Radiofonski muzikološki eseji u Radionici zvuka Radio Beograda

Primenjena muzikologija i etnomuzikologija u Srbiji, (str. 201-227)

AUTHOR(S) / AUTOR(I): Marija Maglov

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/MuzikSR.201M

ABSTRACT / SAŽETAK:

Dalekosežnost radijskih talasa, te popularnost ovog medija tokom HH veka kada su u pitanju muzički sadržaji kao dominantan segment programa radijskih stanica, logično su prepoznate kao kvaliteti koji rezoniraju sa ciljevima primene i posredovanja muzikoloških znanja van akademskih okvira, a za koje se zalaže primenjena muzikologija. Radijska forma koja je predmet ovog poglavlja, a koju nazivam radiofonski muzikološki esej, predstavlja korak dalje u korišćenju potencijala radijskog medija u smislu mogućnosti kolažiranja i montaže materijala raznovrsnog porekla. Pored muzičkih i govornih (informativnih i edukativnih) elemenata, uključeni su dokumentarni snimci, poetski i dramski segmenti, te zvučni efekti s ciljem kompleksnije obrade određene teme. Istraživanje i eksperimentisanje sa formama izraza radija kao medija negovano je u Radio Beogradu od šezdesetih godina HH veka, a formalno je insti-tucionalizovano osnivanjem serijala Radionica zvuka 1985. godine.

Pojedinačna ostvarenja Ivane Trišić, Branka Magdića, Jasmine Zec, Bojane Žižić i Jasmine Zec, Ane Kotevske, Vere Arsenović, Gorice Pilipović, Marije Ćirić i Zorana Jerkovića su analitički i interpretativno sagledana u odnosu na to kako su muzikološka znanja u njima posredovana i na to koliko odstupaju od standardizovanih formi radijskih emisija. Uvođenje odrednice radiofonski muzikološki esej razmotreno je u kontekstu prevazilaženja ograničenja fokusa na pisani tekst kao dominantni medij komunikacije muzikološkog znanja, čime se otvaraju i mogućnosti primene muzikologije u široj društvenoj sferi.

KEYWORDS / KLJUČNE REČI:

primenjena muzikologija, radiofonija, Radio Beograd, Radionica zvuka, radiofonski muzički esej

ACKNOWLEDGEMENT / PROJEKAT:

Istraživanje je rezultat rada na projektu Applied Musicology and Ethnomusicology in Serbia: Making a Difference in Contemporary Society – APPMES (br. 7750287, 2022–2024), koji finansira Fond za nauku Republike Srbije, a realizuje Muzikološki institut SANU. Zahvaljujem Vesni Perić, Zoranu Jerkoviću, Mariji Ćirić, Ani Kotevskoj, Jasmini Zec, Bojani Žižić, Gorici Pilipović, Veri Arsenović i Bojani Radovanović na pomoći pri istraživanju i u toku pisanja ove studije.

