ČEŽNJA ZA ZVEZDAMA: FIKCIONALIZACIJA GOGENA KOD SOMERSETA MOMA I VARGASA LJOSE

ZVEZDE :  književna, jezička, umetnička i kulturna astropoetika 2024, (431-441)

AUTHOR(S) / AUTOR(I): Aleksandra B. ŽEŽELJ KOCIĆ

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/Zvezde24.431ZK

ABSTRACT / SAŽETAK:

 

Rad se bavi fikcionalizacijom tzv. gogenovskog mita u romanima Mesec i stoparac (The Mook akd Sixpekce, 1919) Vilijama Somerseta Moma, i Raj na drugom ćošku (El Paraíso ek la otra esquika, 2003) Marija Vargasa Ljose. Naročito inspirisani velikom temom beskompromisne potrage umetnika za snovima, pitanjima (pseudo)biografije i stvarnosti književnosti, pisac britanskog modernizma s jedne, i savremeni peruanski pisac s druge strane, promišljaju o umetnikovoj čežnji za simboličkim zvezdama na posve različite načine. Gogenova (da li utopijska?) žudnja za idealnim, egzotičnim životom daleko od stega konvencionalnog zapadnjačkog društva poslužila im je kao polazna osnova za ispitivanje snažne motivacije umetnika da stvara, tj. umetnikove zagledanosti u zvezde, koja nadjačava sve druge porive i/ili obaveze. Zaista, život i delo Pola Gogena može se čitati astrofenomenološki – kroz prizmu umetnikove vezanosti za višestruko shvaćeno zvezdano nebo. Tako, Čarls Strikland, junak Somerseta Moma, i Pol Gogen ’Koke’, junak Vargasa Ljose, nisu srodni osim u svom elementarnom vidu, ali nedvosmisleno otkrivaju poetike dvaju pisaca: jednu stegnutu, neprestano zainteresovanu za implikacije društvenokulturnog konteksta na umetnikovu situaciju, i drugu, divlju, zagledanu u unutrašnja previranja umetnika. Veza Gogena sa, među ostalima, Edgarom Alanom Poom, Vinsentom van Gogom ili Eduarom Maneom podjednako je važan deo fikcionalizacije glavnog književnog lika kod oba pisca. Mesec i stoparac i Raj na drugom ćošku predstavljaju značajan doprinos istraživanju Kükstlerromak-a, a nadasve ispitivanju koncepata stvaralačke strasti, bolesti, erotike, rajskog sveta, realnosti, snova, i, konačno, suštinske potčinjenosti umetničkom porivu

KEYWORDS / KLJUČNE REČI:

Gogen, Somerset Mom, Vargas Ljosa, Kükstlerromak, umetnička aspiracija, astrofenomenologija, snovi, fikcionalizacija

REFERENCES / LITERATURA

  • Bel-Viljada 2007: G. H. Bell-Villada, Ue Inventions and Reinventions of Mario Vargas Llosa, Salmagukdi, 153/154, 148–167.
  • Beme 2017: G. Böhme, The Aesthetics of Atmospheres, Ed. Jean-Paul Uibaud, London and New York: Routledge.
  • Bojers, Bel-Viljada 2007: R. Boyers, G. H. Bell-Villada, Exhilaration and Completeness: An Interview with Mario Vargas Llosa, Salmagukdi, 155/156, 212–240.
  • Valter 2017: I. F. Walther, Gauguik: ThePrimitiveSophisticate, Köln: Taschen.
  • Vargas Ljosa 2019: M. Vargas Ljosa. Raj ka drugom ćošku, prevela Ljiljana Popović Anđić, Beograd: Laguna.
  • Vargas Ljosa 2021: M. Vargas Ljosa, Pola veka sa Borhesom, preveo Branko Anđić, Beograd: Laguna.
  • Gejford 2007: M. Gayford, The Yellow House: Vak Gogh, Gauguik akd Nike Turbulekt Weeks ik Arles, New York: Penguin Books.
  • Gerbran, Ševalije 2009: A. Gerbran, Ž. Ševalije, Rečkik simbola: mitovi, skovi, običaji, postupci, oblici, likovi, boje, brojevi, preveli Pavle Sekeruš i dr., Novi Sad: Stylos Art; IK Kiša.
  • Dejvis 1987: M. E. Davis, Mario Vargas Llosa: Ue Case of the Vanishing Hero, Coktemporary Literature, After the Boom: Recent Latin American Fiction, 28, 4, 510–519.
  • Dučić 1998: J. Dučić, Lirski krugovi, priredio Ivan Negrišorac, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Mejsi 1997: J. D. Macey Jr., Fantasy as Necessity: Ue Role of the Biographer in The Mook akd Sixpekce, Studies ik the Novel, 29, 1, 61–73.
  • Palmer 1981: R. B. Palmer, Artists and Hacks: Maugham’s Cakes akd Ale, South Atlaktic Review, 46, 4, 54–63.
  • Ros 1947: W. O. Ross, William Somerset Maugham: Ueme and Variations, The Ekglish Jourkal, 36, 5, 219–228.
  • Sekulić 2024: I. Sekulić, Pisma iz Norveške, Beograd: Laguna.
  • Smajli 2006: J. Smiley, Introduction, in: W. Somerset Maugham, Of Humak Bokdage, New York: Bantam Classic, v–xv.0
  • Somerset Mom 2000: W. Somerset Maugham, Cakes akd Ale, London: Vintage Books.
  • Somerset Mom 2003: W. Somerset Maugham, TheRazor’sEdge, New York: Vintage International. Somerset Mom 2006a: W. Somerset Maugham, Of Humak Bokdage, New York: Bantam Classic.
  • Somerset Mom 2006b: W. Somerset Maugham, The Mook akd Sixpekce, Garden City, New York: Dover Publications.
  • Spenser 1940: T. Spencer, Somerset Maugham, The Ekglish Jourkal, 29, 7, 523–532.
  • Stajn 1971: G. Stein, Everybody’sAutobiography, New York: Cooper Square Publishers.
  • Standiš 1993: P. Standish, Contemplating Your Own Novel: Ue Case of Mario Vargas Llosa, Hispakic Review, 61, 1, 53–63.
  • Tojnton 2007: E. Toynton, Review: The Way to Paradise by Mario Vargas Llosa, Salmagukdi, 153/154, 168–174.
  • Hese 2019: H. Hese, Slikarevaradost, prevela Milena Severović, Beograd: Gramatik.
  • Šekspir 2000: N. Shakespeare, Introduction, in: W. Somerset Maugham, Cakes akd Ale, London: Vintage Books, vii–xviii.