KONCEPT `GATEKEEPERS` PREMA AKTU EU O DIGITALNIM TRŽIŠTIMA

XXI Majsko savetovanje (2025) SAVREMENO PRAVO U ERI DIGITALIZACIJE I ODRŽIVOG RAZVOJA (571-586 str.)

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Mina Pavlović    

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/XXIMajsko.571P

SAŽETAK / ABSTRACT:

UključenostEvropskeunije(udaljemtekstu: EU) uoblastdigitalizacijeidigitalnetransformacijejevećdobropoznata. NesamodasuEvropskakomisija, SavetEUiEvropskiparlamenttokom2022. godineproglasiliEvropskuDeklaracijuodigitalnimpravimaiprincipima, većjeistegodinenanivouEUdonet(usvojen) tzv. „Paketdigitalnihusluga“ (engl. Digital Service Package), podeljennadvalegislativnapropisa: „Aktodigitalnimuslugama“ i„Aktodigitalnimtržištima“. Fokusovogradastavljenjenapotonjipravniizvor, odnosnoUredbu(EU) 1925/2022 EvropskogparlamentaiSavetaod14.09.2022. godineokonkurentnimipravičnimtržištimaudigitalnomsektoruiizmeniDirektive(EU) 1937/2019 i(EU) 1828/2020 (AktEUodigitalnimtržištima). KljučneelementepoljaprimeneAktaEUodigitalnimtržištima(udaljemtekstu: AktEU) činedvakoncepta– „kontroloripristupa“ (engl. gatekeepers) i„osnovneuslugeplatforme“ (engl. core platform services). Madasepomenutielementiuliteraturismatrajuneodvojivim(konceptiblizanci, engl. twin concepts), autorseuovomradudetaljnijebavikonceptom„kontrolorapristupa“ (engl. gatekeepers). Ufokusuanalizesuuslovikoje, usmisluodredbiAktaEU, određenadigitalnaplatformatrebadaispunidabisteklastatus „kontrolorapristupa“.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

AktEUodigitalnimtržištima(EU Digital Markets Act – DMA), digitalnotržište, „kontroloripristupa“ (engl. Gatekeepers), digitalnatransformacija, „osnovneuslugeplatforme“ (engl. core platform services-CPS).

LITERATURA / REFERENCES:

  • Bostoen, F., Understanding the Digital Markets Act (January 15, 2023). Antitrust Bulletin 2023, Vol. 68(2), 263–306, Tilburg Law School Research Paper, Available at SSRN: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4440819 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn. 4440819 (08.04.2025).
  • van den Boom, J., What does the Digital Markets Act harmonize? – exploring interactions between the DMA and national competition laws, European Competition Journal, Vol. 19, No.                    1/2023,
  • https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/17441056.2022.2156728?need Access=true (08.04.2025).
  • Verhoef C., P, i dr., Digitaltransformation: A multidisciplinaryand research agenda, Journal of Business Research, 122 (2021).
  • Digital Markets Act: Commission designates six gatekeepers, Press release Sep 6, 2023, Brussels, dostupno na https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_4328 (07.04.2025).
  • DigitalRights andPrinciples: Presidentsof theCommission, theEuropean Parliamentand the Council sign European Declaration, Press release, Dec 15 2022, Brussels, dostupno na https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_7683, (06.04.2025).
  • Digitaltransformation, dostupno na https://single-market-economy.ec.europa.eu/industry/ strategy/digital-transformation_en (04.04.2025).
  • Directive (EU) 2015/1535 of the European Parliament and of the Council of 9 September 2015 laying down a procedure for the provision of information in the field of technical regulations and of rules on Information Society services (codification) (Text with EEA relevance), OJ L 241, 17.9.2015.
  • DIRECTIVE (EU) 2018/1972 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE
  • COUNCIL of 11 December 2018 establishing the European Electronic Communications Code (Recast) (Text with EEA relevance), OJ L 321, 17.12.2018.
  • EuropeanDeclarationinDigitalRightsandPrinciples,PolicyandLegislation, publication 15.12.2022., dostupno na https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/european- declaration-digital-rights-and-principles, (07.04.2025).
  • Jelisavac Trošić, S., NovoZakonodavstvoEvropskeunijeodigitalnimuslugama, Evropsko zakonodavstvo br. 83/2023.
  • Moreno Belloso, N., Petit, N., TheEUDigitalMarketsAct(DMA),ACompetitionHandina Regulatory Glove, Revised version, (5 April 2023), https://papers.ssrn.com/sol3/papers. cfm?abstract_id=4411743 (08.04.2025).
  • Regulation (EU) 2023/2854 of the European Parliament and of the Council of 13 December 2023 on harmonized rules on fair access to and use of data and amending Regulation (EU) 2017/2394 and Directive (EU) 2020/1828 (Data Act) (Text with EEA relevance), OJ L, 2023/2854, 22.12.2023.
  • Regulation (EU) 2022/2065 of the European Parliament and of the Council of 19 October 2022 on a Single Market For Digital Services and amending Directive 2000/31/EC (Digital Services Act) (Text with EEA relevance), OJ L 277, 27.10.2022.
  • Regulation (EU) 2022/1925 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2022 on contestable and fair markets in the digital sector and amending Directives (EU) 2019/1937 and (EU) 2020/1828 (Digital Markets Act) (Text with EEA relevance), OJ L 265, 12.10.2022.
  • Cini, M., Czulno, P., TheOriginsoftheDigitalMarketsAct,ExplainingPolicyChange, VISTA Policy Paper, Centre for European Policy Studies (CEPS), 02/2022., dostupno na https://fasos-research.nl/vista-jmn/files/2022/10/VISTA-Policy-Paper-02-Cini-and- Czulno-10-2022.pdf (24.04.2025).