РЕЦЕПЦИЈА ПРИЧЕ СА ЕНОРМАТИВНОМ РОДНОМ КАРАКТЕРИЗАЦИЈОМ ЛИКОВА ОД СТРАНЕ УЧЕНИКА ПЕТОГ РАЗРЕДА

Књижевност за децу у науци и настави (2022), (стр. 141-160)

АУТОР(И): Дијана Љ. Вучковић 

Е-АДРЕСА: dijanav@ucg.ac.me

Download Full Pdf 

DOI: 10.46793/KDNN21.141V

САЖЕТАК:

Циљ овог истраживања био је да испитамо реакције ученика и ученица петог разреда на текст бајке која садржи ненормативну родну карактеризацију ликова. Наслов бајке коју смо користили је Пепељуга ослободитељка, а ауторка је Ребека Солнит. Ученици (њих 52) су причу прочитали код куће, а подијељена им је штампана илустрована верзија текста, уз коју су дата и истраживачка питања. Након што су ученици прочитали причу, учествовали су у дискусији у фокус-групама. Били су распоређени у шест фокус-група: у двије фокус-групе биле су само дјевојчице, у двије су били дјечаци, а двије групе биле су мјешовитог састава. Интервјуи са фокус-групама трајали су у просјеку један сат, а главни циљ разговора био је утврдити како ученици реагују на атипичне родне улоге какве су дате у читаној бајци. Током разговора вршено је поређење класичне и алтернативне верзије бајке о Пепељуги.

Истраживање је показало да дјевојчице показују већу заинтересованост и отвореније су за рецепцију ненормативних ликова. Њима се нова прича свидјела, јер је Пепељуга одлучна, паметна и сама гради своје снове. Неки дјечаци – али ипак не сви – реагују сасвим супротно, њима је много прихватљивија класична верзија приче у којој је Пепељуга „само” принцеза у потрази за принцем. За дјечаке је Пепељуга, у било којој варијанти, чисти „женски” текст, јер у причи не уочавају снажне мушке ликове – храбре, авантуристе, борце. За обје групе испитаника љепота је остала кључни атрибут главног женског лика, па новочитаној верзији приче ученици „замјерају” то што се не бави Пепељугиним изгледом. Поред тога, сви ученици са одобравањем су реаговали на трансформацију мотива удаљавања родитеља (појачано удаљавање замијењено је привременим одсуством) у новој причи. Дјеци су, дакле, доступни како нормативни, тако и ненормативни родни дискурси, с тим да ови други имају већи број присталица међу нашим испитаницима.

КЉУЧНЕ РЕЧИ:

алтернативна прича, (не)нормативне родне улоге, пренаглашена фемининост, рецепција приче, хегемона маскулиност.

ЛИТЕРАТУРА:

