KNJIŽEVNA TRANSFORMACIJA BASNE „CVRČAK I MRAV” I NJENE METODIČKE IMPLIKACIJE

Zbornik radova KNJIŽEVNOST ZA DECU U NAUCI I NASTAVI, 2024 (str. 367-387)

AUTHOR(S) / AUTOR(I): Jelena M. Pavlović Jovanović, Ane A. Ferri

 

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/KDNN23.367PJ

ABSTRACT / SAŽETAK:

U radu se bavimo analizom književnih transformacija basne „Cvrčak i mrav”, u komercijalnim i popularnim izdanjima basne. Za korpus je uzeto osam varijanti basne, koje uključuju jednoepizodične i dvoepizodične basne u prozi i stihu, jednu pesmu („Mrav dobra srca” Brane Crnčevića) i crtani film Cvrčak i mravica. Kao dopunski izvor korišćena je zbirka La Fontenovih basni sa metodičkim adaptacijama, koju je priredila Nataša Stanković Šošo. Istraživanje je sprovedeno preko analize sadržaja, prema sledećim kriterijumima: žanr, pol junaka, pojedinačni junak – kolektivni lik, generički junak – imenovani lik, karakterizacija junaka, struktura basne i naravoučenije. Primećene su varijacije u žanru (basna u prozi, basna u stihu, crtani film), varijacije koje ne utiču na strukturu priče (kolektivni ili pojedinačni junak, pol junaka, jedna ili dve epizode) i varijacije sa drastično različitim pogledima na umetnost, naravoučenijem i prirodom postupka mrava. Postojanje književnih transformacija pokazalo se kao plodno tlo za razvoj moralnosti i empatije kod učenika, posebno kroz postupak pisanja sopstvene verzije basne.

KEYWORDS / KLJUČNE REČI:

književnost za decu, basna, „Cvrčak i mrav”, književne transformacije, metodika nastave književnosti

ACKNOWLEDGEMENT / PROJEKAT:

Istraživanje sprovedeno u radu finansiralo je Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije (Ugovor o realizaciji i finansiranju naučnoistraživačkog rada NIO u 2022. godini broj 451-03-68/2022-14/ 200198).

REFERENCES / LITERATURA

  • Božić (2020): Snežana Božić, Empatijsko-etički model čitanja u nastavi književnosti, Književna istorija, god. 52, br. 170, 295–318, https://doi.org/10.18485/kis.2020.52.170.14.
  • Valiman (2011): Nicholas Walliman, ResearchMethods:thebasics, Oxon – New York: Routledge.
  • Van Boven i dr. (2013): Leaf van Boven, George Loewenstein, David Dunning, Loran F. Nordgren, Changing Places: A Dual Judgment Model of Empathy Gaps in Emotional Perspective Taking, Advances in Experimental Social Psychology, Vol. 48, 117–171, https://www.cmu.edu/dietrich/sds/docs/loewenstein/ChangingPlaces.pdf.
  • Vidović, Reljac Fajs (2015): Ester Vidović, Emilija Reljac Fajs, Teaching Fables in the Junior Grades of Primary School, Journal of Elementary Education, 8(1/2), 133‒146, https://journals.um.si/index.php/education/article/view/420.
  • Zioga i dr. (2022): Ioanna Zioga, George Kosteletos, Evangelos D. Protopapadakis, Christos Papageorgiou, Konstantinos Kontoangelos, Charalabos Papageorgiou, The Fox and the Lion: Investigating Associations between Empathy and Emotion Perspective-Taking in Aesop’s Fables, Psychology, 13, 482–513, https://doi.org/10.4236/psych.2022.134033.
  • Kres, Holm (1998): Susan Cress, Daniel Holm, Developing Empathy through Children’s Literature, Education, Vol. 120, Issue 3, ERIC, https://eric.ed.gov/?id=ED427316.
  • Miočinović (2004): Ljiljana Miočinović, Moralni razvoj i moralno vaspitanje: kognitivno-razvojni pristup, Beograd: Institut za pedagoška istraživanja.
  • Mrkalj (2011): Zona Mrkalj, Na časovima srpskog jezika i književnosti, Beograd: Zavod za udžbenike.
  • Nikolić (2009): Milija Nikolić, Metodika nastave srpskog jezika i književnosti, Beograd: Zavod za udžbenike.
  • Perišić (2022): Snežana P. Perišić, Književnoteorijski i didaktičkometodički pristup basni u razrednoj nastavi, neobjavljena doktorska di- sertacija, Vranje: Pedagoški fakultet u Vranju.
  • Popović (2020): Danijela Popović, Basna kao rizniica vrijednosnih sudova – između shvaćenog i prihvaćenog, Naša škola, 2, 125–144.
  • Samardžija (2011): Snežana Samardžija, Oblici usmene proze, Beograd: Službeni glasnik.
  • Cvetanovć (2013): Zorica Cvetanović, Metodičko tumačenje basne, Beograd: Učiteljski fakultet.
  • Čutović (2014): Mirjana Čutović, Metodička interpretacija basne u mlađim razredima osnovne škole, neobjavljena doktorska disertacija, Užice: Učiteljski fakultet.
  • Čutović (2017): Mirjana Čutović, Basna u funkciji razvoja učenikovih shvatanja socijalnih odnosa i motiva ljudskog ponašanja, Nastava i vaspitanje, LXVI/2, Beograd, Pedagoško društvo Srbije, Filozofski fakultet, 351–365
  • Čutović, Milovanović (2017): Mirjana Čutović, Boško Milovanović, Teorijsko i žanrovsko razmatranje basne, Zbornik radova Učiteljskog fakulteta, 11, Užice: Učiteljski fakultet, 163–174.