O UPOTREBI NOMINATIVA U GOVORU GORNJE RIBNICE KOD KRALJEVA

Mladi filolozi I (2025)[107-118]

AUTHOR(S) / AUTOR(I): Marija D. Luković

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/MFXVI-1.107L

ABSTRACT / SAŽETAK:

U radu se analizira upotreba nominativa u govoru Gornje Ribnice kod Kraljeva. Budući da se ovaj govor integriše u kosovsko-resavsko jezičko područje izloženo uticaju analitičkih struktura i podleglo izvesnim analitičkim promenama, rad se piše sa ciljem prikazivanja upotrebe nominativa kao nezavisnog padeža, odnosno isticanja funkcija i značenja koje ovaj padež na gornjoribničkom govornom terenu preuzima iz standardnog jezika i navođenja funkcija i značenja koje nominativ u ispitivanom govoru dobija u procesu pomeranja u polju upotrebe. Pretpostavlja se da se formom nominativa u analiziranom idiomu izražava funkcija subjekta i predikativa i da se pomeranja u polju upotrebe ovog padeža, u odnosu na standardni jezik, odnose na proširenje broja funkcija i značenja koje se ovim padežom mogu iskazati. Ekscerpirana građa se klasifikuje prema funkcijama i značenjima ovog padeža, najpre prema funkcijama i značenjima karakterističnim za standardni idom, a zatim prema funkcijama i značenjima netipičnim za ovaj padež u odnosu na standard. Kao nezavisni, odnosno centralni padež nominativ u govoru Gornje Ribnice zadržava subjekatsku i predikatsku poziciju, i ujedno proširuje polje upotrebe preuzimajući funkcije i značenja drugih padeža u određenim situacijama. Funkcije drugih padeža nominativ ne preuzima u potpunosti, već se javlja kao konkurentna forma sa tendencijom preovladavanja u preraspodeli određenih funkcija i značenja nekih padeža, slično stanju u drugim srpskim govorima, posebno onih u kojima su razvijene balkanističke odlike.

KEYWORDS / KLJUČNE REČI:

nominativ,  sintaksa padeža, kosovsko-resavski dijalekat, dijalektologija

REFERENCES / LITERATURA:

  • Antonić 2005: I. Antonić, Sintaksa i semantika padeža, u: P. Piper, S. Tanasić, I. Antonić, V. Ružić, LJ. Popović, B. Tošović, Sintaksa savremenog srpskog jezika: prosta rečenica, Beograd: Institut za srpski jezik SANU, 119–300.
  • Barjaktarević 1966: D. Barjaktarević, Novopazarsko-sjenički govori, Srpski dijalektološki zbornik, Knj. 16, Beograd: Institut za srpskohrvatski jezik, 1–178.
  • Bogdanović 1987: N. Bogdanović, Govor Aleksinačkog Pomoravlja, Srpski dijalektološki zbornik, Knj. 33, Beograd: SANU i Institut za srpskohrvatski jezik, 7–302.
  • Žugić 2010: R. Žugić, Iskazivanje genitivnih značenja u govoru jablaničkog kraja (u svetlu prizrensko–timočkih govora kao celine), Beograd: Institut za srpski jezik SANU.
  • Ivić 1985: P. Ivić, Dijalektologija srpskohrvatskog jezika: uvod i štokavsko narečje, Novi Sad: Matica srpska.
  • Jović 1968: D. Jović, Trstenički govor, Srpski dijalektološki zbornik, Knj. 17, Beograd: Institut za srpskohrvatski jezik, 1–241.
  • Jurišić 2014: M. Jurišić, Sintaksa padeža Gornje Pčinje, Srpski dijalektološki zbornik, Knj. 61, Beograd: SANU i Institut za srpski jezik SANU, 373–534.
  • Luković 2022: M. Luković, Upotreba genitiva u govoru Gornje Ribnice kod Kraljeva, u: M. Kovačević i dr., Savremena proučavanja jezika i književnosti, Kragujevac: Filološko-umetnički fakultet, 393–406.
  • Luković 2023: M. Luković, Sistem preteritalnih glagolskih oblika u govoru Gornje Ribnice kod Kraljeva, u: T. Kostić Pahnoglu i O. Marković, Savremena filološka proučavanja mladih istraživača I, Niš: Filozofski fakultet u Nišu, 307–320.
  • Miloradović 2003: S. Miloradović, Upotreba padežnih oblika u govoru Paraćinskog Pomoravlja, Srpski dijalektološki zbornik, Knj. 50, Beograd: Etnografski institut SANU.
  • Miloradović 2009: S. Miloradović, Status objekatske reduplikacije u srpskim narodnim govorima, Godišnjak za srpski jezik i književnost Filozofskog fakulteta u Nišu, godina XXII, br. 9, Filozofski fakultet, Niš, 287–295.
  • Milošević 2014: J. Milošević, Govor srednjeg toka Mlave, Beograd: Filološki fakultet Univerziteta u Beogradu.
  • Radić 2010: P. Radić, Kopaonički govor, Srpski dijalektološki zbornik, Beograd: Etnografski institut SANU.
  • Simić 1980: R. Simić, Sintaksa levačkog govora I, Upotreba padežnih oblika, Srpski dijalektološki zbornik, Knj. XXVI, Beograd: Institut za srpskohrvatski jezik, 1–146.
  • Trajković 2016: T. Trajković, Govor Preševa, Srpski dijalektološki zbornik, Knj. 63, Beograd: Institut za srpski jezik SANU, 277–578.