AUTOR(I): Jelena D. Anđelković
E-ADRESA: jelena.andelkovic@uni-hamburg.de
DOI: 10.46793/LIPAR80.075A
SAŽETAK:
U radu smo se bavili analizom pripovetke Lilika iz debitantske zbirke Dragoslava Mihailovića Frede, laku noć, objavljene 1967, koja ga je svrstala u pisce stvarnosne proze, novog književnog pravca 60-ih godina 20. veka. Tema zlostavljanja dece uvedena je u pripovetku skaz tehnikom: ja-narator je desetogodišnja devojčica Lilika, koja iz svoje, infantilne perspektive, neveštim jezikom deteta iznosi strašnu ispovest o torturi kojoj je izožena od svojih najbližih. Okvire ličnog priča prevazilazi uvođenjem likova iz okruženja, predstavnika državnih institucija, čime se stiče opšta slika devijantnog socijalističkog sistema koji nasilje podstiče na svim nivoima. Sama analiza je za predmet imala specifične odnose skaz-instanci: pripovedača i slušaoca, kao i poziciju implicitnog autora. Otvoreno pitanje adresata dalo je mogućnost sledeće interpretacije: ispovest je mogla biti upućena autoru, neimenovanom slušaocu ili se adresant obraćao sebi. Treću pretpostavku da devojčica razgovara sama sa sobom najbolje podupiru argumenti iz teksta. Iza prividne haotičnosti Lilikine priče krije se vešta ruka implicitnog autora koji konstrukciju narativa zasniva na strogoj hijerarhijskoj strukturi vremenskih ravni. Retrospektivu mladog života, kao centralnu priču, uokviruje junakinjina sadašnjost iz koje misao o smrti pokreće pripovedanje, a tragizam upotpunjava slika okruženja, novobeogradske periferije kao stecište moralno posrnulih ljudi sa margine.
KLJUČNE REČI:
Lilika, Dragoslav Mihailović, skaz, pripovedač, adresat, implicitni autor, hronotop
LITERATURA:
Izvor
- Mihailović 1984: D. Mihailović, Lilika, u: D. Mihailović, Frede, laku noć: pripoveteke, Beograd: BIGZ, SKZ, Prosveta, 41–66.
Literatura
- Delić 1996: J. Delić, Bahtinova teorija dijaloga i pitanja poetike skaza, Beograd: Književna istorija, god. XXVIII, br. 100, Beograd, 627−647.
- Kecojević 2021: M. Kecojević, Tipovi pripovedača i njihova funkcija u prozi
- Dragoslava Mihailovića, doktorska disertacija, Filološki fakultet, Beograd, 2021. ‹ https://uvidok.rcub.bg.ac.rs/handle/123456789/4697›.
- Klajn 1985: Ivan Klajn, O funkciji i prirodi zamenica, Beograd: Institut za srpskohrvatski jezik, 94–101.
- Kuzmić 1988: A. Kuzmić, Funkcija skaza u romanima Dragoslava Mihailovića, Varaždin: Gesta: časopis za kulturu, god. 10, Varaždin, 104–110.
- Petrović 2021: P. Petrović, Roman i film: Poetika crnog talasa, u: P. Petrović, Horizonti modernističkog romana, Beograd: Čigoja, 177–185.
- Prins 2011: Dž. Prins, Naratološkirečnik (prev. B. Miladinov), Beograd: Službeni glasnik.
- Ribnikar 1987: V. Ribnikar, Monološka forma u prozi Dragoslava Mihailovića, u: V.
- Ribnikar, Mogućnosti pripovedanja: ogledi o novijoj srpskoj prozi, Beograd: BIGZ, 73−108.
- Tanasković 2018: T. Tanasković, Teritorijalno raslojena leksika u književnom delu
- Dragoslava Mihailovića, doktorska disertacija, Filološko-umetnički fakultet, Kragujevac, 2018, 9. ‹https://nardus.mpn.gov.rs/bitstream/handle/123456789/10510/Disertacija.pdf?sequence=6&isAllowed=y›.
- Hodel 2008: R. Hodel, Tekstualna koherencija skaza na primjeru Jalove jeseni Dragoslava Mihailovića, Novi Sad: Zbornik Matice srpske za književnost i jezik, knj. 56, sv. 2, Novi Sad, 325−340.
- Hodel 2020: R. Hodel, Reči od mramora. Dragoslav Mihailović − život i delo (prir. i prev. M. Đurić), Beograd: Laguna.
- Štancl 1995: F. Štancl, Novi pristup tipičnim pripovednim situacijama (prev. Đ. Jovanović), Beograd: Reč, god. II, br. 07, mart, Beograd, 86−92.