POMIRENJE: JEDNA ZABORAVLJENA MOGUĆNOST (O „ISTOČNICAMA“ LJUBOMIRA SIMOVIĆA)

Serbian Studies Research, br.1, God. XV (2024) (str. 181-203)

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Nemanja Karović

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/SSRXV.181K

SAŽETAK / ABSTRACT:

U radu se najpre ispituje književnokritička recepcija Istočni- ca Ljubomira Simovića, koju je obeležavalo nastojanje nemalog broja kritičara da zbog takozvane idejne retrogradnosti objavljenih pesama na pesnikov račun izne- su čitav niz teških političko-ideoloških optužbi, ali i formiranje čitavog fronta književnih tumača koji su na stranicama Književnih novina, Savremeni- ka, Dela i Književnosti pokušavali da odbrane ideju o autonomiji poetskog stva- ranja. U nastavku teksta se, osim o ženama kao istinskim herojima Simovićeve lirike i o egzistencijalnom položaju čoveka stešnjenog između bogova sišlih sa nebesa i komandanata dojahalih s ratom, govori i o pesnikovom napuštanju okvi- ra komunističkog narativa o Drugom svetskom ratu, koje nije učinjeno zarad apo- logije četničkog pokreta ili nacionalističkih ideja, već iz stvaralačke potrebe da se zauzimanjem ideološki neutralne poziciju lirskom glasu obezbedi dublji moralni legitimitet.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

Istočnice, ideološka književna kritika, cenzura, autono- mija umetničkog stvaranja, komunizam, partizani, četnici, moral, nacionalno pomirenje

LITERATURA / REFERENCES:

