AUTOR(I): Jovana S. Anđelković
E-ADRESA: jokantnt1@gmail.com
DOI: 10.46793/LIPAR79.063A
SAŽETAK:
Fokus istraživanja predstavlja iznalaženje i analitičko, semiotičko-simboličko, teopoetsko, te komparativno analiziranje kosmoloških i kosmogonijskih predstava postanka sveta i čoveka. Polje analize obuhvata antičku kosmološku protologiju predstavljenu u Platonovim Dijalozima, bibliocentrično poimanje Geneze u Šestodnevu svetog Vasilija Velikog i romantičarsku artikulaciju smisla egzistencije. Romantičarsko pesimističko poimanje života, predstavljeno posredstvom uzroka iznađenih u vasionskim načelima stvaranja, prikazano je pre svega u Njegoševom spevu Luča mikrokozma. Primarni cilj istraživanja je da, dijahronijskim postupkom, iznađemo poetsko-filosofsko uobličenje misli o najdubljoj prošlosti postojanja, te pokušamo da naslutimo kauzalni niz u egzistencijalnom razvoju, čija je potonja posledica pesimistički uvid u prolaznost ovobivanja determinisanog nemogućnošću saznanja o tome šta vibrira izvan (pre i posle) letalne omeđenosti bića. Pritom, ovaj rad se ne zadržava samo na pregledu istorijskog razvoja misli o biću, već se rezultat teopoetski orijentisanog segmenta istraživanja ogleda u raskrivanju sažimanja i transformisanja antičke, biblijske i romantičarske kosmološke predstave u Njegoševom spevu. Otuda su, u pojedinačnim potpoglavljima vezanim za Njegošev kosmopoezis, predstavljene i njegove filosofske ideje o izvoru i uzroku prapostanka, kao i o primordijalnom sadjestvu Boga i bića, te njegovom prestanku čiji je uzrok prvi greh. U poslednjim segmentima istraživanja prikazan je i umetničko- filozofski koncept obnove primordijalnog zagrljaja sa Tvorcem posredstvom pesme. Istraživanje je zaključeno predstavljanjem ideje o poetskom delanju kao procesu spoznaje praizvora postanka, te isticanjem da svako teopoetski orijentisano pisanje predstavlja novu mogućnost za pripajanje sa transcendentalnom melodijom. Time je uvedena nova metodologija analiziranja metafizički orijentisanih tekstova i postavljena osnova za buduća istraživanja iste ili bliske tematike.
KLJUČNE REČI:
kosmologija, Platon, duša, harmonija, Demijurg, romantizam, stvaralačko Sopstvo, Njegoš, pesnik
LITERATURA:
Izvori
- Petrović Njegoš 1953: P. P. Njegoš, Pjesme, knj. 2, Beograd: Prosveta. Platon 1981: Platon, Timaj, Beograd: Mladost.
- Platon 2006: Platon, Ijon; Gozba; Fedar, Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod.
- Sveti Vasilije Veliki 2008: Sveti Vasilije Veliki, Šestodnev, Novi Sad: Beseda.
- Literatura
- Velek 1966: R. Velek, Pojam romantizma u književnoj istoriji, u: R. Velek, Kritički pojmovi, Beograd: „Vuk Karadžić”, 96–136.
- Dil 1991: P. Dil, Simbolika u grčkoj mitologiji, Sremski Karlovci: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića; Novi Sad: Dobra vest.
- Zafranski 2005: R. Zafranski, Zlo ili drama slobode, Beograd: Službeni list SCG. Zafranski 2011: R. Zafranski, Romantizam: jedna nemačka afera, Novi Sad: Adresa. Ivanović 2002: R. Ivanović, Njegoševa poetika i estetika, Novi Sad: Zmaj.
- Krcunović 2017: D. Krcunović, Problem stvaranja u Platonovom Timeju i u Šestodnevu Vasilija Velikoga, Beograd: Pravoslavni bogoslovski fakultet Univerziteta, Institut za teološka istraživanja.
- Loma 2010, M. Loma, Biblijska priča o postanju čoveka i Raja, Beograd: Filološki pregled: časopis Saveza društava za strane jezike i književnosti SFRJ, god. 37, br. 1, Beograd, 33–69.
- Lompar 2010, M. Lompar, Njegoševo pesništvo, Beograd: Srpska književna zadruga.
- Slijepčević 2013: P. Slijepčević, Stvaranje sveta i slika vasione u Luči mikrokozma, u: M. Lompar (prir.), Knjiga o Njegošu, Beograd: Srpska književna zadruga, 137–179.
- Sloterdijk 2010: P. Sloterdijk, Sfere: mikrosferologija, Tom 1, Mehurovi, Beograd: Fedon.
- Herder 2012: J. G. Herder, Ideje za filozofiju povesti čovečanstva, Sremski Karlovci; Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića.
- Šlegel 1992: Šlegel, Razgovor o poeziji, Beograd: Rad.
- Šmaus 1996, A. Šmaus, Njegoševa Luča mikrokozma, Podgorica: Oktoih.