ĆIRILIČKO PISMO I NJEGOVE TIPOGRAFSKE VARIJANTE U NASTAVI SRPSKOG KAO STRANOG JEZIKA

Nasleđe 57 (2024) [385-401]

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Aleksandar M. Novaković

Download FullPdf   

DOI: 10.46793/NasKg2457.385N

SAŽETAK /ABSTRACT:

U radu se analizira mesto srpskog ćiriličkog pisma i njegovih tipografskih varijanti u nastavi srpskog kao stranog jezika, sa ciljem stvaranja jasnije slike o potencijalnim poteškoćama sa kojima se učenici iz inostranstva mogu najčešće susresti prilikom njegovog/njihovog savladavanja i upotrebe. Korišćena je metoda teorijske analize sa tehnikom analize sadržaja, a građu za istraživanje činili su, s jedne strane, udžbenici za učenje srpskog jezika kao stranog na sva tri nivoa – početnom, srednjem i naprednom, a, s druge strane, korpus od 30 tekstova (studenata iz SAD, Rusije i NR Kine) nastalih tokom akademske 2022/2023. godine u Centru za srpski kao strani i nematernji jezik na Filozofskom fakultetu u Nišu. Rezultati istraživanja su nam pokazali da savladavanje ćiriličkog pisma predstavlja veoma kompleksan zadatak s obzirom na: 1. činjenicu da se od učenika očekuje da nauče različite tipografske varijante (vrlo često sasvim nepoznatog) ćiriličkog pisma, i to: štampana i pisana, odnosno velika i mala slova, i 2. postojanje sličnosti i razlika između pisama srpskog (kao stranog) i maternjeg jezika učenika. Duktus, odnosno dojam koji rukopis ostavlja već na prvi pogled, specifičan je za tekstove svake pojedinačne grupe učenika. Ipak, među njima se vrlo lako mogu uočiti određene konstante i zakonitosti. Svi učenici, bez obzira na jezičko poreklo, najpre usvajaju način pisanja onih slova koja nemaju u svom pismu, odnosno slova čiji se način ispisivanja razlikuje od onog na koji se to čini u latiničkom pismu, ali imaju poteškoće sa onima čiji su oblici slični u maternjem/latiničkom pismu. Pritom, uspešna realizacija procesa učenja ćiriličkog pisma i njegovih tipografskih varijanti uslovljena je i kvalitetom udžbenika, aktivnošću nastavnika i zalaganjem samih učenika.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS: 

nastava srpskog kao stranog jezika, ćiriličko pismo, duktus, štampana i pisana slova

LITERATURA/ REFERENCES:

