AUTOR(I): Jelena M. Pavlović Jovanović
E-ADRESA: jeca.pavlovic.krusevac88@gmail.com,jelena.pavlovic@filum.kg.ac.rs
DOI: 10.46793/LIPAR73.145PJ
SAŽETAK:
U radu se bavimo analizom nekih jezičkih i kulturoloških aspekata reprezentacije hrane u Zbornicima zakona, uredba i uredbenih ukaza za Kneževinu Srbiju iz 1840, 1845. i 1847. godine. Analizi se pristupa sa aspekata istorijske analize diskursa i šireg kulturološkog proučavanja hrane. Utvrđeno je da u pregledanim dokumentima hrana ima marginalni status. Razlikuju se osnovna hrana, koja se sastoji od hleba i priloga, i luksuzna hrana. Status luksuzne hrane posebno se ogleda u prisustvu leksema stranog porekla u spiskovima namirnica. Izdvojena su tri tipa diskursa o hrani: (a) ekonomski diskurs; (b) diskurs države kao zaštitnika stanovništva i (v) medicinski diskurs. Diskurs koji upravlja drugim diskursima jeste diskurs države kao zaštitnika. Država štiti izvore hrane, a posebno se izdvaja zaštita siromašnih stanovnika. Diskurs države kao zaštitnika nadređen je i medicinskom diskursu. Medicinski diskurs je najizraženiji u Uredbi za karantine i pogranične sastanke, u kojoj karantinskim uređenjem dominira Fišleova anksioznost svaštojeda. Država se metaforički shvata kao telo, a karantin je graničnik u kome se proverava da li je određena hrana nosilac kužne zaraze.
KLJUČNE REČI:
hrana, 19. vek, istorijska analiza diskursa, pravni stil, anksioznost svaštojeda
LITERATURA:
Duvnjak, Baletić 2017: N. Duvnjak, M. Baletić, Hrana kao ideja: antropološki i sociološki teorijski pristup hrani i prehrani, Beograd: Kultura, 157, Beograd, 239– 268.
Đorđević 2004: J. Đorđević, Hrana: interpretacije i inovacije, Beograd: Kultura, 1, 109/112, Beograd, 11–60.
Zirojević 2005: O. Zirojević, Jelo i piće, u: A. Fotić (prir.), Privatni život u srpskim zemljama u osvit modernog doba, Beograd: Clio, 233–258.
Jovanović 2006: V. Jovanović, Državna vlast i pojedinac, u: Privatni život kod Srba u devetnaestom veku: Od kraja osamnaestog veka do početka Prvog svetskog rata, Beograd: Clio, 54–88.
Kostić 2006: S. Kostić, Okrepljenje tela, u: A. Stolić, N. Makuljević (prir.), Privatni život kod Srba u devetnaestom veku: Od kraja osamnaestog veka do početka Prvog svetskog rata, Beograd: Clio, 385–402.
Mihajlović 1980: V. Mihajlović, Iz naše kulinarije, Sarajevo: Književni jezik, 4/9, Sarajevo, 7–24.
Minc 2004: S. Minc, Hrana, društvenost i šećer, Beograd: Kultura, 1, 109/112, Beograd, 287–301.
Prošić-Dvornić 2004: M. Prošić-Dvornić, Kulturni i društveni značaj tradicionalne srpske kuhinje, Beograd: Kultura, 2, 109/112, Beograd, 315–339.
Radonjić 2017: D. Radonjić, Kulinarska leksika u savremenom srpskom književnom jeziku. Neobjavljena doktorska disertacija, Beograd: Filološki fakultet. ‹http://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/8617?locale-attribute=sr_RS›. 31.10.2019.
Resel, Resel 2010: G. Ressel, S. Ressel, Evropska kulinarska terminologija u srpskoj kulturi 19. veka, Beograd: Naučni sastanak slavista u Vukove dane, 39/1, Beograd, 203–214.
Rozen 2004: P. Rozen, Simpatička magija, Beograd: Kultura, 1, 109/112, Beograd, 210–227.
Stojanović 2019: A. Stojanović, Prvi srpski štampani kuvar – pogled u istorijsku gastronomiju, Beograd: Zbornik radova Departmana za geografiju, turizam i hotelijerstvo, 48/1, Beograd, 68–78. ‹http://www.dgt.uns.ac.rs/ zbornik/issue48-1/en/06en.pdf›. 26.12.2019.
Fišle 2004: K. Fišle, Funkcije ishrane, Beograd: Kultura, 1, 109/112, Beograd, 181–209.
Čolak-Antić 2004: T. Čolak-Antić, O posluženju i ponašanju za stolom u Beogradu, Beograd: Kultura, 2, 109/112, Beograd, 340–350.