SRPSKA DUHOVNA MUZIKA KAO ČINILAC RAZVOJA NACIONALNOG IDENTITETA UČENIKA

Uzdanica XXI III (2024) (str. 41-54)

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Dragana J. Cicović Sarajlić, Anđelka M. Kovač, Biljana M. Belojica Pavlović

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/Uzdanica21.3.041CS

SAŽETAK / ABSTRACT:

Predmet istraživanja u ovom radu je srpska duhovna muzika kao činilac razvoja i njegovanja nacionalnog identiteta učenika u osnovnoj školi. Sagledana je uloga duhovne muzike u formiranju i očuvanju srpskog nacionalnog identiteta kroz istoriju i njena vaspitna funkcija u nastavi. Izloženi su stavovi i mišljenja srpskih pedagoga, kao i muzičkih pedagoga, koji ističu veliku pedagošku vrijednost duhovne muzike u vaspitanju uopšte, a posebno u nacionalnom vaspitanju. Osnovni cilj ovog istraživanja je bio utvrditi koji sadržaji srpske duhovne muzike su pogodni za korišćenje u osnovnoškolskoj nastavi i na koji način ih treba realizovati. U skladu sa tim, predloženi su odgovarajući muzički sadržaji i muzičko-pedagoška literatura. Ukazano je na značaj korelacije nastave vjeronauke i muzičke kulture u sveobuhvatnom upoznavanju, doživljavanju i vrednovanju duhovne muzike. Zaključeno je da predloženi sadržaji mogu značajno doprinijeti boljem razumjevanju i aktuelizaciji srpske duhovne muzike u procesu njegovanja i razvijanja nacionalnog identiteta. U radu su primjenjene istorijska metoda i metoda teorijske analize i sinteze.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

identitet, nacionalno vaspitanje, osnovna škola, nastava muzičke kulture, nastava vjeronauke.

LITERATURA / REFERENCES:

  • Avramović (2010): Z. Avramović, Obrazovna politika između globalnog i nacionalnog vaspitanja, Mogućnost nacionalnog vaspitanja u vreme globalizacije, Zbornik radova, Vranje: Učiteljski fakultet u Vranju, 51−66.
  • Bazić (2003): J. Bazić, Srpsko pitanje – političke koncepcije rešavanja srpskog nacionalnog pitanja, Beograd: Institut za političke studije.
  • Bazić (2012): J. Bazić, Uloga kosovskog mita u oblikovanju srpskog nacionalnog identiteta, Srpska politička misao, broj 4, Beograd: Institut za političke studije, 253‒271. https://doi.org/10.22182/spm.3842012.12
  • Bazić, Pavlović (2017): J. Bazić, B. Pavlović, Uloga muzike u formiranju i rekonstrukcijama srpskog nacionalnog identiteta, Srpska politička misao, 1(55), Beograd: Institut za političke studije, 279‒298. https://doi.org/10.22182/spm.5512017.14
  • Bodrožić (2015): Đ. Bodrožić, Srpski identitet, Beograd/Podgorica: Srpska književna zadruga, Književna zadruga Srpskog nacionalnog vijeća.
  • Cicović Sarajlić (2013): D. Cicović Sarajlić, Srpske duhovne pjesme, Zbirka notnih zapisa za učitelje, nastavnike i profesore muzike, Kosovska Mitrovica: Fakultet umetnosti u Prištini – Zvečan.
  • Cicović Sarajlić (2014): D. Cicović Sarajlić, Srpska crkvena muzika u osnovnoškolskoj nastavi muzičke kulture, Kosovska Mitrovica: Fakultet umetnosti u Prištini − Zvečan.
  • Đurić (1977): H. Đurić, Nastava muzičkog vaspitanja u srpskim osnovnim školama u Vojvodini i Učiteljskoj školi u Somboru u 19. veku, Zvuk, 2, Sarajevo: Savez kompozitora Jugoslavije, 24–49.
  • Gajić (2009): S. Gajić, Nacionalni i evropski identitet, Izazovi evropskih integracija, Beograd: Službeni glasnik, 73‒85.
  • Ilić, Mihajlović (2016): M. Ilić, T. Mihajlović, Istorija nacionalne pedagogije, Banja Luka: Filozofski fakultet Univerziteta u Banjoj Luci. doi: 10.7251/NSK1701147S
  • Ivanović (2003): M. Ivanović, Zbirka duhovnih kompozicija domaćih autora za dečije i omladinske horove, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Jovanović, Parlić Božović (2011): B. Jovanović, J. Parlić Božović, Uloga nastave u ostvarivanju ciljeva nacionalnog i interkulturalnog vaspitanja, Nastava i učenje: stanje i problemi, Zbornik radova, Užice: Učiteljski fakultet u Užicu, 149–164.
  • Jovanović (2012): B. Jovanović, Uloga škole u razvijanju nacionalnih i proevropskih vrednosti, Škola kao činilac razvoja nacionalnog i kulturnog identiteta i proevropskih vrednosti, Zbornik radova, Jagodina: Pedagoški fakultet u Jagodini, 75−88.
  • Obradović (1911): D. Obradović, Sovjeti zdravog razuma, Dela Dositeja Obradovića, Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srbije.
  • Parlić Božović (2010): J. Parlić Božović, Obrazovanje i vaspitanje u delima srpskih pedagoga između dva svetska rata(1918−1941), Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet Kosovska Mitrovica.
  • Potkonjak, Šimleša (1989): N. Potkonjak, P. Šimleša (ur.), Pedagoška enciklopedija 1, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Pejović i dr. (1998): R. Pejović, T. Marković, M. Masnikosa, I. Perković, T. Marković, Srpska muzika od naseljavanja slovenskih plemena na Balkansko poluostrvo do kraja XVIII veka, Beograd: Univerzitet umetnosti u Beogradu.
  • Perković (2004): I. Perković, Muzika Vizantije, Muzika minulog doba, od početka muzike do baroka, Beograd: Portal, 62‒74.
  • Perković Radak (2004): I. Perković Radak, Muzika srpskog osmoglasnika između 1850. i 1914. godine, Beograd: Fakultet muzičke umetnosti u Beogradu.
  • Petrović (1994): D. Petrović, Srpsko crkveno pojanje kao predmet muzikoloških istraživanja, Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku, broj 15, Novi Sad: Matica srpska, 31‒46.
  • Petrović (1999): D. Petrović,  Hilandarski ktitori u pravoslavnom pojanju, Beograd: Muzikološki institut SANU.
  • Potkonjak (2001): N. Potkonjak, Pedagoška shvatanja Vojislava Bakića, Beograd: Učiteljski fakultet u Beogradu.
  • Potkonjak (2016): N. Potkonjak, Budimo ljudi:Cilj vaspitanja u pravoslavlju – svetosavlju, Beograd: Srpska akademija obrazovanja.
  • Pravilnik (2017): Pravilnik o planu nastave i učenja za prvi ciklus osnovnog obrazovanja i vaspitanja i programu nastave i učenja za prvi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, Službeni glasnik/Prosvetni glasnik, br. 10/2017.
  • Pravilnik (2018): Pravilnik o programu nastave i učenja za drugi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, Službeni glasnik/Prosvetni glasnik, br. 16/2018.
  • Pravilnik (2019): Pravilnik o programu nastave i učenja za treći razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, Službeni glasnik/Prosvetni glasnik, br. 5/2019.
  • Pravilnik (2019a): Pravilnik o programu nastave i učenja za četvrti razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, Službeni glasnik/Prosvetni glasnik, br. 11/2019.
  • Pravilnik (2018a): Pravilnik o planu nastave i učenja za peti i šesti razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja i programu nastave i učenja za peti i šesti razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, Službeni glasnik RS ‒ Prosvetni glasnik, br. 15/2018.
  • Pravilnik (2019b): Pravilnik o programu nastave i učenja za sedmi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, Službeni glasnik RS, br. 5/2019.
  • Pravilnik (2019c): Pravilnik o programu nastave i učenja za osmi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, Službeni glasnik RS, br. 11/2019.
  • Rakić, M. (2010): M. Rakić, Nacionalna bezbednost i tradicija, Srbija, izgradnja nacionalne bezbednosti, Zbornik radova, Beograd: Institut za političke studije, 117‒132.
  • Smit (2010): D. A. Smit, Nacionalni identitet, Beograd: Biblioteka XX vek.
  • Šeling (1988): F. V. J. Šeling, Filosofija mitologije, Beograd: Opus.
  • Trakilović (2002): D. Trakilović, Duhovne kompozicije za rad sa horovima osnovnoškolskog tipa, Srpsko Sarajevo: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Vujisić Živković, Zeljić (2012): N. Vujisić Živković, M. Zeljić, Razvoj metodike nastave računice za srpske osnovne škole u Habzburškoj monarhiji (Austrougarskoj) u XVIII i XIX veku, Pedagogija, 67(3), Beograd: Forum pedagoga, 427‒441.