  • Адријани (2019): Vina Adriany, Being a princess: young children’s negotiation of femininities in a Kindergarten classroom in indonesia, Gender and Education, 30/6, London: Taylor & Francis, 724–741, doi: 10.1080/09540253.2018.1496229.
  • Батлер (1990): Judith Butler, Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, London: Routledge.
  • Бејкер-Спери (2007): Lori Baker-Sperry, The Production of Meaning through Peer interaction: Children and Walt disney’s Cinderella, Sex Roles, 56, New York: Springer, 717–727, doi: 10.1007/s11199-007-9236-y.
  • Вестланд (1993): Ella Westland, Cinderella in the Classroom: Children’s Re- sponses to Gender Roles in Fairy-tales, Gender and Education, 5/3, London: Taylor & Francis, 237–249, doi: 10.1080/0954025930050301.
  • Волдеркин (1984): Valerie Walderkine, Some day my prince will come, in: A. McRobbie, M. Nava (Еds.), Gender and generation, London: Macmillan, 162–184.
  • Восон-Елам (1997): Linda Wason-Ellam, if only i Was Like Barbie, Language Arts, 74/6, Columbus: National Council of Teachers of English, 430–437.
  • Вулвенд (2012): Karen E. Wohlwend, The boys who would be prin- cesses: playing with gender identity intertexts in disney Princess transme- dia, Gender and Education, 24/6, London: Taylor & Francis, 593–610, doi: 10.1080/09540253.2012.674495.
  • Вучковић (2006): Дијана Вучковић, Теорија рецепције у настави књижев- ности у млађим разредима основне школе, Никшић: Филозофски факултет.
  • Вучковић (2010): dijana Vučković, Čitanje u nastavcima u prvom ciklusu osnovne škole – izbor i interpretacija teksta, u: J. Vučo, B. Milatović (ur.), Autonomija učenika i nastavnika u učenju i nastavi jezika i književnosti, Nikšić: Filozofski fakultet, 217–233.
  • Вучковић (2018): dijana Vučković, A Fairy tale (r)evolution: the value and the critical reading of fairy tales in the contemporary educational context, History of Education and Children’s Literature, Xiii/2, Macerata: Edizioni Universita Macerata, 309–336.
  • Дejвис (1989): Bronwyn davies, Frogs, Snails and Feminist Tales, Sydney: Allen & Unwin.
  • Дејвис, Бенкс (1992): Bronwyn davies, Chas Banks, The gender trap: a feminist poststructuralist analysis of primary school children’s talk about gen- der, Journal of Curriculum Studies, 24/1, London: Taylor & Francis, 1–25, doi: 10.1080/0022027920240101.
  • Енгорд (2005): Eva Änggård, Barbie Princesses and dinosaur dragons: Nar- ration as a Way of doing Gender, Gender and Education, 17/5, London: Taylor & Francis, 539–553, doi: 10.1080/09540250500192777.
  • Ериксон Барајас (2008): Katarina Eriksson Barajas, Beyond stereotypes? Talking about gender in school booktalk, Ethnography and Education, 3/2, London: Taylor & Francis, 129–144, doi: 10.1080/17457820802062367
  • Зајпс (1986): Jack Zipes (ed.), Don’t Bet on the Prince: Contemporary Feminist Fairytales in North America and England, Aldershot: Gower.
  • Зајпс (2000): Jack Zipes (ed.), The Oxford Companion of Fairy Tales, oxford: oxford University Press.
  • Јаус (1982): Hans Robert Jauss, Aesthetic Experience and Literary Hermeneutics, Minneapolis: University of Minessota Press.
  • Јоуман (1999): Elizabeth Yeoman, ‘How does it Get into my imagina- tion?’: elementary school children’s intertextual knowledge and gendered sto- rylines, Gender and Education, 11/4, London: Taylor & Francis, 427–440, doi: 10.1080/09540259920492.
  • Конел (1987): Raewyn Connell, Gender and Power, Cambridge: Polity Press. Костас (2018): Marios Kostas, Snow White in Hellenic primary classrooms:
  • children’s responses to non-traditional gender discourses, Gender and Education,
  • 30/4, London: Taylor & Francis, 530–548, doi: 10.1080/09540253.2016.1237619
  • Либерман (1972): Marcia K. Lieberman, Some day My Prince Will Come: Fe- male Acculturation Through the Fairy Tale, College English, 34, Champaign, illinois: National Council of Teachers of English, 383–395, doi: 10.2307/375142.
  • Парсонс (2004): Linda Parsons, Ella Evolving: Cinderella Stories and the Con- struction of Gender-Appropriate Behavior, Children’s Literature in Education, 35/2, New York: Springer, 135–153, doi: 10.1023/B:CLid.0000030223.88357.e8.
  • Програм (2017): Nastavni predmet Crnogorski jezik i književnost, predmetni program za I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX razred osnovne škole, Podgorica: Ministarstvo prosvjete i Zavod za školstvo.
  • Проп ([1982], 2013): Владимир Проп, Морфологија бајке, превод Петар Вујичић, Београд: Просвета.
  • Рајс (2000): Peggy Rice, Gendered readings of a traditional “feminist” folktale by sixth grade boys and girls, Journal of Literacy Research, 32/2, New York: Sage Publishing, 211–236, doi: 10.1080%2F10862960009548074
  • Солнит (2019): Rebecca Solnit, Cinderella Liberаtor, Chicago: Haymarket Books.
  • Трауздејл, Макмилан (2003): Ann M. Trousdale, Sally McMillan, “Cin- derella Was a Wuss”: A Young Girl’s Responses to Feminist and Patriarchal Folk- tales, Children’s Literature in Education, 34/1, New York: Springer, 1–28, doi: 10.1023/A:1022503415519
  • Хуанг (2019): Shin-Ying Huang, Postfeminist influences on fairy tales, real and imagined: a critical media literacy classroom investigation, Gender and Educa- tion, 316, London: Taylor & Francis, 688–704, doi: 10.1080/09540253.2018.1467002.