Letnja škola crkvenog pojanja „Korneliju u spomen” (1993–2024): između muzikoloških istraživanja i praktičnog negovanja tradicije

Primenjena muzikologija i etnomuzikologija u Srbiji, (str. 100-129)

AUTHOR(S) / AUTOR(I): Nataša Marjanović

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/MuzikSR.100M

ABSTRACT / SAŽETAK:

U ovom poglavlju predstavljen je rad Letnje škole crkvenog pojanja „Korneliju u spomen”, koja već pune tri decenije doprinosi negovanju pravoslavne crkvene muzike, posebno tradicionalnog srpskog pojanja, kao i upoznavanju različitih segmenata muzičke, kulturne i duhovne srpske istorije. Oko ove osnovne ideje okupljaju se polaznici različitih uzrasta i zanimanja. U spomen Korneliju Stankoviću (1831–1865), prvom melografu srpskog crkvenog pojanja, afirmiše se ujedno i kultura sećanja na sve njegove naslednike među muzičkim stvaraocima, pojcima i melografima, učiteljima, dirigentima i drugim delatnicima na polju srpske kulture i muzičke prosvete. Od osnivanja do danas, Letnju školu organizuje Društvo za negovanje tradicija i razvoj Sremskih Karlovaca, a programski je zasnovana na rezultatima muzikoloških istraživanja srpske crkvenomuzičke istorije. U fokusu rada Škole jeste očuvanje i promovisanje crkvenog muzičkog nasleđa, koje se odvija kroz izvođačku praksu – u primarnom, bogoslužbenom, kao i u koncertnom kontekstu, te kroz ciklus muzikoloških i interdisciplinarno srodnih predavanja, namenjenih polaznicima Škole, ali i široj publici. Primer Letnje škole zato jeste upečatljiva „studija slučaja” u kontekstu govora o primenjenoj muzikologiji kao novoj naučnoj disciplini. Perspektivu primenjene muzikologije potvrđuje i iskustvo autorke ovog poglavlja – Letnjom školom značajno podstaknute za studije muzikologije i istraživanje crkvene muzičke istorije, a potom i u ulozi muzikologa angažovanog i u izvođačkoj i pedagoškoj praksi.

KEYWORDS / KLJUČNE REČI:

primenjena muzikologija, Kornelije Stanković, Letnja škola crkvenog pojanja „Korneliju u spomen”, crkveno muzičko nasleđe, izvođačka i pedagoška praksa

ACKNOWLEDGEMENT / PROJEKAT:

Istraživanje je rezultat rada na projektu Applied Musicology and Ethnomusicology in Serbia: Making a Difference in Contemporary Society – APPMES (br. 7750287, 2022–2024), koji finansira Fond za nauku Republike Srbije, a realizuje Muzikološki institut SANU.