REFERENCES / LITERATURA

 
  • Donić, Vojislav i Aleksandra Rajić, prir. 2004. Fonografija radiofonijskih dela Dramskog programa Radio Beograda: 1924–2004. Beograd: Radio Beograd.
  • Žižić, Bojana. 1993. „Razgovor sa dr Dragutinom Gostuškim“. Novi zvuk: interna-cionalni časopis za muziku 2: 11–21.
  • Zec, Jasmina. 1994. „Muzika nije samo muzika. Razgovor sa Enrikom Josifom“. Novi zvuk: internacionalni časopis za muziku 4/5: 5–10.
  • Jokić, Miroslav. 1994. Očaravanje uva. Beograd: Radio-televizija Srbije.
  • Kotevska, Ana. 2011. „Markiranje autobiografskih i autopoetičkih koordinata u neob-javljenom rukopisu Nikole Hercigonje Skice iz Rima (avgust 1944)”. U Nikola Herci-gonja: (1911–2000): čovek, delo, vreme: povodom 100 godina od njegovog rođenja, ur. Mirjana Veselinović-Hofman i Melita Milin, 27–43. Beograd: Muzikološko društvo Srbije.
  • Kotevska, Ana. 2015. „Komponovanje zvučnih otisaka gradova: Primeri iz radiofonskog stvaralaštva Ivane Stefanović”. U Radio i srpska muzika, ur. Ivana Medić, 116–127. Beograd: Muzikološki institut SANU. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/3381.
  • Maglov, Marija. 2019a. Razgovor s Ivanom Stefanović, neobjavljen. Beograd.
  • Maglov, Marija. 2019b. Razgovor s Marijom Ćirić, neobjavljen. Beograd.
  • Maglov, Marija. 2019v. Razgovor s Đorđem Malavrazićem, neobjavljen. Beograd.
  • Maglov, Marija. 2024a. Razgovor s Marijom Ćirić, neobjavljen. Beograd.
  • Maglov, Marija. 2024b Razgovor s Anom Kotevskom, neobjavljen. Beograd.
  • Maglov, Marija. 2024v. Razgovor s Jasminom Zec, neobjavljen. Beograd.
  • Maglov, Marija. 2024g. Razgovor s Bojanom Žižić, neobjavljen. Beograd.
  • Maglov, Marija i Marija Ćirić. 2024. Prepiska, 3. 10. 2024.
  • Maglov, Marija i Gorica Pilipović. 2024. Prepiska, 24. 10. 2024.
  • Medić, Ivana, ur. 2020. Životna i stvaralačka odiseja akademika Ivana Jevtića. Beograd: Muzikološki institut SANU. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/10901.
  • Medić, Hristina, ur. 2023. Evropa i Beograd: 1970–2000: muzička hronika Beograda u ogledalu kritičara: dokument vremena. Knj. 1, 1970–1983. Beograd: RTS.
  • Nikolajević, Snežana. 2015. „Sadejstvo teksta i muzike kao osnova dramaturgije muzič-kih emisija Radio Beograda”. U Radio i srpska muzika, ur. Ivana Medić, 131–140. Beograd: Muzikološki institut SANU. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/3381.
  • Stefanović, Pavle. 2009. Putevima simfonije. Beograd: RTS, Centar za istraživanje javnog mnjenja, programa i auditorijuma.
  • Ćirić, Marija. 2005. „Osma umetnost: prvi koraci radiofonije”. Novi zvuk: interna-cionalni časopis za muziku 25: 61–71.
  • Ćirić. Marija. 2014. Vidljivi prostori muzike: Superlibretto – govor muzike u filmu. Kra-gujevac: Tempus InMus, Univerzitet u Kragujevcu, Filološko-umetnički fakultet.
  • Ćirić, Marija. 2015. „Igra i muzikalnost kao pretpostavke radiofonije”. U Radio i srpska muzika, ur. Ivana Medić, 102–114. Beograd: Muzikološki institut SANU. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/3381.
  • Hamvaš, Bela. 1993. Hiperionski eseji: mitologija, estetika, metafizika. Prevod Sava Babić. Novi Sad: Matica srpska.
  • Adorno, Theodor W. 1984. “The Essay as Form”. Translated by Bob Hullot-Kentor and Frederic Will. NewGermanCritique 32: 151–171. https://doi.org/10.2307/488160.
  • Anon. „Radiofonski portret Nikole Hercigonje”. Politika. 22. 05. 1988.
  • Blake, David. 2017. “Musicological Omnivory in the Neoliberal University’”. Journal of Musicology 34(3): 319–353. https://doi.org/10.1525/jm.2017.34.3.319.
  • Bralović, Miloš. 2021. „Josip Slavenski, avangarda i zenitizam”. U Sto godina časopisa Zenit. 1921–1926–2021. A Hundred Years of the Zenith Magazine, ur. Jovan Bojić i Irina Subotić, 593–603. Kragujevac: Galerija Rima, Beograd: Institut za književnost i umetnost. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/11672.
  • Broad, Leah. 2023. „Shaping the Narrative: Musicology for a Public“. In The Routledge Companion to Applied Musicology, ed. Chris Dromey, 75–83. London and New York: Routledge.
