Usklađivanje pravnog sistema Srbije sa standardima Evropske unije (2024) (str. 181-204)
AUTOR(I) / AUTHOR(S): Milan Rapajić 
DOI: 10.46793/7623-143-0.181R
SAŽETAK / ABSTRACT:
U radu koji je nastao povodom 50 godina od donošenja poslednjeg Ustava Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije iz 1974. godine prikazuje se ustavni položaj i funkcije Saveznog izvršnog veća i saveznih organa uprave. SIV je prema čl. 364 Ustava SFRJ iz 1974. godine, određen kao izvršni organ Skupštine SFRJ i kao takav je u okviru prava i dužnosti Federacije odgovoran Skupštini SFRJ za stanje u svim oblastima društvenog života za sprovođenje politike i izvršavanje saveznih zakona i drugih propisa i opštih akata Skupštine SFRJ kao i za usmeravanje i usklađivanje rada saveznih organa uprave. Takvim ustavnim određenjem SIV-a određeni su njegova priroda, položaj i osnovne funkcije. Poslove Saveznog izvršnog veća prema Ustavu SFRJ iz 1974. godine, bilo je moguće podeliti u sledeće grupe: 1) odgovornost za sprovođenje politike Federacije; 2) inicijativa u Skupštini; 3) staranje o izvršavanju politike i akata Skupštine; 4) posebna ovlašćenja u odnosu na upravu; 5) ratifikovanje određenih međunarodnih ugovora; 6) predlozi za izbore i razrešenje i pravo imenovanja i razrešenja; 7) normativna ovlašćenja; 8) poslovi utvrđeni zakonom.
Na osnovu Ustava SFRJ iz 1974. godine, utvrđeni su osnovi organizacije savezne uprave. Tako je bilo određeno da se za vršenje upravnih poslova u određenim oblastima osnivaju savezni sekretarijati, a da se saveznim zakonom mogu osnovati drugi savezni organi uprave i savezne organizacije za vršenje određenih upravnih, stručnih i drugih poslova iz okvira prava i dužnosti Federacije, kao i škole, naučne i druge ustanove za vršenje poslova od interesa za ostvarivanje funkcija Federacije.
Na kraju rada se u kritičnom tonu suštinski govori o nominalnosti Ustava SFRJ iz 1974. a kada je reč o poziciji izvršne vlasti čiji je sastavni deo bilo Savezno izvršno veće. Naime, i ako u skupštinskom sistemu je i kroz ustavne dokumente i teorijske radove zakonodavno telo inaugurisano kao vrhovni državni organ kome su podređeni svi drugi državni organi (pa tako i u delegatskom skupštinskom sistemu SFRJ) u političkom životu socijalističke Jugoslavije izvršna funkcije vlasti, dakle i funkcije Saveznog izvršnog veća su se manifestovale kao funkcije zasebne stvarne egzekutive.
KLJUČNE REČI / KEYWORDS:
Ustav SFRJ; delegatski skupštinski sistem; izvršna vlast; Savezno izvršno veće; savezni organi uprave
LITERATURA / REFERENCES:
- Vukadinović, G., Avramović, D., Uvod u pravo, Novi Sad, 2014.
- Đorđević, J., Ustavno pravo, Beograd, 1972.
- Jovičić, M., Savremeni federalizam – uporedno – pravna studija, Beograd, 1953.
- Kamarić, M., Problemi uredbe s naročitim obzirom na široka ovlašćenja, Sarajevo, 1957.
- Kulić, D., Ustav SFRJ – komentar, Beograd, 1979.
- Kutlešić, V., Normativno ovlašćenje, Saveznog izvršnog veća prema Ustavu SFRJ iz 1974. godine, Arhiv za pravne i društvene nauke, br. 2/1984.
- Nikolić, P., Skupštinski sistem, Beograd, 1973.
- Simović, V., Savezna uprava u ustavnom sistemu SFRJ, Anali Pravnog fakulteta u Beogradu, br. 1/1985.
- Sruk, J., Delegatski skupštinski sistem, doktorska disertacija, Pravni fakultet Univerziteta u Novom Sadu, 1979.
- Stjepanović, N., Načelo jedinstva vlasti i naš novi ustavni sistem, Anali Pravnog fakulteta u Beogradu, br. 2/1953.
- Stjepanović, N., Upravno pravo u SFRJ – opšti deo, knj.I, Beograd, 1973.
- Fira. A., Ustavno pravo, Beograd, 1979.