AUTOR(I): Aleksandra D. Rakić
E-ADRESA: sandra.rakic@filum.kg.ac.rs
DOI: 10.46793/LIPAR73.011R
SAŽETAK:
Predmet rada jeste analiza sintaksičko-semantičkih karakteristika padežnih konstrukcija za iskazivanje spacijalnog značenja u Romanu o Troji, sa ciljem da se utvrdi inventar i frekventnost određenih konstrukcija. U istraživanju je korišćen tekst romana koji potiče iz jednog ćirilskog rukopisa Sofijske narodne biblioteke (br. 381, Zbornik 771), a objavljen je od strane Alana Ringhajma (1951). Na osnovu sprovedene analize može se zaključiti da se spacijalnost u Romanu o Troji iskazuje gotovo istim konstrukcijama kao i u drugim tekstovima nižega stila srpskoslovenskog jezika. Naš korpus pokazuje dve bitne promene u padežnom sistemu u istoriji srpskoga jezika: smenjivanje bespredloških padežnih konstrukcijama predloško-padežnim konstrukcijama i težnju ka analitizaciji.
KLJUČNE REČI:
starosrpski jezik, sintaksa, padeži, predloško-padežne konstrukcije, spacijalnost, Roman o Troji
LITERATURA:
Izvor
Ringheim, Eine altserbische Trojasage, Prague-Upsal: Imprimerie de l’ état à Prague, 35–75.
Literatura
Antonić 2007: I. Antonić, Sintaksa i semantika predloga do, Novi Sad: Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, L, Novi Sad, 31–45.
Arsenijević 2003: N. Arsenijević, Akuzativ s predlogom u savremenom srpskom jeziku (I i II), preštampano iz Zbornika Matice srpske za filologiju i lingvistiku, XLVI/1 i XLVII/2, Novi Sad: Matica srpska.
Grković Mejdžor 1993: J. Grković-Mejdžor, Jezik „Psaltira” iz štamparije Crnojevića, Podgorica: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti.
Grković Mejdžor 2007a: J. Grković-Mejdžor, O sintaksičkim odlikama Žitija Sv. Simeona od Sv. Save, u: Spisi iz istorijske lingvistike, Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, 259–275.
Grković Mejdžor 2007b: J. Grković-Mejdžor, Diglosija u starosrpskoj pismenosti, u: Spisi iz istorijske lingvistike, Novi Sad: Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, 443–459.
Daničić 1858: Đ. Daničićъ, Srbska sintaksa. Deo prvый, http://digital.bms.rs/ ebiblioteka/pageFlip/reader/index.php?type=publications&id=2234&m=2#page/1/ mode/2up, 13.4.2019.
Dragin 2005: N. Dragin, Sintaksičke odlike Teodosijevog Žitija Petra Koriškog, Novi Sad: Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, XLVIII/1-2, Novi Sad, 35–51.
Dragin 2009: N. Dragin, Sintaksičke odlike kultnih spisa posvećenih knezu Stefanu Štiljanoviću, Novi Sad: Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, LII/2, Novi Sad, 7–26.
Ivić 1951–1952: M. Ivić, O predlogu po u srpskohrvatskom jeziku, Beograd:
Južnoslovenski filolog, XIX, sv. 1–4, Beograd, 173–212.
Ivić 1957–1958: M. Ivić, Sistem predloških konstrukcija u srpskohrvatskom jeziku, Beograd: Južnoslovenski filolog, XXII, sv. 1–4, Beograd, 141–166.
Klikovac 2000: D. Klikovac, Semantika predloga: studija iz kognitivne lingvistike, Beograd: Filološki fakultet, Beograd: Čigoja štampa.
Kurešević 2007: M. Kurešević, Funkcionalna raslojenost srpskoslovenskog jezika posmatrana kroz upotrebu apsolutnog dativa, Novi Sad: Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, L, Novi Sad, 429–449.
