PORTRET INTELEKTUALCA: FEMINISTIČKI ČASOPIS ŽENSKI POKRET (1920–1938) O SRPSKIM KRITIČARIMA I PISCIMA

Serbian Studies Research, br.1, God. XIV (2023) (str. 139-158)

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Aleksandra N. Petrović

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/SSRXIV1.139P

SAŽETAK / ABSTRACT:

Rad se bavi ispitivanjem recepcije srpskih kritičara i pisaca u časopisu Ženski pokret (1920–1938). Ovaj časopis je objavio dva važna teksta kada je o kritičarima reč: jedan posvećen Jovanu Skerliću, štampan povodom 10-godišnjice njegove smrti, i drugi posvećen Milanu Bogdanoviću, odnosno njegovoj knjizi Stari i novi, koja se pojavila 1931. g. Naporedno čitanje ovih tekstova otkriva da je saradnicama Ženskog pokreta bila važna impresionistička ili relativistička crta Skerlićeve i Bogdanovićeve književne kritike iz razloga koji se, kako ćemo nastojati da pokažemo, mogu ticati mogućnosti koje pomenuti tip književne kritike nudi kada je reč o afirmaciji ženske književnosti i, uopšte, marginalizovanih književnih pojava i poetika. Osim toga, rad će ukazati na važnost koju su šire političke i umetničke ideje Jovana Skerlića imale za Ženski pokret, tj. za saradnice ovog časopisa, među kojima su bile i Skerlićeve studentkinje. Drugi deo rada posvećen je analizi tekstova o srpskim piscima u Ženskom pokretu. Reč je o tekstovima koji su angažovani, tj. govore iz feminističke i emancipatorske pozicije baveći se uglavnom reprezentacijom žene u delima autora. O mnogim piscima o kojima se govori u Ženskom pokretu s odobravanjem je pisao i Jovan Skerlić, videći u njima istu emancipatorsku crtu koju će videti i saradnice ovog časopisa. Pišući tekstove o kritičarima i piscima, saradnice Ženskog pokreta ocrtavale su portret intelektualca čija se politička i intelektualna pozicija, naučni ili književni rad vide kao potpora ženskoj borbi istovremeno ne zazirući od toga da budu kritične spram onih intelektualaca koji se prema toj borbi određuju reakcionarno.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

Ženski pokret, kritičari i pisci, Jovan Skerlić, književna kritika, reprezentacija žene, portret intelektualca

LITERATURA / REFERENCES:

  • Andrić 1986: Milka Andrić, „Proučavanje Stankovićeve Koštane interpretiranjem umetničke uloge pesme u njoj”, Književnost i jezik (Beograd), god. 33, br. 1/2, 41–57.
  • Bajčeta 2021: Vladan Bajčeta, „Dučićeva pohvala ludosti: Blago cara Radovana”, u: Ljubodrag Dimić i Jovan Delić (ur.), Jovan Dučić: život, delo, vreme, Beograd: SANU, 2021. 225–243. https://dais.sanu.ac.rs/bitstream/handle/123456789/13793/rad8.pdf?sequence=1&isAllowed=y (9. 6. 2023).
  • Barać 2015: Stanislava Barać, Feministička kontrajavnost. Žanr ženskog portreta u srpskoj periodici 1920–1941, Beograd: Institut za književnost i umetnost.
  • Blagojević 2002: Marina Blagojević (ur.), „Žena je divljač u kući: Jovan Dučić o ženama”, u: Mapiranje mizoginije u Srbiji: diskursi i prakse, Beograd: Asocijacija za žensku inicijativu, 239–242.
  • Bogdanović 1931: Milan Bogdanović, Stari i novi. Književne kritike I, Beograd: Izdavačka knjižarnica Gece Kona.
  • Vujošević 2018: Lela Vujošević, „Katarina Bogdanović – put avangardne intelektualke”,  Beograd: Knjiženstvo, god. 8, br. 8, bez paginacije. http://www.knjizenstvo.rs/sr-lat/casopisi/2018/zenska-knjizevnost-i-kultura/katarina-bogdanovic-put–avangardne-intelektualke#gsc.tab=0 (9. 6. 2023).
  • Vulf 2003: Virdžinija Vulf, Sopstvena soba (prev. Jelena Marković), Beograd: Plavi jahač.
  • Koh 2012: Magdalena Koh, …Kada sazremo kao kultura… Stvaralaštvo srpskih spisateljica na početku XX veka (kanon, rod i žanr), Beograd: Službeni glasnik.
  • Maksimović 2013: Goran Maksimović, „Ženski likovi u Gorskom vijencu Petra II Petrovića Njegoša”, Književna istorija (Beograd), god. 45, br. 150, 425–437. http://arhiva.knjizevnaistorija.rs/editions/150Maksimovic.pdf (31. 5. 2023).
  • Marković 1871: Svetozar Marković (predgovor), „Oslobođenje ženskinja”, u: DŽ.S. Mil, Potčinjenost ženskinja, Beograd: Državna štamparija.
  • Marković 1912: Svetozar Marković, Celokupna dela. Sv. 2, Beograd: Knjižara LJ. Joksimovića.
  • Milinković 2021: Jelena Milinković, „Feministička književna kritika u Ženskom pokretu”, u: Jelena Milinković i Žarka Svirčev (ur.), Ženski pokret: zbornik radova, 457–480. 
  • Milojević 1937: Vukosava Milojević, Jovan Skerlić, Beograd: Zora.
    Nikolić 2010: Nenad Nikolić, Meandri prosvećenosti, Beograd: Službeni glasnik.
  • Palavestra 2008: Predrag Palavestra, Istorija srpske književne kritike. Tom 1, Novi Sad: Matica srpska.
  • Svirčev 2018: Žarka Svirčev, Avangardistkinje. Ogled o srpskoj (ženskoj) avangardnoj književnosti, Beograd: Institut za književnost i umetnost.
  • Skerlić 1909: Jovan Skerlić, „Dogmatička i impresionistička kritika”, u: Pisci i knjige. Sv. 4, Beograd: Nova štamparija „Davidović”, 1–22.
  • Skerlić 1914: Jovan Skerlić, Istorija nove srpske književnosti, Beograd: Izdavačka kuća S. B. Cvijanovića.
  • Skerlić 2019: Jovan Skerlić, Omladina i njena književnost, Beograd: PortaLibris.
  • Stojković 2016: Maja D. Stojković, „Tragični Dionis u Koštani Borisava Stankovića”, Književna istorija, god. 48, br. 158, 201–220.
  • Tomić 2019: Svetlana Tomić, „Sahranjena u fusnotama. Dr Vukosava Milojević (1898–1985), pisac prve temeljne naučne monografije o Jovanu Skerliću: istraživačka beleška”, Reči (Beograd), god. 11, br. 12, 186–198. https://www.academia.edu/41903320/Sahranjena_u_fusnotama._Dr_Vukosava_Milojević_1898-1985_pisac_prve_temeljne_naučne_monografije_o_Jovanu_Skerliću_istraživačka _beleška _Reči_2019_str.186-198_ (6. 6. 2023).
  • Čolak 2012: Bojan Čolak, „Od ‚lakrdije’ do ,Povesti zgaženih srdaca i proma-šenih života’ – kako razumeti Koštanu Borisava Stankovića”, u: Borisav Stanković, Koštana: komad iz vranjskog života s pevanjem, Beograd: Zavod za udžbenike, 7–16.