AUTOR(I): Slađana M. Cukut
E-ADRESA: sladjana.cukut@flf.unibl.org
DOI: 10.46793/NasKg2252.055C
SAŽETAK:
Rad analizira realizaciju akcenatske norme u pogledu izgovora prefiksala i složenica sa domaćim (bez-, među-, nad-, pod-, protiv– više-, visoko-, vodo-, dugo, novo- i sl.) ili stra- nim (anti-, infra-, kontra-, multi-, elektro-, kardio-, makro-, hidro- i sl.) prepozitivnim komponentama u govoru na televi- ziji. Građa je bilježena prema izgovoru profesionalnih govor- nika informativnog programa na javnom servisu u Republici Srpskoj, koji je svakodnevno praćen godinu dana, i pokazuje izra- ženu tendenciju dvoakcenatskog izgovaranja takvih riječi, bez obzira na broj slogova, porijeklo ili model tvorbe, što odstupa od principa standardne prozodije srpskog jezika. Norma srpskog jezika prihvata dvoakcenatski izgovor pojedinih riječi sa stra- nim prepozitivnim komponentama, dok dvoakcenatski izgovor domaćih prefiksala i složenica, koji je već uzeo maha u govoru na televiziji, treba eliminisati kroz odgovarajuću pripremu profesionalnih govornika.
KLJUČNE REČI:
govor na televiziji, dvoakcenatske riječi sa stranim prepozitivnim komponentama, domaći dvoakcenatski prefiksali i složenice
LITERATURA:
- Grickat 1961−1962: I. Grickat, O nekim problemima negacije u srpskom jeziku, Južnoslovenski filolog, 25, 115−136.
- Dešić 2018: Milorad Dešić, Srpski standardni akcenat i prefiksacija imenica, Srpski jezik, 23/1, 179−189.
- Dešić 2018a: M. Dešić, Srpski standardni akcenat i prefiksacija pridjeva i glagola, Južnoslovenski filolog 74/2, 13−27.
- Dešić 2019: M. Dešić, Silazni akcenti na nepočetnim slogovima riječi u savremenom književnom jeziku, Naš jezik 50/2, 59−64.
- Dragićević 2019: R. Dragićević, Prelazni karakter prefiksoida u savremenom srpskom jeziku, Naš jezik 50/2, 109−116.
- Jokanović Mihajlov 2013: J. J. Mihajlov, Akcenat i intonacija govora na radiju i tele- viziji, drugo izdanje, Beograd: Društvo za srpski jezik i književnost Srbije.
- Klajn 1978: I. Klajn, O prefiksoidima u srpskohrvatskom jeziku, Naš jezik, 23/5, 187−197.
- Klajn 2002: I. Klajn, Tvorba reči u savremenom srpskom jeziku, Slaganje i prefiksacija, Prilozi gramatici srpskog jezika, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva – Institut za srpski jezik SANU; Novi Sad: Matica srpska.
- Marojević 2005: M. Radmilo, Tvorbena i morfološka analiza u gramatičkom sistemu savremenog srpskog jezika (I), Nauka i obrazovanje, Banja Luka: Filozofski fakultet, 123−151.
- Nikolić 1970: B. Nikolić, Osnovi mlađe novoštokavske akcentuacije, 1970, Beograd. Nikolić 1996: M. Nikolić, Jedan ekspanzivni tip novih imeničkih složenica, Naš jezik 30, 82−87.
- Peco 1970: A. Peco, Vuk-Daničićevi akcenatski principi i naša standardna prozodij- ska norma, Naš jezik, 18 / 1–2: 93–102.
- Peco 1980: A. Peco, Osnovi akcentologije srpskohrvatskog jezika, Beograd: Naučna knjiga.
- Pravopis 1960: Pravopis hrvatskosrpskoga književnog jezika, Zagreb – Novi Sad: Mati- ca hrvatska − Matica srpska.
- RSJ, Rečnik srpskoga jezika, 2011, Novi Sad: Matica srpska.
- RMS, Rečnik srpskohrvatskoga književnog jezika, I–VI, 1990, Drugo fototipsko izdanje, Novi Sad: Matica srpska.
- Stevanović 1986: M. Stevanović: Savremeni srpskohrvatski jezik I, Beograd: naučna knjiga.
- Ćorić 2008: B. Ćorić, Tvorba imenica u srpskom jeziku, Beograd: Društvo za srpski jezik i književnost.
- Cukut 2016: S. Cukut Silazni akcenti na unutrašnjim slogovima riječi u govoru spi- kera Radio-televizije Republike Srpske, Filolog, časopis za jezik, književnost i kulturu, 14, 103–111.
- Cukut 2021: S. Cukut Akcenatski dubletizam četvorosložnih pridjeva na Radio-tele- viziji Republike Srpske, Filolog, časopis za jezik, književnost i kulturu, 23, 380−398.
- Fekete 2000: E. Fekete, Neke pojave sistem(at)skog narušavanja akcenatske norme, Južnoslovenski filolog, 56 (3–4), 1297–1329.