Izvori
  • Alanović i dr. 2006: M. Alanović, I. Bjelaković, N. Bugarski, J. Dražić, M. Kurešević, J. Vojnović. Naučimo srpski 2, Novi Sad: Univerzitet u Novom Sadu. Bjelaković, Vojnović 2004: I. Bjelaković, J. Vojnović, Naučimo srpski 1, Novi Sad: Univerzitet u Novom Sadu.
  • D A1–C2: Deskriptori za srpski kao strani jezik: od A1 do C2, Beograd: Centar za srpski kao strani jezik, <http://www.learnserbian.fil.bg.ac.rs>, 1. jun 2023.
  • Zdravković i sar. 2012: S. Zdravković, Lj. Živanić, B. Putnik, Više od reči, Beograd: Institut za strane jezike.
  • Milićević-Dobromirov i dr. 2016: N. Milićević-Dobromirov, B. Adžaip, D. Vojnović, M. Kričković, Super srpski, Novi Sad: Azbukum.
  • Program SJSD 1987: Program srpskohrvatskog jezika za strane državljane, Službeni glasnik SRS – Prosvetni glasnik, 12, Beograd, 65–68.
  • Selimović-Momčilović, Živanić 2012: M. Selimović-Momčilović, Lj. Živanić, Reč po reč, Beograd: Institut za strane jezike.
Literatura
  • Bjelaković 2007: I. Bjelaković, Metodološki okvir nastave srpskog kao stranog u knjizi Naučimo srpski 1 (početni nivo), u: J. Vučo (prir.), Savremene tendencije u nastavi jezika i književnosti, Beograd: Filološki fakultet, 260–269.
  • Bojović 2016: D. Bojović, Muk i zvona: intervjui, komentari, besede i poslanice, Niš: Izdanje autora.
  • Bojović 2022: D. Bojović, Sveti Sava u srpskoj književnosti i kulturi, Beograd: Službeni glasnik.
  • Brborić 2016: V. Brborić, Nastava pravopisa srpskog jezika u nastavi za strance, u: V. Krajišnik (ur.), Srpski kao strani jeziku teoriji i praksi III, Beograd: Filološki fakultet, Centar za srpski kao strani jezik, 115–123.
  • Bugarski 1984: R. Bugarski, Pregršt pitanja o srpskohrvatskom kao stranom jeziku, u: P. Vučkovićl (ur.), Okrugli sto „Srpskohrvatski jezik kao strani”, Beograd: Institut za strane jezike, 17–22.
  • Dabić 1986: B. Dabić, Neka pitanja iz nastave srpskohrvatskog jezika u slovenskim zemljama, u: P. Vučković (ur.), Naučni skup „Nastava srpskohrvatskog jezika kao stranog”, Beograd: Institut za strane jezike, 127–131.
  • Dešić 2011: M. Dešić, Srpski jezik kao strani u BHS kontekstu, u: V. Krajišnik (ur.), Srpski kao strani jezik u teoriji i praksi II, Beograd: Filološki fakultet, Centar za srpski kao strani jezik, 187–195.
  • Dešić 2016: M. Dešić, Ortografija i ortoepija u srpskom kao stranom jeziku, u: V. Krajišnik (ur.), Srpski kao strani jezik u teoriji i praksi III, Beograd: Filološki fakultet, Centar za srpski kao strani jezik, 125–129.
  • Đorđić 1990: P. Đorđić, Istorija srpske ćirilice: paleografsko-filološki prilozi, Beograd: ZUNS.
  • Ignjatić 1986: Z. Ignjatić, Specijalizovani tečajevi srpskohrvatskog jezika za strane studente, u: P. Vučković, Naučni skup „Nastava srpskohrvatskog jezika kao stranog”, Beograd: Institut za strane jezike, 113–116.
  • Kovačević 2017: M. Kovačević, U zaštitu srpskog jezika i ćirilice, u: M. Kovačević, A. Vraneš (ur.), Srpski jezik i ćirilica danas, Višegrad: Andrićev institut, 23–43. Kovačićek 1986: M. Kovačićek, Problemi u učenju hrvatskog ili srpskog na početnim stupnjevima za englesko govorno područje, u: P. Vučkovć (ur.), Naučni skup „Nastava srpskohrvatskog jezika kao stranog”, Beograd: Institut za strane jezike, 65–69.
  • Krajišnik, Strižak 2020: V. Krajišnik, N. Strižak, (Ne)funkcionalan pristup nastavi srpskog kao nematernjeg jezika, u: V. Krajišnik (ur.), Srpski jezik kao strani u teoriji i praksi IV, Beograd: Filološki fakultet, 253–266.
  • Milatović 1990: V. Milatović, Metodika nastave početnog čitanja i pisanja, Beograd: ZUNS.
  • Strižak 2014: N. Strižak, Pravopisna kompetencija i nastava srpskog kao stranog jezika, Novi Sad: Primenjena lingvistika, 15, Novi Sad, 39–50.
  • Velimirac 2016: S. Velimirac, Uloga nastavnika srpskog kao stranog jezika, u: V. Krajišnik (ur.), Srpski kao strani jeziku teoriji i praksi III, Beograd: Filološki fakultet, Centar za srpski kao strani jezik, 27–35.
  • Vukadinović 1984: Vukadinović, Zora (1984). Program i realizacija nastave srpskohr- vatskog jezika kao stranog, u: P. Vučković (ur.), Okrugli sto „Srpskohrvatski jezik kao strani”, Beograd: Institut za strane jezike, 60–67.