MEDICINSKI I KRIVIČNOPRAVNI ASPEKT NEDOZVOLJENOG PREKIDA TRUDNOĆE

Pravna regulativa usluga u nacionalnim zakonodavstvima i pravu Evropske Unije (2023) (str. 957-974) 

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Jelena Stanisavljević

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/XIXMajsko.957S

SAŽETAK / ABSTRACT:

Abortus, između ostalog, predstavlja zdravstvenu uslugu prekida neželjene trudnoće. Poslednjih godina, na globalnom i evropskom nivou, uočavaju se tendencije za promenom postojećih zakonskih rešenja koja regulišu ovu oblast. Naime, Vrhovni sud Sjedinjenih Američkih Država poništio je presudu Roe v. Wade i time ukinuo 50 godina staro ustavno pravo na abortus koje je njome bilo predviđeno. Pojedine evropske zemlje takođe su usvojile nove zakone kojima je pristup legalnom abortusu znatno otežan.

U ovom radu, autor ukazuje na poslednje promene koje se tiču zakonskog regulisanja abortusa u Sjedinjenim Američkim Državama i Evropi, a potom analizira medicinski i krivičnopravni aspekt prekida trudnoće. S obzirom da nedozvoljen prekid trudnoće predstavlja blanketno krivično delo, autor će najpre izvršiti prikaz Zakona o postupku prekida trudnoće u zdravstvenim ustanovama, a potom će se baviti krivičnim delom nedozvoljen prekid trudnoće. Na samom kraju, autor će dati zaključna razmatranja o ovoj temi.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

abortus, Zakon o postupku prekida trudnoće u zdravstvenim ustanovama, nedozvoljen prekid trudnoće.

LITERATURA / REFERENCES:

