BOGOODABRANOST KRALJA MILUTINA U ŽITIJU DANILA DRUGOG

Sveti kralj Milutin i njegovo doba: istorija, književnost, umetnost (2023) (str. 243-256)

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Snežana J. Milojević

E-ADRESA / E-MAIL: 

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/6008-065-5.243M

SAŽETAK / ABSTRACT:

Istraživački fokus u ovome radu jeste razotkrivanje narativnih strategija arhiepiskopa Danila koji, shodno zahtevima žanra, govoreći o uvek istom – o svetosti čoveka po volji Božijoj – vidljivim čini autorski pečat, ne prelazeći granice strogo utvrđene strukture. Uz jasnu svest o korelaciji hrišćanskog učenja i pisanog izraza epohe, ukazano je na izvesne paralele između narativa o svetom kralju i Svetog pisma, kao i to da se u pojedinim segmentima Danilo II služi rekontekstualizacijom interteksta, što predstavlja viši nivo međutekstovne komunikacije. Bogougodnost svetog kralja prikazana je na više nivoa – kroz opis dobročiniteljstva i ktitorske podvige; prevazilaženje iskušenja potencijalno opasnih po njegov duhovni sklad, ali i ratničke uspehe. Osoben kvalitet pripovedačkog postupka Danila II predstavlja način autentizacije ispravnosti odluka i postupaka bogoodabranog, što čini kroz opis čuda Božijih. Pomoć koja svetom kralju dolazi iz metafizičkih prostora, prevashodno se opisuje u okviru navoda o ratnim pohodima. Bez obzira da li je inicijator sukoba sam kralj Milutin, ili je napad na srpske zemlje dolazi izvana, oni koji su kralju suprotstavljeni bivaju kažnjeni strašnom smrću, osujećeni u poduhvatu ili na diplomatski način odvraćeni od prvobitnog plana.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

kralj Milutin, arhiepiskop Danilo, Sveto pismo, žitije, bogoodabranost.

LITERATURA / REFERENCES:

  • Anđelković 2020: M. Anđelković, „Intertekstualne veze Savinog Žitija Sv. Simeona i I i II Hilandarske povelje“, Osam vekova autokefalije Srpske Pravoslavne Crkve (1219-2019). Istorijsko, bogoslovsko i kulturno nasleđe, Beograd: Pravoslavni bogoslovski fakultet (2020) 229–238.
  • Bulgakov 2011: S. Bulgakov, O jevanđelskim čudima, Beograd: Logos.
  • Venturini Skomorohova 2000: L. Venturini Skomorohova, „Čudo u kompoziciji ruskih žitija“, Čudo u slovenskim žitijima, Beograd: Naučno društvo za slovenske umetnosti i kulturu (2019), 179–190.
  • Ilarion Alfejev 2007: „Koncept dostojanstva i slobode u hrišćanstvu i sekularnom humanizmu“, Dostupno na: https://teologija.net/koncept- dostojanstva-i-slobode-licnosti-u-hriscanstvu-i-sekularnom-humanizmu/, (9. 7.2021).
  • Jovan Lestvičnik 2016: Lestvica. Dostupno na: https://svetosavlje.org/ lestvica/, (29. 6. 2021).
  • Joković 1997: M. Joković, „Mitski model naše zajedničke nesreće“, Srpska književnost i Sveto pismo. Naučni sastanak slavista u Vukove dane 26 (1997), 513–523.
  • Juhas Georgievska 2018 A: LJ. Juhas Georgievska, „Čudo kao konstitutivni element srpskih žitija XIV i prve polovine XV veka“, Srednji  vek u srpskoj nauci, istoriji, književnosti i umetnosti. Despotovac/Beograd (2017) 93–110.
  • Juhas Georgievska 2018 B: LJ. Juhas Georgievska, „Žitijna književnost u prvoj polovini XIV veka“, Seminar srpskog jezika književnosti i kulture, Predavanja 7, Beograd; Filološki fakultet, 21–33.
  • Marinković 1992: R. Marinković, „Kako proučavati Danilov Zbor- nik“, Arhiepiskop Danilo Drugi i njegovo doba, Beograd (1991) 225‒231.
  • Marinković 1997: R. Marinković: Uloga Svetog pisma u organizovanju srpskog srednjovekovnog teksta. Srpska književnost i Sveto pismo. Naučni sastanak slavista u Vukove dane 26 (1997) 5–12.
  • Marinković 1992: R. Marinković, Tipologija čuda u srpskoj književnosti srednjeg veka, Svetorodna gospoda srpska. Beograd: Društvo za srpski jezik i književnost, 183–190.
  • Milojević 2017: S. Milojević, „Uzdanje u Boga kao način prevazilaženja nevolje od strane dobrog vladara u Životu Svetog Simeona Stefana Prvovenčanog“, Jevanđelske vrednosti i budućnost pravoslavnog sveta: pravoslavlje i nauka, Beograd (2016) 235–239.
  • Milojević 2018 A: S. Milojević, „Čudo isceljenja u žitijima srpske srednjovekovne književnosti“, Oktoih VIII/9 (2018) 109–122.
  • Milojević 2018 B: S. Milojević, „Čudo nepropadivosti tela i mirotočenja svetih u srpskoj žitijnoj književnosti“, Philologia Mediana 10 (2018) 65–78.
  • Milojević 2019 A: S. Milojević, „Čudo gospodarenja nad prirodom u srpskoj žitijnoj književnosti“, Nasleđe 42 (2019) 157–170.
  • Milojević 2019 B: S. Milojević, „Čudo koje zaustavlja zlo na primerima iz stare srpske književnosti“. Vizantijsko-slovenska čtenija II, Niš (2018) 283–293.
  • Milojević 2020 A: S. Milojević, „Izgradnja sakralnnih objekata kao put ka eshatonu na primerima srpske žitijne književnosti“. Zbornik radova Filozofskog fakulteta L (2). (2020) 83–100.
  • Milojević 2020 B: S. Milojević, Od premudrih čula – studije o staroj srpskoj književnosti, Niš: Niški kulturni centar.
  • Sveto pismo 2008: Novi zavet, Valjevo: Glas crkve.
  • Sveto pismo 2013: Sveto pismo Staroga i Novoga zavjeta, Beograd: Biblijsko društvo Srbije.
  • Stanojević, Glumac 1932: S. Stanojević, D. Glumac, Sveto pismo u našim starim spomenicima, Beograd: Srpska kraljevska akademija.
  • Todić 2016: B. Todić, „Zadužbine kralja Milutina u delu arhiepiskopa Danila II“, 700 godina kraljeve crkve. Manastir Studenica, Beograd (2014) 133–155.
  • Trifunović 1974: Đ. Trifunović, Azbučnik srpskih srednjovekovnih književnih pojmova, Beograd: Vuk Karadžić.