AUTOR(I): Gordana I. Zalad
E-ADRESA: gordana.zalad@fpn.bg.ac.rs
DOI: 10.46793/NasKg2252.327Z
SAŽETAK:
Predmet ovog rada jeste istraživanje uticaja i posledica velike ideološke prekretnice nastale u političkom životu FNRJ, nakon razlaza Tita i KPJ sa Staljinom i KP SSSR-a, 1948. godine, poznata kao Rezolucija Informbiroa, koja je dovela do velikih potresa u društvenom i partijskom životu zemlje. Posledice novonastalog haosa u zemlji bile su veoma teške za sve ljude: hapšeni su po kratkom postupku svi – od visokih partij- skih i državnih rukovodilaca, prekaljenih ratnika, profesora i studenata, pa do običnog sveta. Otvara se veliki broj zatvora i logora, a najozloglašeniji među njima svakako je Goli otok, sino- nim i metafora za sva neopisiva mučenja u posleratno vreme, od strane svojih jednopartijskih istomišljenika. Malo je poznato, međutim, sve do devedesetih godina da je veliki broj žena bora- vio na Golom otoku, odnosno, Svetom Grguru. Cilj ovog rada jeste da komparativnom analizom na primeru tri slučaja svedočan- stava Golootočanki pokažemo strukturu i način funkcioni- sanja „radilišta za prevaspitavanje”, društveno-socijalni sta- tus tih žena, njihov boravak i način kažnjavanja, kao i teškoće prilikom uključivanja u normalan život nakon povratka sa „prevaspitanja”. Svedočanstva smo beležili metodom intervjua i sačuvali u obliku tonskog zapisa. Ceo materijal (svedočenja) prvi put se objavljuje. Primeri tri sagovornice prikazuju ana- tomiju represivnog sistema i ideološkog jednoumlja kroz sistem prevaspitavanja, odnosno kažnjavanja kroz koja su one prolazile. Njihova iskustva se veoma razlikuju, ali isto tako postoje slič- nosti i na osnovu njih možemo zaključiti da se većina logora- šica mogu poistovetiti sa iskustvima ove tri sagovornice.
KLJUČNE REČI:
Rezolucija Informbiroa, Goli otok, ideološko-političko prevaspitavanje, ženski logori, svedočanstva
LITERATURA:
- Dedijer 1972: V. Dedijer, Josip Broz Tito: Prilozi za biografiju, Beograd: Prosveta.
- Dedijer 1984: V. Dedijer, Novi prilozi za biografiju Josipa Broza Tita, Beograd: Prosveta.
- Đilas 1991: M. Đilas, Vlast i pobuna, Beograd: Književne novine. Mihailović 1990: D. Mihailović, Goli otok, Beograd: NIP POLITIKA. Mihailović 1997: D. Mihailović, Zlotvori, Beograd: Narodna knjiga.
- Mihailović 2015: D. Mihailović, Kratka istorija satiranja, Beograd: Zavod za udžbenike.
- Nikolić 1989: M. Nikolić, Informbiro, Zagreb: CIP.
- Filipčev 2002: S. Filipčev, Otvori vrata životu, (Hronika jedne porodice), Beograd: INTERPRES– BORBA.
- Cvetković 2011: S. Cvetković, Između srpa i čekića 2 – politička represija 1953–1985, Beograd: Službeni glasnik.
- Cvetković 2019: S. Cvetković, Ko je sve bio na Golom otoku? Tokovi istorije, Beograd: INIS. doi: 10.31212/tokovi.2019.2.cve, 83–109.
- Zalad 2014: G. Zalad, Plava tišina, Beograd: Evro-Giunti.