Kurešević 2016: M. Kurešević, Slovo o Aleksandru Trojanskom iz Grigorovičevog zbornika (XV v.): prilog poznavanju srpskoslovenskog jezika nižeg stila, u: Teme jezikoslovne u srbistici kroz dijahroniju i sinhroniju: zbornik u čast Ljiljani Subitić, Novi Sad: Filozofski fakultet, 159–172.
Marinković 1986a: R. Marinković, Roman kao književni rod u srednjevekovnoj književnosti Južnih i Istočnih Slovena, u: Roman o Troji: Roman o Aleksandru Velikom, Beograd: Prosveta, Beograd: Srpska književna zadruga, 17–38.
Marinković 1986b: R. Marinković, Južnoslovenski Roman o Troji, u: Roman o Troji: Roman o Aleksandru Velikom, Beograd: Prosveta, Beograd: Srpska književna zadruga, 195–260.
Marinković 22007: R. Marinković, Svetorodna gospoda srpska: istraživanja srpske književnosti srednjeg veka, Beograd: Društvo za srpski jezik i književnost Srbije, Beograd: Čigoja štampa.
Pavlović 1986: D. Pavlović, Roman u staroj srpskoj književnosti, u: Roman o Troji: Roman o Aleksandru Velikom, Beograd: Prosveta, Beograd: Srpska književna zadruga, 9–16.
Pavlović 2006: S. Pavlović, Determinativni padeži u starosrpskoj poslovnopravnoj pismenosti, Novi Sad: Matica srpska.
Pavlović 2007: S. Pavlović, Dubrovačko-bugarski ugovor iz 1253. godine u svetlu srpsko-romanske jezičke interferencije, u: Probleme de filologie slav , XV, Timi oara: Universitatea de Vest, 511–520.
Pavlović 2010: S. Pavlović, Romanski uticaji na starosrpsku sintaksu, Beograd: Južnoslovenski filolog, LXVI, Beograd, 357–371.
Piper 1997: P. Piper, Jezik i prostor, Zemun: Biblioteka XX vek, Beograd: Čigoja Štampa.
Piper i dr. 2005: P. Piper, I. Antonić, V. Ružić, S. Tanasić, LJ. Popović, B. Tošović, Sintaksa savremenoga srpskog jezika: prosta rečenica, Beograd: Institut za srpski jezik SANU, Beograd: Beogradska knjiga, Novi Sad: Matica srpska.
RJAZU 1880–1976: Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti.
Ringhaim 1951: A. Ringheim, Eine altserbische Trojasage, Prague-Upsal: Imprimerie de l’ état à Prague.
Savić 2007: B. Savić, Upotreba padeža u Dušanovom zakoniku (atonski, struški i bistrički prepis), Novi Sad: Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, L, Novi Sad, 813–852.
Stojanović 2003: J. Stojanović, Padežne konstrukcije za izražavanje prostornih odnosa uz glagole kretanja u srpskom jeziku, Beograd: Srpski jezik, VIII, br. 1–2, Beograd, 457–475.
Stojanović 2007: J. Stojanović, Mjesto predloga prema u predloškopadežnom sistemu srpskog jezika (u dijahroniji i sinhroniji), Novi Sad: Zbornik Matice srpske za slavistiku, 71-72, Novi Sad, 405–415.
Stojanović 2012: J. Stojanović, Upotreba predloškopadežnih konstrukcija sa akuzativom – lokativom i instrumentalom u značenju prostornih odnosa u Paštrovskim ispravama, u: Nauka i identitet. Filološke nauke: zbornik radova sa Naučnog skupa (Pale, 21 – 22 maj 2011), Pale: Filozofski fakultet, Pale: DiS Company, 229–244.
Tolstoj 2004: N. Tolstoj, Studije i članci iz istorije srpskog književnog jezika, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd: Vukova zadužbina, Novi Sad: Matica srpska.