Nasleđe 56 (2023) (str. 279-288)
AUTOR(I) / AUTHOR(S): Marija S. Pantović
E-ADRESA / E-MAIL: mpantovic@np.ac.rs
DOI: 10.46793/NasKg2356.279P
SAŽETAK / ABSTRACT:
Rad se bavi vezom melanholije i traume u Andrićevoj pripoveci Mustafa Madžar. Susticanje dvaju medicinski ustanovljenih stanja pokazuje se kao semantički plodotvorno tle za promatranje psihičkih i somatskih znakova koje subjekt ispoljava ciklično. Lik Mustafe Madžara u radu je posmatran kroz modernističku prizmu unutrašnje destruktivnosti, koja je direktno povezana za spoljašnjim entitetima: ranim odvajanjem od poro- dice, životom u osami, ratom i mitskim junaštvom. Na taj način avangardni Mustafin lik tumači se kroz prizmu anticipacije rane mladosti i kroz prizmu emotivne ostarelosti te psihičkog rastrojstva, zločina i konačne traume koja dokida mogućnost spasenja. Melanholija se tako transponuje u traumu, trauma u zločin, a zločin u apsolut stradanja kao konačni Mustafin kraj. Rad nastoji da pokaže hronologiju zbivanja i mogućnost rastakanja Andrićevog subjekta na vreme pre zločina, koje je vreme inicijalne traume, i kroz sliku prisilne otuđenosti koja je začetak melanholije u junaku
KLJUČNE REČI / KEYWORDS:
modernizam, Andrić, trauma, melanholija, zločin
LITERATURA / REFERENCES:
Izvori
- Andrić 1965: I. Andrić, Pripovetke, Novi Sad: Budućnost.
Literatura
- Anđelković 2012: M. Anđelković, Smrt kao trag postojanja: smrt u Sinanovoj tekiji Ive Andrića, u : Ivo Andrić, književnik i diplomata, u sjeni dvaju svjetskih ratova ((1925–1941), Beograd: Službeni glasnik, 59–65.
- Ahmetagić 2011: J. Ahmetagić, Projektivna identifikacija Mustafe Madžara, u: Sveske Zadužbine Ive Andrića, god. 30, sveska br. 28, Beograd: Zadužbina Ive Andrića, 257–289.
- Binsvanger 1985: L. Binsvanger, Melanholička zabluda, časopis Delo (ur. odbor Jovica Aćin, Miroslav Egerić, Dragoš Kalajić I dr.), 8/9, 135–140.
- Bogdanović 1962: M. Bogdanović, Kritike, Beograd: štamparsko preduzeće Budućnost.
- Džadžić 1995: P. Džadžić, Mitsko u Andrićevom delu, u: Hrastova greda u kamenoj kapiji, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Đorđević 2017: N. Đorđević, Folklorni elementi u Andrićevoj pripovetki Mustafa Madžar, Godišnjak Katedre za srpsku književnost s južnoslovenskim književnostima, Beograd, 257–271.
- Eskirol 2006: E. Eskirol, O lipemaniji i melanholiji, u: Časopis za književnost, umet- nost i kulturu Gradac, Izdavačko društvo Gradac, 160/161, 83–92.
- Frojd 2014: S. Frojd, Uvod u psihoanalizu, San, Beograd: Beoknjiga.
- Frojd 1976: S. Frojd, Uvod u psihoanalizu, Novi Sad: izdavačko preduzeće Matice Srpske.
- Jurica 1985: N. Jurica, Melankolija ili predvorje smrti, u: Časopis Delo, (ur. odbor: Jovica Aćin, Miroslav Egerić, Dragoš Kalajić i dr.), Beograd, 8/9, 96–135.
- Kos 2012: Dž. Kos, Međuratne pripovijetke I. Andrića: ciklus traganja za identitetom, u: Ivo Andrić, književnik I diplomata, u sjeni dvaju svjetskih ratova (1925– 1941), Beograd: Službeni glasnik.
- Kostić 2015: D. Kostić, Prvi kao poslednji: Mustafa Madžar, u: Sveske zadužbine Ive Andrića, sveska 32, Beograd, 191–215.
- Milutinović 2012: Z. Milutinović, Ne mogu da rastumačim, niti da zaboravim: Andrić, zlo i moralistička kritika, u: Ivo Andrić – 50 godina kasnije, Akadem- ija nauka umjetnosti Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 16−27.
- Samardžija 1980: R. Samardžija, Andrićev Mustafa Madžar, u: Zbornik radova međunarodnog naučnog skupa Delo Ive Andrića u kontekstu evropske književnosti i kulture održanog u Beogradu od 26. do 28. maja 1980. godine, Beograd: Zadužbina Ive Andrića u Beogradu, 271–280.
- Sekulić 1985: I. Sekulić, Istok u pripovetkama Iva Andrića, u: Sabrana dela, knjiga 4, Beograd, Vuk Karadžić, 219–232.
- Sloterdijk 2008: P. Sloterdijk, Kritika ciničnog uma, Podgorica: Izdavačka kuća CID.
- Šutić 1980: M. Šutić, Arhetipski obrasci u Mustafi Madžaru, u: Zbornik radova međunarodnog naučnog skupa Delo Ive Andrića u kontekstu evropske književnosti i kulture održanog u Beogradu od 26. do 28. maja 1980. godine, Beograd: Zadužbina Ive Andrića u Beogradu, 281–291.