HRIŠĆANSKI I PAGANSKI ELEMENTI U SRPSKIM NARODNIM LEGENDARNIM PRIČAMA

Mladi filolozi I (2025)[53-63]

AUTHOR(S) / AUTOR(I): Miljana S. Pešić

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/MFXVI-2.053P

ABSTRACT / SAŽETAK:

Tema ovog rada jeste analiza heterogenih usmenoknjiževnih elemenata koje akumulira legendarna priča. Građu za ovo istraživanje predstavlja korpus zabeležen i priređen od strane V. Stefanovića Karadžića i V. Čajkanovića. U radu se pruža pregled osnovnih obeležja proznog žanra legendarne priče, a posebno njene strukture od koje direktno zavise gradivni elementi priče (kušanje, likovi kušača i iskušenika, sistem nagrade i kazne), te analiza njihove funkcije i porekla. Dualnost ovog žanra ogleda se u religijskom i legendarnom diskursu, a nasleđe prethrišćanskog i hrišćanskog porekla čini neodvojivi deo sveta nekadašnjeg kolektiva, njihovih sistema vrednosti i normi ponašanja koji su dokumentovani putem usmene književnosti. Religijski elementi legendarnih priča nisu homogeni, iako se one prvenstveno smatraju pričama s hrišćanskom moralnom poukom. Iako u konkretnim narativima mogu preovladavati hrišćanski ili paganski elementi, oni uglavnom koegzistiraju zahvaljujući svojoj jedinstvenoj funkciji − uspostavljanju etičkih kodeksa, odnosno normi ponašanja.

KEYWORDS / KLJUČNE REČI:

usmena književnost, narodna religija, kušanje, nagrada, kazna, gostoprimstvo, Sveti Sava, duša

ACKNOWLEDGEMENT / PROJEKAT:

REFERENCES / LITERATURA:

  • Ilić 2019: D. Ilić, Staranje o duši u legendama, legendarnim pričama i novozavetnim apokrifima, Zbornik Matice srpske za slavistiku, br. 96, 243−265.
  • Jovanović 2000: B. Jovanović, Duh paganskog nasleđa y srpskoj tradicionalnoj kulturi, Novi Sad: Svetovi.
  • Latković 1982: V. Latković, Narodna književnost, Beograd: Naučna knjiga.
  • Matić 2023: A. Matić, Kultura i zakoni gostoprimstva u srpskoj usmenoj epici, D. Bošković i Č. Nikolić (ured.), Srpski jezik, književnost, umetnost, knj. 2, Srbija: sve što ste oduvek želeli da kažete o Srbiji, a niste smeli, Kragujevac, FILUM, 387−395.
  • Milošević Đorđević 2006: N. Milošević Đorđević, Od bajke do izreke, Beograd: Društvo za srpski jezik i književnost.
  • Pešić, Milošević Đorđević 2004: R. Pešić i N. Milošević Đorđević, Narodna književnost, Beograd: Lirika.
  • Savić Rebac 1966: A. Savić Rebac, O narodnoj pesmi Car Duklijan i Krstitelj Jovan, Helenski vidici, Beograd: Srpska književna zadruga, 67−93.
  • Sveto pismo Staroga i Novoga zavjeta, V. Stefanović Karadžić i Đ. Daničić (prev.), Beograd: Biblijsko društvo Srbije, 2019.
  • Stefanović Karadžić 1988: V. Stefanović Karadžić, Sabrana dela Vuka Karadžića, knj. 3, M. Pantić (prir.), Beograd: Prosveta. , 13. 3. 2024.
  • Čajkanović 1994a: V. Čajkanović, Stara srpska religija i mitologija, Beograd: Srpska književna zadruga.
  • Čajkanović 1994b: V. Čajkanović, Studije iz srpske religije i folklora: 1910−1924, V. Đurić (prir.), knj. 1, Beograd: Srpska književna zadruga.
  • Čajkanović 1999: V. Čajkanović (prir.), Srpske narodne pripovetke, Beograd: Gutenbergova galaksija.