Detinjstvo 1 (2025) (str. 117-126)
AUTHOR(S) / AUTOR(I): Nataša M. POLOVINA 
Download Full Pdf 
DOI: 10.46793/Childhood25.1.117P
ABSTRACT / SAŽETAK:
U vaspitno-obrazovnom konceptu Žane Mari Leprens de Bomon, predstavnice filozofske struje religioznog prosvetiteljstva, bajke su imale važno mesto. Oslanjajući se na pedagoške potencijale žanra, ova spisateljica bila je prva koja je bajke prilagodila dečjem uzrastu i stavila ih u službu podučavanja dece. U ovim bajkama prostorne kategorije nose jasnu poruku o tome šta je ispravno i neispravno, dobro i loše. U sistemu binarnih opozicija, na kojem počiva žanr bajke, posebno se ističe kontrast selo–grad. Ustaljeni prostori bajke (npr. šuma) kod madam Leprens de Bomon ispunjavaju se socijalnim značenjem na račun mitskog, i tako moralnu poruku čine prijemčivijom. U mešanju arhetipskog i istorijskog, kao i specifičnom šifrovanju vaspitne poruke samog dela preko jezika prostornih odnosa, vidi se spona između ovih bajki i viteških romana, najpopularnije vrste srednjovekovne didaktičke književnosti.
KEYWORDS / KLJUČNE REČI:
selo, grad, šuma, lov, viteški roman, društvo, simbolika, hrišćanstvo, prosvetiteljstvo
REFERENCES / LITERATURA:
- Averincev, Sergej Sergejevič. Poetika ranovizantijske književnosti. Beograd: Srpska književna zadruga, 1982.
- Detelić, Mirjana. Mitski prostor i epika. Beograd: SANU, 1992.
- Vlaškalić, Nebojša, Tatjana Đurin. Predgovor. U: Žana Mari Leprens de Bomon, Lepotica i Zver i druge bajke. Čačak: Pčelica, 2023, 5–8.
- Jakovljević, Mladen. Ser Gavejn i Zeleni vitez. Prevod, tumačenja i značenja. Novi Sad: Matica srpska, 2019.
- Karanović, Zoja. Funkcija i značenje prikazanog prostora u bajci. Književna istorija, XI/44 (1979): 593–601.
- Opačić, Zorana. Poetika bajke Grozdane Olujić. Beograd: Učiteljski fakultet, 2011.
- Opačić, Zorana. Povesti gospože Dobronaravne (Poučitelni magazin za decu Avrama Mrazovića – posrba magazina Žan Mari Leprens de Bomon). Tatjana Jovićević (ur.), Tradicija prosvećenosti i prosvećivanja u srpskoj periodici. Beograd: Institut za književnost i umetnost, 2012, 313–332.
- Pavlović, Dragoljub. Roman u staroj srpskoj književnosti. Radmila Marinković (ur.), Roman o Troji. Roman o Aleksandru Velikom. Beograd: Prosveta – Srpska književna zadruga, 1986, 9–16.
- Petkanova, Donka. Srednovekovna literaturna simvolika. Sofiя: Vreme, 2000.
- Pešikan-Ljuštanović, Ljiljana. Usmeno u pisanom. Beograd: Beogradska knjiga, 2009.
- Betelhajm, Bruno. Značenje bajki. Beograd – Podgorica: Nova knjiga, 2015.
- Jung, Karl Gustav. Arhetipovi i kolektivno nesvesno. Beograd: Narodna knjiga – Miba Books, 2015.
- Le Gof, Žak. Srednjovekovno imaginarno. Sremski Karlovci – Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, 1999.
- Le Gof, Žak. Srednjovekovna civilizacija Zapadne Evrope. Sremski Karlovci – Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, 2010.
- Lotman, Jurij. Struktura umetničkog teksta. Beograd: Nolit, 1976.
- Ruso, Žan-Žak. Društveni ugovor (O poreklu i osnovima nejednakosti među ljudima. Rasprava o naukama i umetnostima). Beograd: „Filip Višnjić”, 1993.
- Stivens, Entoni. Arijadnino klupko. Vodič kroz simbole čovečanstva. Novi Sad: Stylos, 2005.