  • Albright, C. i dr., Sepsis in Pregnancy, Identification and Management, The Journal of Perinatal & Neonatal Nursing, Volume 30 Number 2.
  • Bezbedan abortus: tehnički i regulatorni priručnik za zdravstvene sisteme, Asocijacija za seksualno i reproduktivno zdravlje Srbija, Beograd, 2016.
  • Berro Pizzarossa, L., Sosa, L., Abortion laws: the Polish symptom of a European malady? Ars Aequi, 2021.
  • Bucholc, M., Abortion Law and Human Rights in Poland: The Closing of the Jurisprudential Horizon, Hague Journal on the Rule of Law, no. 14/2022.
  • Vlašković, V., Lekarska i farmaceutska usluga prekida trudnoće i načelo najboljeg interesa deteta, Zbornik radova: XXI vek – vek usluga i uslužnog prava, Kragujevac, 2011.
  • WHO, Birth defects; Report by the Secretariat, World Health Organization, 2010.
  • WHO, Medical management of abortion, World Health Organization, 2018.
  • WHO, Safe and unsafe induced abortion,Information sheet, World Health Organization, 2008.
  • WHO, Abortion, key facts, World Health Organizations, 2021, dostupno na: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/abortion (pristupljeno: 09.04.2023).
  • Ghráinne, B., Mcmahon, A., Access to Abortion in Cases of Fatal Fetal Abnormality: A New Direction for the European Court of Human Rights?, Human Rights Law Review, Volume 19, Issue 3, 2019.
  • Drezgić, R., The Politics of Abortion and Contraception, Sociologija, Vol. XLVI, no. 2/2004.
  • Ignjatović, S., Bioetičke dileme i regulacija reproduktivnih prava u Srbiji i Evropskoj uniji u komparativnoj perspektivi, Zbornik radova: Ka evropskom društvu, ograničenja i perspektive, Beograd, 2018.
  • Jocić, G., Krstić, Z., Stavovi crkve o čedomorstvu (abortusu) u medijima, dostupno na: https://www.eparhijasumadijska.org.rs/%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0/item/4910-stavovi-crkve-o-cedomorstvu-abortusu-u-medijima (pristupljeno 09.04.2023).
  • Klajn-Tatić, V., Aktuelni problemi abortusa, prenatalnog genetskog testiranja i upravljanja trudnoćom, Stanovništvo, br. 1/2011.
  • Knežević, T. (ur.), Zdravstveno-statistički godišnjak Republike Srbije 2021., Beograd, 2010.
  • Kovaček Stanić, G., Prekid kasne trudnoće u pravu Srbije i uporednom evropskom pravu, Zbornik radova Pravnog fakulteta u Novom Sadu, br. 2/2015.
  • Lubura, M., Pravo na abortus u savremenom pravu i praksi evropskog suda za ljudska prava, Strani pravni život, god. LXV, br. 1/2021.
  • Medicinski leksikon, Beograd, Zagreb, 1987.
  • Oja, L., Yamin, A., “Woman” in the European Human Rights System: How is the Reproductive Rights Jurisprudence of the European Court of Human Rights Constructing Narratives of Women’s Citizenship? Columbia Journal of Gender and Law, 32.1/2016.
  • Petrušić, N., Jurisprudencija Evropskog suda za ljudska prava u zaštiti reproduktivnih prava, Zbornik radova: Žene, zakoni i društvena stvarnotst, Niš, 2010.
  • Ponjavić, Z., Varjačić, M. Pravno-medicinski aspekti rada etičkog odbora za prekid trudnoće, Stanovništvo, br. 1/2011.
  • Radačić, I., Regulacija pobačaja – Praksa Europske komisije za ljudska prava i Evropskog suda za ljudska prava u svijetlu globalnih standarda, ZPR, br. 5 (3)/2016.
  • Royal College of Obstetricians and Gynaecologists, Termination of Pregnancy for Fetal Abnormality in England, Scotland and Wales, London, 2010.
  • Simić, J. Pravo na slobodu kretanja zbog lečenja – primer „reproduktivnog turizma“ u EU, Pravni zapisi, godina X, br. 2.
  • Stojanović, Z., Komentar krivičnog zakonika, Beograd, 2023.
  • Stojanović, Z., Delić, N., Krivično pravo, posebni deo, Beograd, 2020.
  • Svetska zdravstvena organizacija, Bezbedan abortus: tehnički i regulatorni priručnik za zdravstvene sisteme, Asocijacija za seksualno i reproduktivno zdravlje Srbija, Beograd, 2016.
  • Smolo-Zukan, E., Feminist Ethics Perspective on Cases of Refused Abortion for Izabela Sajbor in Poland and Mirela Čavajda in Croatia, Socijalne studije / Social studies no. 5 (5)/2022.
  • Spitzer, E., Pregnancy’s Risks and the Health Exception in Abortion Jurisprudence, The Georgetown Journal of Gender and the Law, Vol. XXII:127.
  • Stojšić, J., Pravna regulativa abortusa u Republici Srbiji (usklađenost sa evropskim stavovima i praksom), Zbornik radova Pravnog fakulteta u Novom Sadu, br. 1/2010.
  • Turanjanin, V. Početak krivičnopravne zaštite života, dostupno na: https://www.frontal.rs/pocetak-krivicnopravne-zastite-zivota (pristupljeno: 09.04.2023).
  • Furgalska, M., de Londras, F., Rights, Lawfare and Reproduction: Reflections on the Polish Constitutional Tribunal’s Abortion Decision, Israel Law Review, Vol. 55:3.
  • Heaney, S., Tomlinson, M., Aventin, A., Termination of pregnancy for fetal anomaly: a systematic review of the healthcare experiences and needs of parents, BMC Pregnancy and Childbirth, (2022) 22:441.
  • Center for Reproductive  Rights, European Abortion Laws, A Comparative Overview, https://reproductiverights.org/wp-content/uploads/2020/12/European-abortion-law-a-comparative-review.pdf (pristupljeno: 09.04.2023).
  • Center for Reproductive Rights, U.S. Abortion Laws in Global Context, Factsheet, 2022.
  • Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda.
  • Konvencija o sprečavanju i borbi protiv nasilja nad ženama i nasilja u porodici.
  • Konvencija o uklanjanju svih oblika diskriminacije žena.
  • Ustav Republike Srbije, Sl. glasnik RS, br. 98/2006, 16/2022) – Odluka o proglašenju Ustavnog zakona za sprovođenje Akta o promeni Ustava Republike Srbije – Amandmani I – XXIX – „Sl. glasnik RS“, br. 115/2021).
  • Zakon o postupku prekida trudnoće u zdravstvenim ustanovama, Sl. glasnik RS, br. 16 od 12. maja 1995, 101 od 21. novembra 2005 – dr. zakon.
  • Krivični zakonik, Sl. glasnik RS, br. 85 od 6. oktobra 2005, 88 od 14. oktobra 2005 – ispravka, 107 od 2. decembra 2005 – ispravka, 72 od 3. septembra 2009, 111 od 29. decembra 2009, 121 od 24. decembra 2012, 104 od 27. novembra 2013, 108 od 10. oktobra 2014, 94 od 24. novembra 2016, 35 od 21. maja 2019.
  • Porodični zakon, Sl. glasnik RS, br. 18 od 24. februara 2005, 72 od 28. septembra 2011 – dr. zakon, 6 od 22. januara 2015., čl. 5.
  • Pravilnik o nomenklaturi zdravstvenih usluga na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene zaštite, Sl. glasnik RS, br. 70 od 2. oktobra 2019, 154 od 23. decembra 2020, 77 od 30. jula 2021, 110 od 30. septembra 2022.
  • Rezolucija Saveta Evrope, Resolution 1607 (2008). https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=17638 (pristupljeno: 09.04.2023).
  • Rezolucija Saveta Evrope, Resolution 1763 (2010), https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=17909 (pristupljeno: 09.02.2023).
  • Dobbs, State Health Officer of the Mississippi Department of Health, et al. v. Jackson Women’s Health Organization et al., No. 19–1392, 24.06.2022.
  • Case of A, B and C v. Ireland, app. no. 25579/05, 16.12.2010.
  • European Court of Human Rights, Notification of 12 applications concerning abortion rights in Poland, ECHR 217 (2021), 08.07.2021.
  • P. and S. v. Poland, app.no. 57375/08, 30/10/2012.
  • Roe et al. v. Wade, District Attorney of Dallas County, No. 70-18, 22.01.1973.