ZAŠTITA EVRA OD FALSIFIKOVANJA

Usklađivanje pravnog sistema Srbije sa standardima Evropske unije (2025)  (355-370. str.)

AUTOR(I) / AUTHOR(S):Višnja Ranđelović

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/UPSSXIII.355R

SAŽETAK / ABSTRACT:

Evro predstavlja zakonsko sredstvo plaćanja u 20 zemalja Evropske unije, a kao sredstvo plaćanja su ga prihvatile i pojedine države van evrozone, dok se u nekima evro koristi paralelno sa nacionalnom valutom, što ukazuje da je geografsko područje na kome je evro u upotrebi veoma široko. Procenjuje se da oko 341 milion ljudi koristi evro svakog dana, što ga čini drugom najkorišćenijom valutom u svetu, pa se opravdano može reći da evro predstavlja svetsku valutu. Globalno prihvatanje evra kao stabilne valute sa niskim stopama inflacije čini ga privlačnom valutom za falsifikatore. Susrećući se sa problemom falsifikovanja evra velikih razmera, Evropska unija se u svojoj legislativnoj aktivnosti usmerila ka suzbijanju ovog problema, usvojivši, između ostalog, i Direktivu 2014/62/EU o zaštiti evra i drugih valuta od falsifikovanja putem krivičnog prava. Autor u radu ukazuje na zaštitne mere koje su prisutne na novčanicama i kovanicama evra u cilju zaštite od falsifikovanja i analizira krivično delo falsifikovanja evra i ostale odredbe sadržane u Direktivi 2014/62/EU. Autor vrši i poređenje krivičnog dela falsifikovanja novca iz čl. 241. Krivičnog zakonika sa krivičnim delom falsifikovanja evra iz Direktive 2014/62/EU, radi ukazivanja na mogući način njihove harmonizacije.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

falsifikovanje novca, evro, Evropska unija, Direktiva 2014/62/EU.

PROJEKAT / ACKNOWLEDGEMENT:

Rad je rezultat istraživanja na projektu Pravnog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu: „Usklađivanje pravnog sistema Srbije sa standardima Evropske unije”, koji se finansira iz sredstava Fakulteta.

LITERATURA / REFERENCES:

Knjige i članci
  • Birzu, B., Cooperation Agreement between the European Central Bank and Europol for Combating Euro Counterfeiting. Some Critical Opinions, Acta Universitatis Danubius, 2/2016.
  • Bruna, A., Farinella, G. M., Guarnera, G. C., Battiato, S., Forgery Detection and Value Identification of Euro Banknotes, Sensor, no. 13/2013.
  • Golubović, N., Teorijski i praktični problemi krivičnog djela falsifikovanja novca, magistarski rad, Pravni fakultet Univerziteta u Kragujevcu, 2004.
  • Grandi, C., The Protection of the Euro against Counterfeiting, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice, no. 2/2004.
  • Dinand, J. M., Schweikart, T., Euro banknotes: their protection against counterfeiting, International Criminal Police Review, no. 476-477/1999.
  • Judson, R., Porter, R., Estimating the Value of Counterfeiting  U.S. Currency in Circulation Worldwide: Data and Extrapolation, Federal Reserve Bank of Chicago Policy Discussion Series, no. 1/2010.
  • Juels, A., Pappu, R., Squealing Euros: Privacy Protection in RFID-Enabled Banknotes, International conference on financial cryptography. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg, 2003.
  • Mavle, R. R., Analysis of counterfeit foreign currency (euro-50) in forensic context: A case study, The Indian Journal of Criminology & Criminalistics, no. 2&3/2009.
  • Mrvić Petrović, N., Materijalno krivično pravo Evropske unije i proces usklađivanja na primeru prava Republike Srbije, Zbornik radova: 65 godina od Rimskih ugovora: Evropska unija i perspektive evropskih integracija Srbije, Beograd, 2022.
  • Mundell, R., The Birth of Coinage, Discussion Paper #:0102-08, Department of Economics, Columbia University, New York, NY 10027, February 2002.
  • McKinney, R., Shao, L., Shao, D., Rosenblieb Jr., D., The Evolution of Financial Instruments and the Legal Protection Against Counterfeiting: A Look at Coin, Paper, and Virtual Currencies, Journal of Law, Technology & Policy, no. 2/2015.
  • Poldrugač, P., Krivotvorenje gotovog novca u Hrvatskoj: stanje i potencijalni problemi pri uvođenju evra, Privredna kretanja i ekonomska politika, br. 1(134)/2014.
  • Sàntha, F., Protection of currency by the European and domestic Criminal law, European Integration Studies, no. 1/2018.
  • Stojanović, Z., Krivično pravo, posebni deo, Novi Sad, 2022.
  • Tóth, D., The Regulation of Counterfeiting Money in the German Criminal Code, Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantow Uj Nauki Spoleczne, no. 4/2017.
  • Flegar, I., Papirni novac, izrada i falsifikovanje, Beograd, 2014.
Dokumenti
  • European Parliament and Council, Directive 2014/62/EU on the protection of the euro and other currencies against counterfeiting by criminal law, and replacing Council Framework Decision 2000/383/JHA, 15 May 2014.
  • Krivični zakonik, “Službeni glasnik RS“, br. 85/2005, 88/2005 – ispravka, 107/2005 – ispravka, 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014, 94/2016, 35/2019, 94/2024.
  • United Nations, International Convention for the Suppression of Counterfeiting Currency, Geneva, 20 April 1929.
  • Financial Action Tast Force, Money laundering and terrorist financing related to counterfeiting of currency, Report, June 2013.
Internet izvori
  • European Union, Official EU currency, The euro as the official currency, dostupno na: https://european-union.europa.eu/institutions-law-budget/euro/official-eu-currency_en, pristup: avgust 2025.
  • European Union, Countries using the euro, dostupno na: https://european-union.europa.eu/ institutions-law-budget/euro/countries-using-euro_en, pristup: avgust 2025.
  • European Central Bank, Eurosystem, Design elements, dostupno na: https://www.ecb.europa. eu/euro/banknotes/current/design/html/index.en.html, pristup: avgust 2025.
  • European Central Bank, Eurosystem, Europa series of euro banknotes, dostupno na: https://www.ecb.europa.eu/euro/banknotes/europa/html/index.en.html, pristup: avgust 2025.
  • European Central Bank, Eurosystem, ECB ends production and issuance of e500 banknote, 4 May 2016, dostupno na: https://www.ecb.europa.eu/press/pr/date/2016/html/ pr160504.en.html, pristup: avgust 2025.
  • European Central Bank, Eurosystem, Number of counterfeit euro banknotes continues to be low in 2024, Press Release, 21 February 2025, dostupno na: https://www.ecb.europa.eu/ press/pr/date/2025/html/ecb.pr250221~c0d1113d2c.en.html, pristup: avgust 2025.
  • European Central Bank, Quick Guide to the security features of euro banknotes, dostupno na: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.ecb.europa.eu/ euro/changeover/lithuania/shared/files/Quick_guide_to_the_security_features_of_euro_banknotes_EN.pdf?195561b9045b7014034c7268130d5b93, pristup: avgust 2025.
  • Central Bank of Montenegro, Security Features, dostupno na: https://www.cbcg.me/en/ currency/protection-of-euro-banknotes-and-coins-against-counterfeiting/security-features, pristup: avgust 2025.