Izvori
  • Simović 1983: Simović, Ljubomir. Istočnice. Sa crtežima Marija Maskarelija. Književ- ne novine XXXV. 668. Poezija 1, 7. april (1983). [orig.] Simović, Ljubomir. Istočnice. Sa crtežima Marija Maskarelija. Književne novine XXXV. 668. Poezija 1, 7. april (1983).
Literatura
  • Anonim 1983: „Kondorov let”. NIN XXXIV. 1686, 24. april (1983): 35. [orig.] „Kondorov let”. NIN XXXIV. 1686, 24. april (1983): 35.
  • Vitošević 1983: Vitošević, Dragiša. „Istočnice – pesničke, a ne ʼpolitičke”ʼ. Tribina
  • „Razgovor o najnovijim pesmama Ljubomira Simovića, Istočnice dobra i zla”. Prir. Zdenka Aćin. Savremenik XXIX. LVIII. 8–9, avgust–septembar (1983): 217–221.
  • Vukadinović 1983: Vukadinović, Alek. „Poezija kao osuda zla”. Književne novine XXXV. 669, 28. april (1983): 9–10. [orig.] Vukadinović, Alek. „Poezija kao osuda zla”. Književne novine XXXV. 669, 28. april (1983): 9–10.
  • Gluščević 1983: Gluščević, Zoran. „Istočnice ili kraj jedne epohe”. Tribina, „Razgovor o najnovijim pesmama Ljubomira Simovića, Istočnice dobra i zla”. Prir. Zdenka Aćin. Savremenik XXIX. LVIII. 8–9, avgust–septembar (1983): 206–210.
  • Gluščević 1984: Gluščević, Zoran. „Eros i Tanatos”. Književnost XXXIV. LXXVIII 6–7, juni–juli (1984): 1184–1201. [orig.] Gluščević, Zoran. „Eros i Tanatos”. Književnost XXXIV. LXXVIII. 6–7, juni–juli (1984): 1184–1201.
  • Davičo 1984: Davičo, Oskar. „Nacionci ne znaju da misle istinito i da govore korektno maternjim jezikom”. Dalje III. 78, jesen–zima (1984): 120–133.
  • Đogo 2011: Đogo, Gojko. Vunenavremena. Proces i komentari. Deo 1. Beograd: Služ- beni glasnik, 2011. [orig.] Đogo, Gojko. Vunena vremena. Proces i komentari. Deo 1. Beograd: Službeni glasnik, 2011.
  • Zorić 1983: Zorić, Pavle. „To nije slučaj, to je poezija”. Književne novine XXXV. 669, 28. april (1983): 10. [orig.] Zorić, Pavle. „To nije slučaj, to je poezija”. Književne novine XXXV. 669, 28. april (1983): 10.
  • Zubanović 2010: Zubanović, Slobodan. Od poezije do slučaja. Iskustvo jednog uredništ- va. Beograd: Službeni glasnik, 2010. [orig.] Zubanović, Slobodan. Od poezije do slučaja. Iskustvo jednog uredništva. Beograd: Službeni glasnik, 2010.
  • Jovanović 2002: Jovanović, Aleksandar. „Pesnik nacionalne vertikale” (predgovor). Najlepše pesme Ljubomira Simovića. Izbor i predgovor Aleksandar Jovanović. Beograd: Prosveta, 2002. 5–17. [orig.] Jovanović, Aleksandar. „Pesnik nacio- nalne vertikale” (predgovor). Najlepše pesme Ljubomira Simovića. Izbor i predgovor Aleksandar Jovanović. Beograd: Prosveta, 2002. 5–17.
  • Kulišić 1970: Kulišić, Špiro. „Gost”. U: Kulišić Š., P. Ž Petrović, i N. Pantelić, Srpski mi- tološki rečnik. Beograd: Nolit, 1970. [orig.] Kulišić, Špiro. „Gost”. U: Kulišić Š., P. Ž Petrović, i N. Pantelić, Srpski mitološki rečnik. Beograd: Nolit, 1970.
  • Magarašević 1995: Magarašević, Mirko. „Pesnik epske sinteze”. Poezija Ljubomira Si- movića, zbornik radova. Prir. Slobodan Ž. Marković. Beograd: Zadužbina De- sanka Maksimović, 1995. 27–36. [orig.] Magarašević, Mirko. „Pesnik epske sinteze”. Poezija Ljubomira Simovića, zbornik radova. Prir. Slobodan Ž. Marković. Beograd: Zadužbina Desanka Maksimović, 1995. 27–36.
  • Milanović 1983: Milanović, Dragoljub. „Istočnice – zlokobnice”. Politika ekspres
  • XXI. 6867, 18. april (1983): 2. [orig.] Milanović, Dragoljub. „Istočnice – zlokobnice”. Politika ekspres XXI. 6867, 18. april (1983): 2.
  • Milošević 1983: Milošević, Branislav. „Nevolje od pameti”. Borba LXI. 124–125 7–8, maj (1983): 12. [orig.] Milošević, Branislav. „Nevolje od pameti”. Borba LXI. 124–125 7–8, maj (1983): 12.
  • Perišić 1986: Perišić, Miodrag. Ukus osamdesetih. Panoramanovije srpske poezije. Beo- grad: Književne novine, 1986.
  • Petrov 1983: Petrov, Aleksandar. „Poezija, istorija, politika. Povodom sporova koji se vode danas i ovde”. Književne novine XXXV. 670, 19. maj (1983): 5–7. [orig.] Petrov, Aleksandar. „Poezija, istorija, politika. Povodom sporova koji se vode danas i ovde”. Književne novine XXXV. 670, 19. maj (1983): 5–7.
  • Petrov 1988: Petrov, Aleksandar. Poezija Crnjanskog i srpsko pesništvo. Beograd: No- lit, 1988. [orig.] Petrov, Aleksandar. Poezija Crnjanskog i srpsko pesništvo. Beograd: Nolit, 1988.