  • Čavlović, Ivan. 2012. Uvod u muzikologiju i metodologija naučno-istraživačkog rada. Sarajevo: Muzička akademija.
  • Dillon, Brian. 2017. Essayism. London: Fitzcaraldo Editions.
  • Dromey, Chris. 2018. “Talking About Classical Music: Radio as Public Musicology”. In The Classical Music Industry, eds. Chris Dromey and Julia Haferkorn, 183–245. New York and London: Routledge.
  • Dromey, Chris. 2023. “Introduction”. In The Routledge Companion to Applied Musicology, ed. Chris Dromey, 1–6. London and New York: Routledge.
  • Duteurtre, Benoît. 1995. Requiem pour une avant-garde. Paris: Robert Laffont.
  • Kotevska, Ana. 2017. „Dis/continuum: Slavenski na kraju XX i početkom XXI veka”. U Josip Slavenski (1896-1955): povodom 120. godišnjice rođenja kompozitora, ur. Ivana Medić, 124–135. Beograd: Muzikološki institut SANU.
  • Kreutzfeld, Jakob. 2018. „Radiophonic Cities: The City Portrait in Transnational Radio Collaborations“. U Transnationalizing Radio Research: New approaches to and old medium, ur. Golo Fölmer i Alexander Badenoch. 143-153. Bielefeld: Transcript Verlag.
  • M.S. 1982. „Za novi radio zvuk: Nagrada Ivani Trišić autoru emisije ‘Ono malo čega se sećam’“. Informator RTB, jun, 1982. fascikla „Ivana Trišić“, Dokumentacija Radio Beograda, Radio Beograd.
  • Maglov, Marija. 2022. Medijski obrt u muzici: produkcija i recepcija muzike u kontekstu medijske kulture u 20. veku. Doktorska disertacija. Beograd: Fakultet muzičke umetnosti Univerziteta umetnosti u Beogradu. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/13718.
  • Maglov, Marija. 2025 [u štampi]. „Radiofonski muzički esej i primenjena muzikologija: Ono malo čega se sećam Ivane Trišić”. U Zbornik radova „Muzika u društvu“ br. 13, ur. Lana Šehović. Sarajevo: Muzikološko društvo i Muzička akademija.
  • Medić Milena. 2012. „Tajanstveni jezik Metropole tišine: radiofonska poema Ivane Stefanović”. Srpski jezik, književnost, umetnost: zbornik radova sa VI međunarodnog naučnog skupa održanog na Filološko-umetničkom fakultetu u Kragujevcu (28–29. X 2011). Knj. 3, Jezik muzike: muzika i religija & Reč i slika: ikonografija i ikonografski metod – teorija i primena, ur. Valerija Kanački i Sanja Pajić, 185–190. Kragujevac: Filološko-umetnički fakultet.
  • Medić, Ivana. 2021. “The Role of the Third Program of Radio Belgrade in the Presentation, Promotion, and Expansion of Serbian Avant-Garde Music in the 1960s and 1970s”. Con-temporary Music Review 40 (5–6): 482–511, https://doi.org/10.1080/07494467.2021.2022885.
  • Medić, Ivana. 2022. “Applied Musicology: A ’Manifesto’, and a Case Study of a Lost Cultural Hub”. Muzikologija-Musiciology 33: 87–102, https://doi.org/10.2298/MUZ2233087M.
  • Miladinović Prica, Ivana. 2019. „Kap za fagot i elektroniku Katarine Miljković“. U Novi zvučni prostori: tribine. Zbornik, prir. Zorica Premate, 255–260. Beograd: Radio-televizija Srbije.
  • Oblučar, Branislav. 2014. „‘Kondicionalna istina’ – esej kao književni žanr”. Umjetnost riječi 58(1): 75–90. https://hrcak.srce.hr/file/235025.
  • Premate, Zorica, prir. 2019. Novi zvučni prostori: tribine. Zbornik. Beograd: Radio-televizija Srbije.
  • Savić, Miša i Filip Filipović, prir. 1981. John Cage: radovi/tekstovi 1939– 1979: izbor. Prevod Filip Filipović. Beograd: Radionica SIC.
  • Schöning, Klaus. 1991. “The Contours of Acoustic Art”. Translated by Mark E. Cory. Theatre Journal 43(3): 307. https://doi.org/10.2307/3207586.
  • Sharif, Malik. 2023. “From Spitta to Seeger: Early Theories of Applied Musicology”. In The Routledge Companion to Applied Musicology, ed. Chris Dromey, 9–22. London and New York: Routledge.
  • Stefanović, Ivana. 1985. „Radionica zvuka, juče, danas, možda”. RTV Teorija i praksa 40: 54–60.
  • Stefanović, Pavle. 1986. Um za tonom. Beograd: Nolit.
  • Veselinović-Hofman Mirjana. 2011. “Air, Ground and Water of A Capital of Silence Ivana Stefanović’s Radiophonic Epic Poem Metropola tišine/stari Ras [Metropolis of Silence/Old Ras]”. New Sound: International Journal of Music 37: 24–34.
Handle: https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_17347
URI: https://dais.sanu.ac.rs/123456789/17347