REFERENCES / LITERATURA

  • Adamov Petijević, Tamara. 2018. Oratorizacija opere: Adaptacija i osmišljavanje opere „Legenda o nevidljivom gradu Kitežu i djevi Fevroniji” Nikolaja Rimskog Korsakova za koncertno ili polu-scensko izvođenje. Doktorski umetnički projekat. Beograd: Fakultet muzičke umetnosti Univerziteta umetnosti u Beogradu. https://eteze.arts.bg.ac.rs/handle/123456789/383.
  • Andrejević, Milica. 2008. Osmoglasno svakodnevno i praznično pojanje na primeru službe za Božić, u zapisima srpskog pojanja. Magistarski rad. Novi Sad: Akademija umetnosti Univerziteta u Novom Sadu.
  • Đaković, Bogdan. 2015. Bogoslužbeni i umetnički elementi u srpskoj crkvenoj horskoj muzici u periodu između dva svetska rata (1918–1941). Novi Sad: Akademija umetnosti, Matica srpska.
  • Đoković, Predrag. 2007. „Srpski patrijarh Pavle o nekim pitanjima našeg crkvenog pojanja – crkveno pojanje i duhovno uzrastanje”. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 36: 79–95.
  • Đoković, Predrag. 2010. Srpsko crkveno pojanje: teorijske osnove i praktična primena. Magistarski rad, rukopis. Novi Sad: Akademija umetnosti.
  • Đoković, Predrag. 2016a. Uticaj evropskog pokreta za ranu muziku na izvođačku praksu u Srbiji. Doktorska disertacija, rukopis. Beograd: Fakultet muzičke umetnosti. https://eteze.arts.bg.ac.rs/handle/123456789/174.
  • Đoković, Predrag. 2016b. „Patrijarh Pavle i crkveno pojanje”. Glasnik. Službeni list Srpske pravoslavne crkve 1: 42–47.
  • Đuragić, Nataša. 2022a. Odjeci saglasja, prir. Nataša Marjanović. Novi Sad: Matica srpska. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/15303.
  • Đuragić, Nataša. 2022b. Stavovi budućih vaspitača prema značaju muzičkog vaspitanja za decu predškolskog uzrasta. Doktorska disertacija, rukopis. Novi Sad: Filozofski fakultet.
  • Marjanović, Nataša i Marija Brujić. 2018. „Srpsko narodno crkveno pojanje kao nematerijalno kulturno nasleđe: preliminarni pogled iz interdisciplinarne perspektive”. Etnoantropološki problemi 13/4: 927–949. https://doi.org/10.21301/eap.v13i4.2.
  • Marjanović, Nataša. 2021a. „Zaostavština Lazara Lere u Muzikološkom institutu SANU – građa za istoriju srpskog crkvenog pojanja, muzičke kulture i prosvete”. Temišvarski zbornik 13: 21–49. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/13088.
  • Marjanović, Nataša. 2021b. „Letnja škola Korneliju u spomen u Sremskim Karlovcima – uzor i podsticaj za mlade generacije”. U Naša karlovačka priča, ur. Zoran Kolundžija. Novi Sad: Prometej, Društvo za negovanje tradicija i razvoj Sremskih Karlovaca, 41–44.
  • Marjanović, Nataša. 2024. „Arhivski zvučni snimci srpskog crkvenog pojanja u Muzikološkom institutu SANU: zvuci žive tradicije kao izvori za istraživanje”. Muzikologija-Musicology 36: 193–221. https://doi.org/10.2298/MUZ2436193M.
  • Milosavljević, Zorica (ur). 2007. Karlovačka Letnja škola crkvenog pojanja „Korneliju u spomen”. Novi Sad: DDOR, Društvo za negovanje tradicija i razvoj Sremskih Karlovaca.
  • Nikolajević, Snežana (ur.) 2011. Studentičke besede, Odabrana predavanja sa Letnjih duhovnih akademija, Beograd, Muzička omladina Srbije.
  • Peno, Vesna. 2006. „O predmetu Crkveno pojanje sa pravilom u srpskim bogoslovskim školama“. U Istorija i misterija muzike, u čast Roksande Pejović (Muzikološke studije – Monografije, sv. 2/2006), ur. Ivana Perković Radak, Dragana Stojanović-Novičić i Danka Lajić [Mihajlović], 199–211. Beograd: Fakultet muzičke umetnosti.
  • Peno, Vesna. 2014. „O istraživanjima crkvenog pojanja u srednjovekovnoj Srbiji”. Muzikologija-Musicology 16: 131–154. https://doi.org/10.2298/MUZ1416131P.
  • Peno, Vesna. 2015. „Metodološki disputi o tumačenju neumske notacije u XX veku”. Muzikologija 18: 15–33. https://doi.org/10.2298/MUZ1518015P.
  • Peno, Vesna. 2023. „O počecima profilisanja vizantološke muzikologije u Srbiji: dometi i stranputice”. Zbornik radova Vizantološkog instituta LX (I): 633–666. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/16448.
  • Petrović, Danica. 1999. Hilandarski ktitori u pravoslavnom pojanju. Beograd. Muzikološki institut Srpske akademije nauka i umetnosti.
  • Petrović, Danica. 2000. „Tradicionalno srpsko narodno crkveno pojanje u HH veku. Put negovanja, zamiranja, stradanja i obnavljanja”. Crkva 2000. Kalendar Srpske pravoslavne patrijaršije. Beograd, 104–111.
