Državno crkveno pravo (2023) (str. 169-184)
AUTOR(I) / AUTHOR(S): Aleksios Panagopulos
E-ADRESA / E-MAIL:
DOI: 10.46793/DCP23.169P
SAŽETAK / ABSTRACT:
Kiparska pravoslavna crkva je od 431. godine, odlukom Trećeg vaseljenskog sabora sa 8. kanonom, priznata kao nezavisna i autokefalna crkva. Sadašnji 76-i. arhiepiskop nosi titulu: Nove Iustinijane i celog Kipra. Sveti sinod je vrhovni organ Kiparske crkve i deluje po crkvenom Ustavu. Prema članu 138. crkvenog Ustava iz 1914. godine, isti je stupio na snagu od dana objavljivanja. Arhiepiskop Makarije Treći je predložio novu reviziju Ustava, ali od 1955. godine i do 1961. godine i 1974. godine, ovaj period karakterišu oružane borbe u cilju oslobođenja Kipra, tako da je konačna izrada novog Ustava postala prioritet od 1980. godine. Novi Ustav je stupio na snagu 2010. godine, uz saglasnost i prisustvo političkog rukovodstva ostrva. Prema članu 110, stav 1 kiparskog državnog Ustava, uređenje i upravljanje unutrašnjim poslovima crkve i njene imovine vrši se u skladu sa svetim kanonima i Ustavom Kiparske crkve od 1914. godine. Zakonodavna vlast priznata je Kiparskoj crkvi u članu 111. stav 1. državnog Ustava Kipra. Uspostavljanje krivičnoprocesnih uredaba crkvenog prava, koje se zapravo odnose na srazmernu primenu državnog krivičnoprocesnog zakonodavstva, ocenjuje se pozitivnim i modernijim. Po prvi put u istoriji Ustava Kiparske crkve regulišu se pitanja za krivično crkveno pravo. Što se tiče porodičnog zakona, po prvi put od perioda Vizantijskog carstva, u potpunosti je usklađen sa članom 111. državnog Ustava Kipra. Crkva je zadržala svoje pravo da odobri duhovni raskid braka.
KLJUČNE REČI / KEYWORDS:
Kipar, pravoslavlje, kiparsko pravo, kanoni i crkveno pravo.
LITERATURA / REFERENCES:
- Αλιβιζάτος Αμίλκας, «Το Αυτοκέφαλον της Εκκλησίας της Κύπρου εν Περιπτώσει Ενώσεως της Κύπρου μετά της Μητρός Ελλάδος», Θεόδωρος Παπαδόπουλος και Μενέλαος Χριστοδούλου (επ), Πρακτικά του Πρώτου Διεθνούς Κυπρολογικού Συνεδρίου, τομ. Γ (Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών, Λευκωσία, 1973).
- Αιμιλιανίδης Κ. Αχχιλεύς / Κατσαρός Β. Κώστας, Ο Νέος Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Κύπρου, Κύπρος 2013.
- Ανδρούτσου Χρήστου, Εκκλησία και Πολιτεία εξ επόψεως Ορθοδόξου, Θεσσαλονίκη 1964.
- Δαμασκηνού Ιωάννου, Περί των αγίων εικόνων 12, PG 94,1296: «Ου βασιλέων εστί νομοθετείν τη Εκκλησία Βασιλέων εστίν η πολιτική ευπραξία. η δε εκκλησιαστική κατάστασις ποιμένων και διδασκάλων». Του αυτού, αυτόθι 16, PG 94,1301-1304: «Ου δέχομαι βασιλέα τυραννικώς την ιερωσύνην αρπάζοντα… ου πείθομαι βασιλικοίς κανόσι διατάττεσθαι την Εκκλησίαν, αλλά πατρικαίς παραδόσεσι, εγγράφοις τε και αγράφοις». Για τον άγιο Θεόδωρο Στουδίτη ο Βίος Νικήτα ηγουμένου της Μονής Μηδικίου, Acta Sanctorum, Aprilis 3, σ. XXIX διασώζει την εξής απάντηση προς τον αυτοκράτορα Λέοντα Ε’: «Μη παράλυε, ω βασιλεύ, εκκλησιαστικήν κατάστασιν· είρηκε γαρ ο Απόστολος, και ους μεν έθετο ο Θεός εν τη Εκκλησία, πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον ποιμένας και διδασκάλους, προς τον καταρτισμόν των αγίων, ουκ είρηκε βασιλείς. Σοι μεν, ω βασιλεύ, επιστεύθη η πολιτική κατάστασις και το στρατόπεδον· τούτων φρόντιζε, και την Εκκλησίαν έασον ποιμέσι και διδασκάλοις κατά τον Απόστολον». Βλ. σχετικά Β. Τσίγκου, Εκκλησιολογικές θέσεις του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου. Αυθεντία και πρωτείο, Θεσσαλονίκη 1999.
- Ζήση Θεόδωρου (πρωτ.), Η αλήθεια για την εκκλησιαστική περιουσία. Η αρχαία πράξη για την εκκλησιαστική περιουσία και οι παραβάτες της, Θεσσαλονίκη 1977, εκδ. Αδελφότητος «Λυδία». Του αυτού, Οι λαϊκοί στην Ορθόδοξη Εκκλησία, Θεσσαλονίκη 1989.
