DANTEOVA ASTROPOETIKA – „PROEMIO“ „NOVOG ŽIVOTA”

ZVEZDE :  književna, jezička, umetnička i kulturna astropoetika 2024, (237-247)

AUTHOR(S) / AUTOR(I): Marija M. PEJIĆ

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/Zvezde24.237P

ABSTRACT / SAŽETAK:

U vreme kada Dante počinje da stvara svoja dela u zapadnom svetu dolazi do jake težnje da se znanja o zvezdama nasleđena iz antike izmire s postulatima nove hrišćanske doktrine: njihov folkloristički aspekt biva potisnut gotovo u potpunosti, a primenjivanjem racionalnih metoda „nove” nauke astologija postaje regina scientiarum, budući kadra da protumači Božje promisli koje do čoveka stižu putem zvezda. Dante će ova stanovišta remodelovati prema potrebama vlastite poetike. Ovaj rad ima za cilj da ponudi opšti uvid u pesnikova mladalačka astronomsko-astrološka shvatanja i podrobnije predstavi način na koji on pristupa procesu preoblikovanja pomenutih elemenata. Budući da do toga dolazi već u njegovom Novom životu, posebna pažnja biće posvećena prvom poglavlju ovog dela. Pažljivom analizom numerologije, datiranja, horoskopa i sl, sagledaćemo na koji način se pesnik služi znanjima o zvezdama nadasve pri građenju likova mladog Dantea i gospe Beatriče. Premda se u Novom životu naziru tek obrisi pesnikove potonje kosmogonijske misli iz Komedije – gde su nebesa pojmljena kao izraz savršenstva Božje veštine  koja podaruje formu materiji, a zvezde oruđe oplemenjene vrlinom koju zrače putem svetlosti – ispitivanjem njihovih funkcija u delu pokušaćemo da predstavimo na koji način oni postaju svojevrsni „temelj” teksta, određujući ga kako na formalno-strukturnom, tako i na planu značenja.

KEYWORDS / KLJUČNE REČI:

Dante, zvezde, astronomija, astrologija, Novi život, numerologija, zodijak

REFERENCES / LITERATURA:

IZVORI
  • Aligijeri 1943: D. Aligijeri, Pakao, Zagreb: Matica hrvatska.
  • Aligijeri 1960: D. Alighieri, Questio de Aqua et Terra, in: (a c. E. Pistelli) Le Opere di Dante vol. 1, Firenze: Società Dantesca Italiana.
  • Aligijeri 1960a: D. Aligijeri, Raj, Zagreb: Matica hrvatska.
  • Aligijeri 1961: D. Aligijeri, Čistilište, Zagreb: Matica hrvatska.
  • Aligijeri 1980: D. Alighieri, Convivio (a c. P. Cudini), Milano: Garzanti.
  • Aligijeri 1999: D. Alighieri, Vita nova (a c. L. Carlo Rossi), Milano: Mondadori.
  • Aligijeri 2003: D. Alighieri, La Divina commedia, Milano: BUR. Aligijeri 2006: D. Aligijeri, Novi život, Beograd: Rad.
LITERATURA
  • Bejkon 1964: R. Bacon, Opus Majus, Frankfurt: Minerva.
  • Bertoluči Picoruso 2012: V. Bertolucci Pizzorusso, «Vita Nova» nella cronologia dantesca. Nuove considerazioni, in: (a c. F. Benozzo et al.) Culture, livelli di cultura e ambienti nel Medioevo occidentale. Roma: Aracne, 1–23. Bokačo 1995: G. Boccaccio, Trattatello in laude di Dante, Milano: Garzanti.
  • Bol, Bezold 2011: F. Boll, C. Bezold, Le stelle. Credenza e interpretazione, Torino: Bollati Boringhieri.
  • Valone 1970-78: A. Vallone, Beatrice, in: Enciclopedia dantesca, Roma: Istituto della Enciclopedia italiana.
  • Dejvis 2024: C. E. Davis, Pronoia: The Stoic Providence, London: Austin Macauley Publishers.
  • D’Onofrio 2006: M. D’Onofrio, Primavera e nobiltà. La figura di Maggio nel Medioevo, Roma:Gangemi.
  • Garfanjini 1978: G.C. Garfagnini, Cosmologie medievali, Torino, Loescher.
  • Garfanjini 1978a: G.C. Garfagnini, Il XIII secolo: il cosmo aristotelico, in: id, Cosmologie medievali, Torino, Loescher, 201– 316.
  • Jamil Ragep 2001: F. Jamil Ragep, Freeing Astronomy from Philosophy: An Aspect of Islamic Influence on Science, in: Osiris: Science in Theistic Contexts: Cognitive Dimensions vol. 16, Chicago: The University of Chicago Press.
  • Kapaso, Tabaron 1970-78: I. Capasso, G. Tabarron, Astrologia, in: Enciclopedia dantesca, Roma: Istituto della Enciclopedia italiana.
  • Kapela 2003: M. Capella, De Nuptiis Philologiae et Mercurii, Milano: Bompiani.
  • Karadžić, Daničić (prev.) 1974: Vuk Stefanović Karadžić, Đura Daničić, Biblija, sveto pismo starog i novog zaveta, Beograd: Biblijsko društvo.
  • Kun 1972: T.S. Kuhn, La rivoluzione copernicana. L’astronomia planetaria nello sviluppo del pensiero occidentale, Torino: Einaudi. Kurcijus 1971: E. R. Curtius, Evropska književnost i latinsko srednjovjekovlje, Zagreb: Matica hrvatska.
  • Lili 2018: W. Lilly, Astrologia cristiana, Lugano: Agorà & Company.
  • Maraldi 2015: E. Maraldi, Le stelle di Beatrice, astronomia e astrologia nella „Vita nova”, Bologna: AMSB.
  • MekKlaski 1998: S. C. McCluskey, Astronomies and Cultures in Early Medieval Europe, Cambridge: Cambridge University Press.
  • Pedersen 1993: O. Pedersaen, Early Physics and Astronomy, Cambridge: Cambridge University Press.
  • Ptolomej 1985: C. Tolomeo, Le previsioni astrologiche. Tetrabiblos, Roma: Fondazione Lorenzo Valla.
  • Skorano 2007: L. Scorrano, Beatrice, in: Quaderni d’italianistica vol. XXVIII, n. 2, Chicago: Iter, 5–30.