Lipar 88 (2025) (2025) (223-240 str.)
AUTOR(I) / AUTHOR(S):Anđela Obrenović 
Download Full Pdf 
DOI: 10.46793/LIPAR88.223O
SAŽETAK / ABSTRACT:
Ovaj rad istražuje roman Una Mome Kapora kroz prizmu arhetipa femme fatale i njegove povezanosti sa procesom samospoznaje i izgradnje identiteta glavnog junaka, profesora Mišela Babića. Polazeći od kratkog pregleda ovog arhetipa u mitologiji i književnosti, analizira se u kojoj meri Kapor sledi tradicionalne predstave o zavodljivoj i destruktivnoj ženi, a u kojoj meri ih preispituje i preoblikuje. Saodnosno tome, dolazimo do zaključaka da Una istovremeno nastavlja liniju fatalnih žena iz literature, ali i izmiče tim okvirima, budući da predstavlja ogledalo unutrašnjih konflikata, potisnutih želja i libidinoznih impulsa glavnog junaka. U tom kontekstu, arhetip u postmodernoj eri više nije čitljiv kao opšte mesto, već se pokazuje kao dvosmislen i fluidan, dok potraga za celovitošću ne vodi integraciji psihe, već paradoksalno, produbljivanju rascepa u identitetu. Mogućnost interpretiranja romana iz ugla psihoanalize i filozofije, uz spone sa pojedinim segmentima kapitalnih dela srpske i svetske književnosti, ukazuje na njegovu višeslojnost i značenjsku kompleksnost, čime se izvodi iz uobičajene klasifikacije tzv. „naivne literature”.
KLJUČNE REČI / KEYWORDS:
Momo Kapor, Una, arhetip femme fatale, identitet, integracija psihe, Eros, ličnost
PROJEKAT / ACKNOWLEDGEMENT:
LITERATURA / REFERENCES:
- Andrić 1981: I. Andrić, Omerpaša Latas, Beograd: Prosveta.
- Andrić, Ivo. Razgovor sa Gojom. ‹https://www.pismenica.rs/ivo-andric-razgovor-sa-gojom/›. 11.10.2025.
- Batler 2007: K. Batler, Postmodernizam: kratak uvod, Sarajevo: Šahinpašić.
- Berđajev 2016: N. Berđajev, Eros i ličnost – filozofija pola i ljubavi, Novi Sad: Akademska knjiga.
- Bril 1993: Ž. Bril, Lilit ili Mračna majka, Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića.
- Bužinjska, Markovski 2009: A. Bužinjska, M. Markovski, Književne teorije 20. veka, Beograd: Službeni glasnik.
- Jaćimović 2012: S. Jaćimović, Nostalgija i stereotipi u romanima Mome Kapora, u: A. Jovanović, P. Pijanović, Z. Opačić (ured.), Pripovedač urbane melanholije: književno delo Mome Kapora: zbornik radova, Beograd: Učiteljski fakultet, 101–111.
- Jerotić, V. Čovek i njegov identitet, 2007. ‹https://sofiografskaskola.com/wp-content/uploads/2021/03/%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%82%D0%B0-%D0%88%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D1%9B-%D0%A7%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA-%D0%B8-%D1%9A%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2-%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82.pd›. 22.04.2025.
- Jung 2015: K. Jung, Arhetipovi i kolektivno nesvesno, Podgorica: Narodna knjiga.
- Kapor 1985: M. Kapor, Una, Beograd: Znanje.
- Man 2006: T. Man, Čarobni breg, Beograd: Nolit.
- Mlađenović 2012: M. Mlađenović, Kritička recepcija dramskih dela Mome Kapora, u: A. Jovanović, P. Pijanović, Z. Opačić (ured.), Pripovedač urbane melanholije: književno delo Mome Kapora: zbornik radova, Beograd: Učiteljski fakultet, 183–193.
- Opačić 2012: Z. Opačić, Mladost kao opsesivni motiv u prozi Mome Kapora, u: A. Jovanović, P. Pijanović, Z. Opačić (ured.), Pripovedač urbane melanholije: književno delo Mome Kapora: zbornik radova, Beograd: Učiteljski fakultet, 87–101.
- Pajk 2008: B. Pajk, Grad u stalnim promenama, Novi Sad: Polja, god. 53, br. 453, Novi Sad, 71–88.
- Pešikan Ljuštanović 2016: LJ. Pešikan Ljuštanović, Žensko telo kao prostor u usmenoj obrednoj lirici, Sarajevo: Sarajevske sveske, br. 49-50, Sarajevo, 93–108.
- Platon 2015: Platon, Gozba ili O ljubavi, Beograd: Dereta.
- Popović 2013: R. Popović, O strukturi Kaporovih romana na primjeru Hronike izgubljenog grada, Banja Luka: Spomenica akademiku Momi Kaporu, Banja Luka, 75–93.
- Radin 1996: A. Radin, Motiv vampira u mitu i književnosti, Beograd: Prosveta.
- Todorić 2025: J. Todorić, O vili u srpskim i bugarskim narodnim pesmama, Kragujevac: Uzdanica, god. 22, br. 2, Kragujevac, 67–80.
- Hamović 2016: D. Hamović, Momo traži Kapora: problem identiteta u Kaporovoj prozi, Banja Luka: Art print.