TRANSFER U NEMOGUĆEM SMERU: JUGOSLOVENSKA MARKSISTIČKA KNJIŽEVNA KRITIKA I NEVIDLJIVA IDEOLOGIJA ZNANJA

Културни трансфер Европа-Србија у социјалистичкој Југославији (2024) (стр. 37-52)
 

АУТОР / AUTHOR(S): Tijana Matijević

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/82057-99-4.037M

САЖЕТАК / ABSTRACT:

Rad se fokusira na teorijski diskurs koji u svojim tekstovima artikulišu trojica prominentnih jugoslovenskih autora i univerzitetskih profesora Rudi Supek, Svetozar Petrović i Predrag Matvejević u periodu od skoro trideset godina (od 1950. do kraja sedamdesetih). Cilj ovakvog fokusa je želja da se osvetle slepe mrlje (post)jugoslovenske nauke o književnosti u kontekstu studija kulturnog transfera. Odabrani period predstavlja vreme „kulturnog Hladnog rata“, u toku kog se u Jugoslaviji razvija zapravo jedinstvena škola nedogmatske marksističke, odnosno materijalističke književne teorije, koja u velikoj meri proizilazi iz škole mišljenja Praxis filozofije. Smisao analize nije samo da osvetli, već i da reaktualizuje jednu akademsku i teorijsku tradiciju koja nije postala deo kanona ili kurikuluma ni u socijalističkoj Jugoslaviji, ni u post-jugoslovenskoj Srbiji. Analiza jugoslovenskog teorijskog nasleđa tako omogućava bacanje novog svetla na pojam i prakse kulturnog transfera, na njegove ideološke obrise, kao i na (ne)mogućnost intervenisanja u zapadni kulturni kanon, ali i onu (ne)mogućnost istorijskih/ anahronih transfera iz jugoslovenske prošlosti.

КЉУЧНЕ РЕЧИ / KEYWORDS:

 jugoslovenska književna teorija, Praxis, nedogmatski marksizam, jugoslovenska književnost, legitimno znanje

ПРОЈЕКАТ/ ACKNOWLEDGEMENTS:

Ovaj rad je realizovan uz podršku Ministarstva nauke, tehnološkog razvoja i inovacija Republike Srbije prema Ugovoru o realizaciji i finansiranju naučnoistraživačkog rada broj 451-03–66/2024–03/ 200025

ЛИТЕРАТУРА / REFERENCES:

  • Apple, Michael W., Ideologija i kurikulum (Beograd: Fabrika knjiga, 2012).
  • Derida, Žak, Za Moskvu u oba pravca (Loznica: Karpos, 2012).
  • Dimitrijević, Branislav, Potrošeni socijalizam: kultura, konzumerizam i društvena imaginacija u Jugoslaviji (1950–1974) (Beograd: Fabrika knjiga/ Peščanik, 2016).
  • Đurić, Vojislav, „Uvod“, u: Književnost (Beograd: Dom omladine, 1958), str. 1–2.
  • Jugoslovenski književni leksikon (Novi Sad: Matica srpska, 1971).
  • Lukić, Sveta, „Savremena književna kritika“, u: Iz književnih kritika (Beograd: Prosveta, 1968), str. 145–151.
  • Matvejević, Predrag, „Književni pokret na jugoslovenskoj ljevici između dva rata“, u: Sveta Lukić i Predrag Palavestra (ur.), Marksizam i književna kritika u Jugoslaviji 1918–1941 (Beograd: Institut za književnost i umetnost, 1978), str. 11–71.
  • Pantelić, Ivana, “Big Wide World in Yugoslavia: Some Considerations on Cultural Transfer to Socialist Yugoslavia”, u: Slobodan G. Markovich (ur.), Cultural Transfer Europe-Serbia: Methodological Issues and Challenges (Beograd: FPN, 2023), str. 187–207.
  • Petrović, Gajo, „Čemu Praxis?“, Praxis, No. 1 (1964), str. 3–6.
  • Petrović, Svetozar, „Pojam književne kritike i pojam marksističke književne kritike“, u: Sveta Lukić et al. (ur.), Književna kritika i marksizam (Beograd: Prosveta, 1971), str. 416–444.
    • Idem, Kritika i djelo (Zagreb: Zora, 1963).
  • Ristić, Marko, Politička književnost (za ovu Jugoslaviju): 1944–1958 (Zagreb: Naprijed, 1958).
  • „Rudi Supek – antifašist i kritičar nacionalizma“, Republika, 568–569 (2014). http://www.republika.co.rs/568–569/20.html#_ftn0 (pristupljeno 20. 2. 2024).
  • Schmale, Wolfgang, „What is Cultural Transfer?“, u: Slobodan G. Markovich (ur.), Cultural Transfer Europe-Serbia: Methodological Issues and Challenges (Beograd: FPN, 2023), str. 13–31.
  • Supek, Rudi, Egzistencijalizam i dekadencija: dva eseja (Zagreb: Matica hrvatska, 1950)
  • Vučetić, Radina, Koka-kola socijalizam: amerikanizacija jugoslovenske popularne kulture šezdesetih godina XX veka (Beograd: Službeni glasnik, 2012).