  • Popović 1983: Popović, Bogdan A. „Razgovor, do granica smisla”. Književne novine
  • XXXV. 670, 19. maj (1983): 7–9. [orig.] Popović, Bogdan A. „Razgovor, do gra- nica smisla”. Književne novine XXXV. 670, 19. maj (1983): 7–9.
  • Popović 2017: Popović, Bogdan A. Objedinjavanje. O poeziji Ljubomira Simovića, pretežno. Beograd: Tanesi, 2017. [orig.] Popović, Bogdan A. Objedinjavanje. O poeziji Ljubomira Simovića, pretežno. Beograd: Tanesi, 2017.
  • Samardžija 2011: Samardžija, Snežana. „Kratki govorni oblici u poeziji LJubomira Si- movića”. Pesničkevertikale Ljubomira Simovića, zbornik radova. Ur. Aleksandar Jovanović i Svetlana Šeatović Dimitrijević. Beograd – Trebinje: Institut za knji- ževnost i umetnost, Učiteljski fakultet – Dučićeve večeri poezije, 2011. 359–391. [orig.] Samardžija, Snežana. „Kratki govorni oblici u poeziji Ljubomira Simovića”. Pesničke vertikale Ljubomira Simovića, zbornik radova. Ur. Aleksandar Jovanović i Svetlana Šeatović Dimitrijević. Beograd – Trebinje: Institut za književnost i umetnost, Učiteljski fakultet – Dučićeve večeri poezije, 2011. 359–391.
  • Simović 1960: Simović, Ljubomir. „Dnevnik o Crnjanskom”. Vidici VIII. 49–50, januar–februar (1960): 1–2. [orig.] Simović, Ljubomir. „Dnevnik o Crnjanskom”. Vidici VIII. 49–50, januar–februar (1960): 1–2.
  • Simović 1965: Simović, Ljubomir. Pismo Ljubomira Simovića Milošu Crnjan- skom od 8. jula. Legat Miloša Crnjanskog. Narodna biblioteka Srbije: MCPSB, MCR II/2/354, ID: 79666956. [orig.] Simović, Ljubomir. Pismo Ljubomira Simovića Milošu Crnjanskom od 8. jula. Legat Miloša Crnjanskog. Narodna biblioteka Srbije: MCPSB, MCR II/2/354, ID: 79666956.
  • Simović 1995: Simović, Ljubomir. „U poeziji može da ima onoliko politike koliko u politici ima tragedije odnosno Poezija sanja jezik kao biće”. Aleksandar Jovano- vić. Poreklopesme, devet razgovora o poeziji. Niš: Prosveta, 1995. 85–114. [orig.] Simović, Ljubomir. „U poeziji može da ima onoliko politike koliko u politici ima tragedije odnosno Poezija sanja jezik kao biće”. Aleksandar Jovanović. Poreklo pesme, devet razgovora o poeziji. Niš: Prosveta, 1995. 85–114.
  • Simović 2008: Simović, Ljubomir. Užicesa vranama. Hronika, koja je povremeno ro- man, ili roman, koji je povremeno hronika. Odabrana dela Ljubomira Simovića u 12 knjiga. Ur. Miloš Jevtić. Beograd: Beogradska knjiga, 2008. [orig.] Simović, Ljubomir. Užicesa vranama. Hronika, koja je povremeno roman, ili roman, koji je povremeno hronika. Odabrana dela Ljubomira Simovića u 12 knjiga. Ur. Miloš Jevtić. Beograd: Beogradska knjiga, 2008.
  • Simović 2010: Simović, Ljubomir. Pamtivek. Beograd: Stubovi kulture, 2010. [orig.] Simović, Ljubomir. Pamtivek. Beograd: Stubovi kulture, 2010.
  • Srejović, Cermanović-Kuzmanović 1989: Srejović, Dragoslav, i Aleksandrina Cerma- nović-Kuzmanović. Rečnik grčke i rimske mitologije. Beograd: Srpska književna zadruga, 1989. [orig.] Srejović, Dragoslav, i Aleksandrina Cermanović- Kuzmanović. Rečnik grčke i rimske mitologije. Beograd: Srpska književna zadruga, 1989.
  • Timčenko 1983: Timčenko, Nikolaj. „Pokušaj čitanja Istočnica Ljubomira Simovića”. Delo XXIX. 11–12, novembar–decembar (1983): 321–331.
  • Hamović 1996: Hamović, Dragan. „Ljubomir Simović ili angažman naročite vrste”. LjubomirSimović. Ur. Vladimir Šekularac. Povelja 1. Četvrti srpski duhovni sabor Dani Preobraženja. Žiča, Kraljevo: Narodna biblioteka, 1996. 52–58. [orig.] Hamo- vić, Dragan. „Ljubomir Simović ili angažman naročite vrste”. Ljubomir Simović. Ur. Vladimir Šekularac. Povelja 1. Četvrti srpski duhovni sa- bor Dani Preobraženja. Žiča, Kraljevo: Narodna biblioteka, 1996. 52–58.
  • Šop 1983: Šop, LJiljana. „Pravo na tragizam”. Književne novine XXXV. 669, 28. april (1983): 9. [orig.] Šop, Ljiljana. „Pravo na tragizam”. Književne novine XXXV. 669, 28. april (1983): 9.
  • Šop 1983a: Šop, Ivan. „Mitološko i istorijsko u Istočnicama”. Tribina, „Razgovor o naj- novijim pesmama Ljubomira Simovića, Istočnice dobra i zla”. Prir. Zdenka Aćin. Savremenik XXIX. LVIII. 8–9, avgust–septembar (1983): 211–217.