Šumadijski anali 14 (2024) (str.78-102)
AUTOR(I) / AUTHOR(S): Života Selaković, Kadir Demirel, Andrija Bačarević
DOI: 10.46793/SAnali20.14.078S
SAŽETAK / ABSTRACT:
Velike seobe koje su zadesile srpsko stanovništvo krajem XVII i u prvoj polovini XVIII veka dovele su do toga da u pojedinim trenucima Gruža ostane gotovo potpuno pusta, kako su smatrali stariji istraživači. Na osnovu neobjavljene arhivske građe pokušali smo da proširimo saznanja o naseljenosti i samim stanovnicima u prvoj polovini XVIII veka. Dve smene vlasti u ovom periodu rezultovale su nešto većim brojem sačuvanih izvora. Koristeći austrijske popise i osmanske deftere dobili smo jasniju sliku o žiteljima Gruže, njihovim poreskim obavezama i finansijskoj opterećenosti. Analizom imena viđenijih stanovnika ove oblasti koji se pominju kako u austrijskim izvorima iz 1730, tako i u osmanskom defteru iz 1741. godine, može se zaključiti da je određeni kontinuitet stanovništva ipak postojao. Takođe, sačuvana porodična predanja govore da pojedini Gružani iz ovog davnog perioda ipak nisu sasvim zaboravljeni.
KLJUČNE REČI / KEYWORDS:
Gruža, stanovništvo, osmanski defteri, austrijski popisi.
LITERATURA / REFERENCES:
Izvori (neobjavljena arhivska građa)
- AT-OeStA/FHKA AHK HF Ungarn VUG 43-4 4. Nr. 97a und 97b, Österreichisches Staatsarchiv
- KK.TTd.170, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri
Literatura
- Barjaktarević M. Dva podatka o doseljenim Bratonožićima u Gruži, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 17, 1954, 144-146.
- Garić Petrović G. Demografske prilike i mreža parohija u Beogradskoj eparhiji od 1718. do 1739. godine, Istorijski časopis 59, 2010, 267-296.
- Dragić M. Gruža, Naselja i poreklo stanovništva 10 – Srpski etnografski zbornik XXI, Beograd 1921.
- Đorđević M. „Kraljevstvo Srbija“ 1720-1739, doktorska disertacija, Niš
- Zarić S. Gruža i Gružani u srpskoj istoriji, Knić
- Pavlović D. Austriska vladavina u severnoj Srbiji( 1718-1739), po građi iz bečkih arhiva, Beograd 1901.
- Pavlović M. Vojno administrativno uređenje Smederevskog sandžaka 1739- 1788, doktorska disertacija, Novi Sad 2016.
- Pavlović M. Opširni (mufassal) defter za Smederevski sandžak iz 1741. godine: strukturna analiza, Istraživanja 25, 2014, 175-186.
- Radivojević T. Lepenica, Naselja srpskih zemalja 7 – Srpski etnografski zbornik XV, Beograd, 1911.
- Radosavljević N. Valjevska episkopija u „Izvešteniju“ iz 1735. godine, Glasnik IAV 31, 1997, 37-50.
- Ruvarac D. o plenipotencija svjaščenih i mirskih deputirov čto na sabor prihodili ljeta 1735. julija 20. ot svih eparhija, Letopis Matice srpske 165, sveska prva, 1891, 20-55.
- Stošić LJ. Srpska umetnost 1690-1740, Beograd
- Tričković R. Poreklo Nenadovića, naučni skup „Prota Matija Nenadović i njegovo doba“ 1978, Beograd 1985, 177-192.
- Tričković R. Beogradski Pašaluk 1687-1739, Beograd
- Tričković R. Organizacija uprave u Beogradskom pašaluku posle Beogradskog mira 1739. godine, magistarski rad, Beograd 1968.
- Ćirković S, Mihaljević R. Leksikon srpskog Srednjeg veka, Beograd