XXI vek – vek usluga i uslužnog prava (2021), str. 137-150
AUTOR(I): Jelena Vučković
DOI: 10.46793/XXIv-12.137V
SAŽETAK:
Sloboda govora, ili sloboda izražavanja mišljenja, jedno je od najstarijih ljudskih prava garantovanih najvišim pravnim aktima država kao i međunarodnim dokumentima. Razvojem tehnologije mogućnost primanja, davanja i širenja informacija u vidu reči, slika ili zvuka, dobija neslućene razmere a brzina protoka informacija se neprekidno povećava. Postavlja se pitanje na koji način građani, kao korisnici ovih usluga, imaju mogućnost da u moru informacija koje do njih dolaze iz različitih izvora, proverenih i neproverenih, slobodno formiraju, a zatim i izraze svoje mišljenje na autentičan način i uz negovanje demokratskih vrednosti. Pojava društvenih medija dovela je do toga da konzumiranje medijskih sadržaja postane javno. Kvantitet ovih sadržaja je evidentan, ali ne i njihov kvalitet. Ono što na prvi pogled izgleda ko sloboda, zbog širokog spektra mogućnosti emitovanja i plasiranja informacija, pretvara se u sopstvenu suprotnost u eri nepotpunih, netačnih ili neproverenih informacija. Pojam „informacijskog zagađenja“ koji se u teoriji pojavljuje još 2003. kako bi se opisale beznačajne, izlišne i bezvredne informacije, sada se manifestuje kao informacijski poremećaj, čije su posledice vidljive u najvažnijim sferama funkcionisanja društva, kao što su izbori, a samim tim i formiranje svih ostalih političkih institucija. Otuda se unošenje vrednosne dimenzije u sistem informisanja kroz definisanje pojma verodostojnosti medijskih sadržaja i određivanja standarda njegovog prepoznavanja, može shvatiti kao uslov svih uslova očuvanja modernih demokratskih institucija. U tom smislu je potrebno uvesti medijsku pismenost kao obavezni deo formalnog obrazovanja, sa ciljem podsticanja kritičkog razmišljanja i neprekidnog preispitivanja nametnutih vrednosti. Sposobnost prepoznavanja autentičnosti informacija postaje zahtev modernog doba. Pružaoci medijskih usluga imaju odgovornost za očuvanje vrednosnog sistema modernog društva koje se urušava poplavom lažnih vesti.
KLJUČNE REČI:
sloboda izražavanja, verodostojnost medijskih usluga, medijska pismenost, informacijski poremećaj, lažne vesti.