AUTOR(I): Časlav V. Nikolić, Nikola M. Bubanja
E-ADRESA: caslav.nikolic@filum.kg.ac.rs, nikola.bubanja@filum.kg.ac.rs
DOI: 10.46793/Uzdanica18.1.007N
SAŽETAK:
U ovom radu nastojali smo da ispitamo narativno-simboličku vred- nost figure dugmeta u romanu Dnevnik o Čarnojeviću Miloša Crnjanskog. U potresu što nastaje kad junak, prilikom susreta sa dragom, nehotice, a usled svoje ljutine, ot- kine dugmad sa njene haljine prepoznajemo trag procepa koji će odrediti njihov brač- ni odnos. Dugme koje pada i obnažuje devojku znak je prekoračenja i destabilizacije ontološke unije dva bića. Ovaj poremećaj – grubost junaka, uznemirenje, povlačenje i pad žene – određen je samoosporavajućim snagama samih subjekata. Kriza kao stanje modernog subjekta u romanu Crnjanskog sagledava se poredbeno, prema odnosu Hamleta i Ofelije u drami Vilijama Šekspira. Dugme koje se dreši, u Šekspirovoj dramskoj literaturi znak osipanja reda i negacije delanja, u Hamletu je figura teatralnosti i simulacije; raskopčani Hamlet Ofeliju, a preko nje i druge, zavodi utiskom o gubitku pameti, odajući hladnoću ni nalik lirizmu Crnjanskog. Jedino je spram ove lirike, čini se, moguće opremiti čitanje dugmeta u Hamletu Ofelijinom pretpostavljenom lirskom misreprezentacijom aridne teatralnosti. U modernističkom romanu, otkinuta dugmad, pak, obeležavaju košmarne egzistencije, prevrate starih predstava i pojmova, demontažu kategorija subjekta, identiteta, istorije, metafizike, jezika. Simbolička minijatura, dugme je scena na kojoj poetika prikazuje sebe.
KLJUČNE REČI:
dugme, simboličko, minijatura, subjekt, ljubav, smrt, poetika
LITERATURA:
Bialo (2013): C. Bialo, Popular Performance, the Broadside Ballad, and Ophelia’s Madness, Studies in English Literature, 1500–1900, Vol. 53, No. 2. Tudor and Stuart Drama, 293–309.
Blum (2003): H. Blum, Hamlet, Poem Unlimited, New York: Riverhead Books (Penguin Putnam Inc.), 2003.
Bredli (2008): A. C. Bradley, From Shakespearean Tragedy, In: Hamlet: Bloom’s Shakespeare Through the Ages, Edited by H. Bloom and Brett Foster, New York: Infobase Publishing, 230–247.
Kamden (1964): C. Camden, On Ophelia’s Madness, Shakespeare Quarterly, Vol. 15, No. 2, 247–255.
Kuk (2009): A. Cook, Staging Nothing: Hamlet and Cognitive Science, In: William Shakespeare’s Hamlet: Bloom’s Modern Critical Interpretations, New York: Infobase Publishing, 55–71.
Lakan (1987): Ž. Lakan, Hamlet, ili želja za majkom, Treći program, temat Šekspir i psihoanaliza, br. 75, 289–313.
Lemens (2017): P. Lemmens, Spheres (Foams: Spheres Volume III: Plural Spherology), Inference: International Review of Science, Volume 3, Issue 1.
Palmer (2009): D. W. Palmer, Hamlet’s Northern Lineage: Masculinity, Climate, and the Mechanician in Early Modern Britain, In: William Shakespeare’s Hamlet: Bloom’s Modern Critical Interpretations, New York: Infobase Publishing, 11–32.
Petković (1996): N. Petković, Lirske epifanije Miloša Crnjanskog, Beograd: Srpska književna zadruga.
Petrović (2008): P. Petrović, Avangardni roman bez romana: poetika krat- kog romana srpske avangarde, Beograd: Institut za književnost i umetnost.
Radovanović (2016): Đ. Radovanović, Poetika romana kao poetika moderni- teta (Dnevnik o Čarnojeviću Miloša Crnjanskog i Novembar Gistava Flobera), Na- sleđe, br. 34, 21–62.
Sen (1940): T. Sen, Hamlet’s Treatment of Ophelia in the Nunnery Scene, The Modern Language Review, Vol. 35, No. 2, 145–152.
Skura (2004): M. A. Skura, On Hamlet’s Theatrical Self-Consciousness, In: William Shakespeare’s Hamlet: Bloom’s Guides, Edited by H. Bloom, New York: Chelsea House, An imprint of Infobase Publishing.
Sloterdijk (2015): P. Sloterdijk, Sfere: makrosferologija, Tom 2, Globusi, s nemačkog preveo Božidar Zec, Beograd: Fedon.
Tatarenko (2008): A. Tatarenko, U začaranom trouglu: Crnjanski – Kiš – Pekić: eseji i studije, Zaječar: Matična biblioteka „Svetozar Marković”.