- Ζήση Θεόδωρου (πρωτ.), Η σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου κατά τον Άγιον Ιωάννην Χρυσόστομον, Θεσσαλονίκη 19973, σελ. 163-167, όπου σε ιδιαίτερη ενότητα με τίτλο «Η πολιτεία και οι λοιπαί μορφαί εξουσίας» αναπτύσσεται η σχετική προβληματική, ως και η μελέτη του καθηγητού Κ. Μουρατιδου, Η ουσία και το πολίτευμα της Εκκλησίας κατά την διδασκαλίαν Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Αθήναι 1958.
- Ζήση Θεόδωρου (πρωτ.), https://www.impantokratoros.gr/ekklhsia-politeia.el.aspx
- Κονιδάρης Ι.,/Αιμιλιανίδης Α., Στοιχεία Ελληνικού και Κυπριακού Εκκλησιαστικού Δικαίου, Αθήνα 2016.
- Κονιδάρη Γ. – Κωνσταντινίδου Εμμ., – Μπούμη Παν., – Χριστινάκη Παν., «Γνωμοδότησις περί της αντικανονικότητος και αντισυνταγματικότητος του Ν. 1700/87», ανάτυπο του περιοδικού Εκκλησία, Αθήναι 1987.
- Μαρίνου Αναστασίου, Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας (υπό το Σύνταγμα του 1975 και τον νέον Καταστατικόν Χάρτην της Εκκλησίας της Ελλάδος), Αθήναι 1984.
- Μεταλληνού Γεωργ. (πρωτ.), Εκκλησία και Πολιτεία στην Ορθόδοξη Παράδοση, Αθήνα 1977, έκδ. Ι. Μητροπόλεως Μεσσηνίας – Καλαμάτα. Μια θαυμάσια ιστορικο/κανονική ανάπτυξη και διερεύνηση, με σύγχρονη βιβλιογραφική υποστήριξη στο ως άνω έργο.
- Χριστινακή Παναγιώτη, Αι εις βάρος της Ορθοδόξου Εκκλησίας «καινοτομίαι» του νέου Συντάγματος, Αθήναι 1975.
- Μουρατίδου Κ., Εκκλησία-Πολιτεία-Σύνταγμα, Αθήναι 1975. Του ιδίου, Μουρατιδου Κ., Η ουσία και το πολίτευμα της Εκκλησίας κατά την διδασκαλίαν Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Αθήναι 1958. Μουρατίδου Κων., «Εάλω η Εκκλησία;», Κοινωνία α’ τεύχος 1987 και ανάτυπο.
- Μητροπολίτου Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Προκοπίου, Εκκλησία και Σύνταγμα, Καβάλα 1985. Του αυτού, Συστήματα σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας. Μορφαί του χωρισμού, Καβάλα 1987.
- Παναγόπουλος Αλέξιος, Κοσμάς Φλαμιάτος και Παπουλάκος, Αθήνα, 2009.
- Παναγόπουλος Αλέξιος, Θέματα Ελληνο/Βυζαντινού Πολιτισμού στο Σλαβο/Μουσουλμανικό Κόσμο, Αθήνα 2011.
- Παναγόπουλος Αλέξιος, Βυζαντινή Επιστολογραφία, Αθήνα 2010.
- Παναγόπουλος Αλέξιος, Γραμματολογία της Καθ’ Ημας Ανατολής, Θεσσαλονίκη 2013.
- Παναγόπουλος Αλέξιος, Αρκετά άρθρα για Άγιο Όρος σε Πεμπτουσία.
- Παναγόπουλος Αλέξιος, Σλάβοι, Ισλάμ, Έλληνες στη νέα τάξη πραγμάτων, Αθήνα 2023.
- Παναγόπουλος Αλέξιος, Ανθρώπινα Δικαιώματα (Σύνταγμα, Πολίτης, Παγκοσμιοποίηση και Κράτος Δικαίου), Αθήνα 2023.
- Φειδά Βλάση, «Γνωμοδοτήσεις για τις διατάξεις του Νόμου 1700/87», ανάτυπο του περιοδικού Εκκλησία, Αθήναι 1987. Του ιδίου, Βυζάντιο. Βίος – Θεσμοί – Κοινωνία – Εκκλησία – Παιδεία – Τέχνη, Αθήναι 1997.
- Χρήστου Π., «Ο βασιλεύς και ο ιερεύς εις το Βυζάντιον», Κληρονομία 3 (1971).
- Χρυσοστόμος, Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Εισαγωγική Έκθεση στο Νέο Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Κύπρου (1979) 40, Απόστολος Βαρνάβας – Κύπρος.
- Γιαννακόπουλου, Βυζαντινή Ανατολή και Λατινική Δύση! Δύο κόσμοι της Χριστιανοσύνης στο Μεσαίωνα και στην Αναγέννηση. Μελέτες στην Εκκλησιαστική και Πολιτιστική Ιστορία, Αθήναι 1966.
- Panagopulos Aleksios, Politički značaj delovanje pravoslavne Crkve u Albaniji (Doktorat), Beograd 2009.
- Panagopulos Aleksios, Država i Crkva, odnosi (Post-Doktorat, na pravima kao stipedista Vlade Srbije), Beograd, 2011.
- Panagopulos Aleksios, Običaj u praksi Istočne Crkve sa aspekta Države i Crkve i njihovih istorijskih i socio-antropoloških specifičnosti sa osvrtom na Grčku u Srbiju (Custom in Practice of the Eastern Church from the State – Church Aspect and its Historical andSocio-Anthropological Specifics in View of Greece and Serbia), (Teza Habilitata), Novi Sad, 2013.