MARGINALIZAM KAO PRILIKA ZA POVRATAK TRADICIONALNOM RAZUMIJEVANJU RELIGIJE

Marginalizam u religiji, nauci, filozofiji i umetnosti (2025) (pp. 151-163) 

 

АУТОР(И) / AUTHOR(S): Amra Halilović

 

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/841115.XXV.151H

САЖЕТАК / ABSTRACT:

Koncept marginalizma nije toliko star, on se kao novovijekovni pojam pojavljuje u drugoj polovini 19. vijeka, najprije u ekonomiji, ali se vrlo brzo proširuje i na druge srod- ne i manje srodne naučne discipline. Danas se ovaj pojam naširoko koristi u psihologiji i psihoanalizi gdje se psihoanalitičari ponajviše fokusiraju na istraživanje i analizu onih aspekata čovjekovog identiteta i sopstva koji leže na periferiji njegove svijesti. Na isti na- čin, pojedini sociolozi u svojim istraživanjima žele da se fokusiraju na neke dotad manje bitne elemente jednog društvenog sistema koji su u idejama njihovih prethodnika ostajali na marginama istraživanja i intelektualne javnosti, te da na taj način prodru drugačije i dublje do same suštine problema.

Ipak, posmatrajući pojam marginalizma na ovaj način možemo primijetiti da je on u poslijerenesansnom stadijumu zasnovan na nekom obliku relativizma i subjektivizma. Najprije je potrebno da se prihvati određeni teorijski sistem prema kojem će se odrediti šta je suštinsko a šta je marginalno i periferno, pa da se tek u drugom planu, kada se već prihvati takva teorijska baza, istraže te marginalne pojave. Ovakav postupak pomalo odskače od istraživačke naučne nezavisnosti, jer se apriori i bez prethodnog usaglaša- vanja prihvata određena teorijska platforma koja određene pojave smatra perifernim i marginalnim. U svom radu prije svega namjeravam da se kritički osvrnem na ovaj oblik relativizma i subjektivizma kao početni stadijum diskursa na kojem je marginalizam za- snovan. Moderna nauka na isključiv način namjerava da istisne sve one tradicionalne naučne discipline, pa i religiju, koje su nekada bile aktuelne i prihvaćene, te da ih izmjesti iz konteksta naučnih sistema. No, u drugom dijelu svog rada, ovo stanje ćemo uzeti kao činjenično, te ćemo pokazati kako je u situaciji kada su relativizam i subjektivizam već ozbiljno zavladali ljudskim umom, ideja marginalizma i te kako dobro praktično riješenje da se ponovo ispitaju, istraže i pokažu naučni kapaciteti i saznajni potencijali svih onih institucija koje su kroz novovijekovne umne tokove ostali zanemareni ili odbačeni.

КЉУЧНЕ РЕЧИ / KEYWORDS:

marginalizam, relativizam, subjektivizam, religija, ekonomija, psiho- analiza, filozofija

РОЈЕКАТ / ACKNOWLEDGEMENT:

ЛИТЕРАТУРА / REFERENCES:

  • Bakeri, Hosrov, Hovijate elme dini – negahi marefatšenahti be nesbate din ba olume ensani (Suština religijske nauke – epistemološki pogled na odnos između religije i humanističkih nauka), Tehran, Ministarstvo kulture IR Iran, 2003.
  • Barnes, Hari Elmer, Uvod u istoriju sociologije, preveli Vasilija Đukanović i Dušan Mi- lanković, Beograd, BIGZ, 1982.
  • Calhoun, Craig J., Classical Sociological Theory, Hoboken, New Jersey: Wiley-Black- well, 2011.
  • Dirkem, Emil, Elementarni oblici religijskog života (Totemistički sistem u Australiji), preveo Aljoša Mimica, Beograd, Prosveta, 1982.
  • Farabi, Abu Nasr, Ihsa al-ulum, priredio Osman Muhamed Amin, Kairo, Maktaba al- Handži, 1931.
  • Garavijan, Mohsen, Bahsi mabsut dar amuzeše akaed, Kom, Entešarate Darol-elm, 1992. Gottlieb, Anthony John, The Dream of Reason: A History of Philosophy from the Greeks to the Renaissance, prevela na persijski jezik Lejla Sazegar, Tehran, Koknus, 2005.
  • Gurvitch, Georges, Sociologija, prevele Alka Škiljan i Vjera Svete, Zagreb, Naprijed, 1966. Igo, Viktor, Jadnici, preveo Nikola Banašević, Beograd, Vulkan, 2013.
  • Jevons, W. Stanely, The Theory of Political Economy, New York, fifth edition, Augustus Kelley, 1965.
  • Misbah Jazdi, Muhamed Taki, Osnove islamske filozofije, s engleskog preveo Armin Ha- drović, Mostar, Fondacija „Baština duhovnosti“, 2013.
  • Mula Sadra, Sadrudin Muhamed ibn Ibrahim, aš-Šavahid ar-rububija, priredio Dželalu- din Aštijani, Kom, Matbuate dini, 2003.
  • Tabatabai, Sejid Muhamed Husein, Amuzeše din: akaed, ahlak, ahkam, priredio Sejid Mahdi Ajatolahi, Tehran, Našre đahanara, b. d.
  • Vajthed, Alfred Nort, Nauka i moderni svet, preveo Aleksandar I. Spasić, Beograd, Nolit, 1976. Velajati, Ali Akbar, Istorija kulture i civilizacije islama i Irana, preveo Muamer Halilović, Beograd, Centar za religijske nauke „Kom“, 2015.
  • Weber, Max, The Protestant Ethics and the Spirit of Capitalism, preveo na perzijski jezik Abdol-Mabud Ansari, Tehran, Samt, 1992.