GAVRILO PRINCIP KAO PESNIČKA INSPIRACIJA: CRNJANSKI VS. ŠANTIĆ

Nasleđe 59 (2024) [173-186]

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Bojan T. Čolak

Download FullPdf   

DOI: 10.46793/NasKg2459.173C

SAŽETAK /ABSTRACT:

U fokusu rada jeste analiza nekoliko  pesničkih ostvarenja u kojima se javlja lik Gavrila Principa  ili se  prave aluzije  na njegov podvig, a nastala su prevashodno u godini izvršenja Sarajevskog atentata (1914), odnosno neposredno nakon njega. Poseban akcenat biće stavljen na sagledavanje date tematike u kontekstu različitih poetičkih paradigmi kakve su predsta- vljali pesnički opusi Alekse Šantića i Miloša Crnjanskog. Uz to, u cilju dočaravanja opšte atmosfere i pozicije južno- slovenskih naroda u okvirima Austrougarske monarhije u radu  će se ukazati i na revolucionarni rad i angažovane stihove pojedinih hrvatskih pesnika, kao i na političko-literarnu aktivnost organizacije Mlada Bosna, kojoj je Gavrilo Princip pripadao. Oslanjajući se na Palavestrinu tezu o predavan- gardnom okviru pokreta mladih, tekst nastoji ispitati uticaj revolucije na književnost, ali i pokazati u kojoj se meri umet- nost ispostavlja kao sredstvo revolucije.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS: 

Miloš Crnjanski, Aleksa Šantić, Tin Ujević, August Cesarec, Sarajevski atentat, Gavrilo Princip, Mlada Bosna, revolucija, ruski anarhisti, angažovana poezija, Austrougarska monarhija.

LITERATURA/ REFERENCES:

  • Andonovska 2021: B. Andonovska, Avangardno jugoslovenstvo predratne omladine, u: Modernizamiavangardaujugoslovenskomkontekstu, ur. B. Andonovska, T. Brlek, A. Vidić, Beograd: Institut za književnost i umetnost. Crnjanski 1959: M. Crnjanski, Itaka i komentari, Beograd: Prosveta.
  • Crnjanski 1993: M. Crnjanski, Lirika, pr. Ž. Stojković, Beograd: Zadužbina Miloša Crnjanskog.
  • Crnjanski 1999: M. Crnjanski, Eseji i članci II, pr. Ž. Stojković, Beograd: Zadužbina Miloša Crnjanskog.
  • Čolak 2014: B. Čolak, Odnos prema istoriji i pesnički aktivizam u ’Vidovdanskim pesmama’ Miloša Crnjanskog, u: Miloš Crnjanski: poezija i komentari, ur. Dragan Hamović, Beograd / Novi Sad: Institut za književnost i umetnost / Matica srpska.
  • Čolak 2019: B. Čolak, Poetička i tekstološka čitanja poezije Alekse Šantića, Beograd: Institut za književnost i umetnost.
  • Čolak 2020: B. Čolak, Tin Ujević o pesnicima srpske moderne, u: Ja kao svoja slika: diskurzivnost  i  koncepti  autorstva  Tina  Ujevića,  ur.  M.  Protrka  Štimec,
  • Ryznar, Zagreb: Hrvatska sveučilišna naklada / Zavod za znanost o književnosti filozofskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu.
  • Čolak 2022: B. Čolak, Pesnički aktivizam ranog Ujevića, u: A(tra)kcija Ujević: avan- garda, angažman i revolucija u delu Tina Ujevića, ur. B. Jović B. Čolak, Beograd: Institut za književnost i umetnost.
  • Čolak 2023a: B. Čolak, Poezija i revolucija: ’Vidovdanske pesme’ Miloša Crnjanskog, u: Mit, tradicija i simbol u poeziji Miloša Crnjanskog, ur. S. Šeatović, B. Čolak, Beograd / Trebinje: Institut za knjževnost i umetnost / Dučićeve večeri poezije.
  • Čolak 2023b: B. Čolak, Revolucionar ili pacifista? (Miloš Crnjanski vs Miloš Crnjanski i Miloš Crnjanski vs Miroslav Krleža), u: Polemiki i izbori, Sofia: Univerzitetsko izdatelstvo.
  • Deretić 2013: J. Deretić, Istorija srpske književnosti, Zrenjanin: Sezam Book.
  • Dinić 2014: V. Dinić, Sarajevski atentat 1914: Princip i Veliki rat, Beograd: Novmark. Franičević 1965: M. Franičević, August Cesarec u književnosti i revoluciji, Zagreb:
  • Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti.
  • Ilić Mlađi 1914: V. Ilić Mlađi, Krvavi cvetovi, Jagodina.
  • Lessenich 1999: R. P.  Lessenich, Where death becomes absurd and life absurder, EESE, March.
  • Lunaček 1913: V. Lunaček, Kosovo, u: Savremenik, Zagreb. Ljubibratić 1959: D. Ljubibratić, Gavrilo Princip, Beograd: Nolit.
  • Palavestra 2012: P. Palavestra, Književnost Mlade Bosne I, Banja Luka: Matica srpska.
  • Palavestra 2013: P. Palavestra, Istorija moderne književnosti, Beograd: Službeni glasnik.
  • Petković Dis 1914: V. Petković Dis, Mi čekamo cara, Beograd.
  • Raunig 2006: G. Raunig, Umetnost i revolucija, Novi Sad: Futura publikacije.
  • Sekelj 1987: L. Sekelj, O anarhizmu, Beograd: Istraživačko-izdavački centar SSO Srbije.
  • Stipetić 1982: Z. Stipetić, Argumenti za revoluciju – August Cesarec, Zagreb: Centar društvenih djelatnosti saveza socijalističke omladine Hrvatske.
  • Šantić 1920: A. Šantić, Na starim ognjištima, Sarajevo: Prosveta.
  • Žakula 1930: S. Žakula, Od Terezina do Sarajeva, Beograd: Naklada piščeva. Vučković 2015: R. Vučković, Književno delo Miloša Crnjanskog, Beograd: Svet knjige.