  • Petrović, Danica. 2005. „Letnje škole crkvenog pojanja Korneliju u spomen 1993–2004. Pokušaj afirmisanja permanentnog obrazovanja”. U Umetnost, obrazovanje i društveni kontekst, ur. Nikola Grdinić. Novi Sad: Zavod za kulturu Vojvodine, 131–148.
  • Petrović, Danica. 2015. „Crkvena muzika u Sabranim delima Kornelija Stankovića: povodom obeležavanja 150-godišnjice smrti”. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 52: 159–172.
  • Petrović, Danica. 2021. „Karlovački građani u misiji negovanja crkvene muzike i pojanja”. U Naša karlovačka priča, ur. Zoran Kolundžija. Novi Sad: Prometej, Društvo za negovanje tradicija i razvoj Sremskih Karlovaca, 31–39.
  • Petrović, Danica. 2024. „Tradicionalno srpsko narodno crkveno pojanje i njegova karlovačka varijanta: nasleđe, metamorfoze, prakse”. Novi Sad: Matica srpska, rukopis. 
  • Popov, Dejan. 2017. Mešoviti hor Pravoslavne srpske saborne crkve u Temišvaru: 1997–2017. Temišvar: Savez Srba u Rumuniji.
  • Popov, Dejan. 2021. „Kornelijevac Karlovčanima“. U Naša karlovačka priča, ur. Zoran Kolundžija. Novi Sad: Prometej, Društvo za negovanje tradicija i razvoj Sremskih Karlovaca, 45–48.
  • Ribić, Romana. 1996/1997. „Udžbenik crkvenog pojanja i pravila Branka Cvejića”. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 18/19: 233–237.
  • Ristović, Nenad. 2013. „Episkop Sava Vuković i srpsko crkveno pojanje”. Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku 48: 215–230.
  • Stefanović, Dimitrije. 1974. Stara srpska muzika. Beograd: Muzikološki institut Srpske akademije nauka i umetnosti.
  • Stefanović, Dimitrije. 2010. „Bibliografija”. Muzikologija-Musicology 10: 226–240.
  • Bower, Bruno. 2024. “’Applied’ before Musicology?: George Grove, Programme Notes, and the Dictionary”. In The Routledge Companion to Applied Musicology. New York: Routledge.
  • Dromey, Chris (ed). 2024. The Routledge Companion to Applied Musicology. New York: Routledge.
  • Đoković, Predrag. 2020. “Sacred Music in the Musical Life of Serbia in the Time of Communism“. In Orthodoxy, Music, Politics and Art in Russia and Eastern Europe, eds. Ivan Moody and Ivana Medić, 143–154. London and Belgrade: University of Goldsmiths, Centre for Russian Music and Institute of Musicology SASA. https://dais.sanu.ac.rs/handle/123456789/10390.
  • Lingas, Alexander. 2003. “Performance Practice and the Politics of Transcribing Byzantine Chant”. Acta Musicae Byzantinae 6: 56–76.
  • Marjanović, Nataša. 2014. „Erhaltene einstimmige Aufzeichnungen des serbischen kirchlichen Volksgesangsaus der Feder des Kornelije Stanković”. In Theorie und Geschichte der Monodie, eds. Martin Czernin, Maria Pischlöger. Band 7/2. Bericht der Internatio-nalenTagung, Wien 2012. Brno: 515–540.
  • Marjanović, Nataša. 2018. „Gesangweisen des serbischen Kirchengesangs in melographi-schen Aufzeichnungen und Harmonisierungen von Kornelije Stanković“. In Theorie und Geschichte der Monodie, ed. Maria Pischlöger, Band 9/1, Verein zur Erforschung der Monodie. Brno: 149–187.
  • Medić, Ivana. 2022. „Applied Musicology: A ‘Manifesto’, and a Case Study of a Lost Cultural Hub”. Muzikologija-Musicology 33: 87–102. https://doi.org/10.2298/MUZ2233087M.
  • Milin, Melita. 2006. “Old Serbian Church Music in the Works of Contemporary Composers”. Music and Society in Eastern Europe 1: 93–99.
  • Milin, Melita. 2015. “Orthodox Sacred Music as an Undesirable Segment of Tradition in Communist Yugoslavia”. Musikgeschichte zwischen Ost und West: von der ’musica sacra’ bis zur Kunstreligion. Festschrift für Helmut Loos zum 65. Geburtstag, eds. Stefan Keym and Stephan Wünsche, 225–234. Leipzig: Leipziger Universitätsverlag.
  • Milin, Melita. 2023. “Byzantium as a Metaphor for Identity in Serbian Music”. Contemporary Music Review 41(5–6): 483–495. https://doi.org/10.1080/07494467.2022.2151155.
  • Petrović, Danica. 2009. “The Orthodox Chant Traditions of the Balkans at the Bydgoszcz Conferences 1966 – 1991 – 2003”. Musica Antiqua Europae Orientalis XIV: 43–54.
  • Popov, Dejan. 2023. Cântul coral al sârbilor de pe actualul teritoriu al României (1836–2021). Universitatea de Vest din Timișoara, Facultatea de Muzică și Teatru: Teză de doctorat, manuscris.
  • Sharif, Malik. 2024. “From Spita to Seeger: Early Theories of Applied Musicology”. In The Routledge Companion to Applied Musicology, ed. Chris Dromey. New York: Routledge, 9–22.
Handle: https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_17350
URI: https://dais.sanu.ac.rs/123456789/17350