AUTOR(I): Snežana J. Milojević
E-ADRESA: milojevic.snezana@yahoo.com
DOI: 10.46793/NasKg2253.299M
SAŽETAK:
U vezi sa tekstovima srpske srednjovekovne književnosti, koji za cilj imaju isticanje značaja i veličine mučeničke smrti kneza Lazara, u radu je ukazano na istovremenu srodnost, ali i različitost u autorskoj invenciji tokom pisanja o ovoj velikoj temi. Ukazano je da srednjovekovni izraz o Svetom ima autoritet nad književnošću nastalom u okvirima narodnog stvaralaštva i to kroz tri poetičke kategorije. Uz osvrt na neodvojivost hri- šćanskog učenja od pisanog izraza, metaistorijski koncept fak- tografskog i sakralnost reči (Reči) – upoređena je narativna racionalizacija ključnog motivacionog elemenata u pomenuta dva okvira – opredeljenje svetog kneza za Nebesko carstvo. Iako martiriološki siže događanja u Kosovskom boju inicira nasta- nak brojnih tekstova, različito žanrovski definisanih, uči- njen je poseban osvrt na Slovo o Svetom knezu Lazaru Andonija Rafaila Epaktita. Gradeći lik svoga Slova, Andonije Rafail je iskazao višestruku osobenost u izrazu, od čega je u ovom radu fokus na intertekstualnom povezivanju i to na način i kroz simboliku koja se razlikuje od one prisutne kod ostalih autora epohe u vezi sa datom temom.
KLJUČNE REČI:
knez Lazar, Andonije Rafail Epaktit, mučenička smrt, poetika
LITERATURA:
- Andonije Rafail 2000: A. Rafail Epaktit, Slovo o svetom knezu Lazaru, Stara srpska književnost, Beograd/ Kragujevac: Filološki fakultet/Nova Svetlost, 106–119.
- Atanasije Jevtić 1989: A. Jeftić, Kosovsko opredeljenje za carstvo nebesko u istoriji i sudbini srpskog naroda, Sveti knez Lazar, Kruševac/Beograd, 25–36.
- Averincev 1982: S. Sergejevič Averincev, Poetika ranovizantijske književnosti,
- Beograd: Srpska književna zadruga.
- Bogdanović 1980: D. Bogdanović, Istorija stare srpske književnosti, Beograd: Srpska književna zadruga.
- Jovanović 2000: T. Jovanović, Stara srpska književnost: hrestomatija, Beograd/ Kragu- jevac: Filološki fakultet/ Nova Svetlost.
- Justin Popović 2016: Žitija svetih, < https://svetosavl je.org/zitija-svetih>, 11. 4. 2021. Karadžić 1969: V. Stefanović Karadžić, Srpske narodne pjesme, Beograd: Nolit.
- Lazarević 2000: S. Lazarević, Natpis na kosovskom mramornom stubu. Stara srpska književnost. Beograd/ Kragujevac: Filološki fakultet/ Nova Svetlost, 104–106.
- Kašić 1978: D. Kašić, Koreni kosovkse misli, Beograd: BI.
- Kašić 1989: D. Kašić, O knezu Lazaru, Sveti knez Lazar, Kruševac/ Beograd, 11–24.
- Milojević 2019: S. Milojević, Čudo gospodarenja nad prirodom u srpskoj žitijnoj književnosti, Nasleđe 42, 157–170.
- Milojević 2020: Od premudrih čula – studije o staroj srpskoj književnosti, Niš: Niški kulturni centar.
- Milojević 2022: S. Milojević, Kolektivno stradanje (Kosovski boj) kao trenutak pre- seljavanja u carstvo nebesko – medievističko gledište, Philologia Serbica (u štampi).
- Mihaljčić 2001: R. Mihaljčić, Lazar Hrebeljanović: istorija, kult, predanje, Beograd: Knowledge.
- Nepoznati pisac 2000: Nepoznati pisac, Pohvalno slovo svetom knezu Lazaru, Stara srpska književnost, Beograd/ Kragujevac: Filološki fakultet/Nova Svetlost, 93–100.
- Ravaničanin 2000: Nepoznati Ravaničanin, Slovo o svetom knezu Lazaru, Stara srpska književnost, Beograd/ Kragujevac: Filološki fakultet/ Nova Svetlost, 65–72.
- Petkanova 1996: D. Petkanova, Srednovekovna literaturna simvolika, Sofija: Vremja.
- Petrović 2011: S. Petrović, Obretenje glave kneza Lazara u svetlu kulta svetog kneza u usmenoj narodnoj tradiciji, Godišnjak katedre za srpsku književnost sa jugoslovenskim književnostima 6, 149–181.
- Plaović 2017: I. Plaović, Srpska srednjovekovna slova i pohvale i njihovo retoričko nasleđe, Godišnjak katedre za srpsku književnost sa jugoslovenskim književnostima 12, 233–244.
- Radovanović 1991: J. Radovanović, Opredeljenje Svetog kneza Lazara za carstvo nebesko, Balkanika 22, 249–258.
- Ređep 2010: J. Ređep, Žitije kneza Lazara, Novi Sad: Prometej.
- Samardžić 1990: R. Samardžić, Kosovsko opredeljenje, Beograd: Srpska književna zadruga.
- Spisi 1993: Spisi o Kosovu: Monahinja Jefimija, Knez Lazar, Kneginja Milica, Vuk Branković, Nepoznati ravanički monasi, David, Jelena Balšić, Stara srpska književnost u 24 knjige, Beograd: Prosveta/ Srpska književna zadruga.
- Sveto pismo 1950: Sveto pismo staroga i novoga zaveta, Savet Biblijskih društava: Njujork–London.
- Sveto pismo 2008: Novi zavet, Valjevo: Glas crkve.
- Trifunović 1968: Đ. Trifunović, Srpski srednjovekovni spisi o knezu Lazaru i Kosovskom boju, Kruševac: Bagdala.
- Trifunović 1974: Đ. Trifunović, Azbučnik srpskih srednjovekovovnih književnih pojmova, Beograd: Vuk Karadžić.
- Trifunović 1974: Đ. Trifunović, Kosovsko stradanje i nebesko carstvo prema srpskim srednjovekovnim spisima, O knezu Lazaru, Kruševac/ Beograd, 255–263.
- Trifunović 1985: Đ. Trifunović, Najstariji srpski zapisi o Kosovskom boju, Gornji Milanovac: Dečje novine.
- Trifunović 1989: Đ. Trifunović, O žitiju i vladavini Svetog kneza Lazara, Žitije i vla– davina Svetog kneza Lazara, Kruševac: Bagdala, 12–16.
- Venturini 2000: L. Venturini Skomorohova, Čudo u kompoziciji ruskih žitija, Čudo u slovenskim kulturama, Novi Sad: Apis, 179–190.