POLOŽAJ ALEKSINCA U BANKARSKOM SISTEMU KRALJEVINE JUGOSLAVIJE

AUTHOR(S) / AUTOR(I): Ivan M. Becić

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/Aleksinac190.199B

ABSTRACT / SAŽETAK:

Pripajanjem šest nahija Kneževini Srbiji 1833. godine, Aleksinac je postao najvažniji grad na južnoj granici autonomnog dela Osmanskog carstva. Sa osamostaljenjem Srbije, poput drugih mesta, Aleksinac je služio kao primer budućeg uređenja grada po evropskim normama. Za vesternizaciju novopriznate države neophodan je bio kapital, a kako ga država nije imala, angažovala je sve raspoložive privatne kapitale. Tako su nastali lokalni novčani zavodi sa akcionarskim kapitalom čiji je prvenstveni cilj bio da finansira sopstvene akcionare, a tek potom da plasira sredstva u projekte drugih udruženja ili pojedinaca. Ove ustanove razvijale su se do početka perioda ratova Srbije (1912–1918) jer im je nakon toga normalan rad bio onemogućen. U prvim godinama postojanja Kraljevine SHS novčani zavodi doživeli su ekspanziju, ali je Velika ekonomska kriza onemogućila poslovanje najvećem broju privatnih finansijskih ustanova. Na osnovu rezultata istraživanja prikazanih u radu, moguće je da se ostvari uvid u poslovanje palanačkih novčanih zavoda, da se sagleda njihov značaj za okolinu, uvide problemi sa kojima su se susretali, kao i da se razume stagnacija u radu kada je država morala da spasava zemljoradnike od propasti jer su činili osnovni društveni sloj u Kraljevini Jugoslaviji. Na osnovu arhivske građe i adekvatne literature, moguće je sagledati položaj aleksinačkih novčanih zavoda u bankarskom sistemu Kraljevine Jugoslavije i njihov doprinos u jačanju njene privrede. Sa druge strane, u radu su prezentovani svi nedostaci u poslovanju ovih ustanova, čime je moguće objasniti nivo (ne)razvijenosti aleksinačke privrede i njenog uticaja na standard građana.

KEYWORDS / KLJUČNE REČI:

Aleksinačka štedionica, Aleksinačka banka, Privredna banka, dividenda, ekonomska kriza

REFERENCES / LITERATURA

• Becić Ivan M, „Privatni novčani zavodi u Aleksincu između dva svet- ska rata”, Arhiv, 1–2/2015.
• Becić Ivan M, „Novčani zavodi u Bujanovcu između dva svetska rata”, Južni srpski krajevi u XIX i XX veku: društveno-ekonomski i politič- ki aspekt, ur. Dejan Antić, Ivan Becić, Vranje 2018.
• Becić Ivan M, Antić Dejan D, Vranjske banke u Kraljevini Jugoslaviji 1918–1941, Vranje 2021.
• Becić Ivan M, „Niški novčani zavodi u bankarskom sistemu Kraljevi- ne Jugoslavije”, Baština, 59/2023.
• Vučo Nikola, Privredna istorija Srbije do Prvog svetskog rata, Beo- grad 1955.
• Istorija srpskog naroda, Beograd 1994.
• Mitrović Andrej, Strane banke u Srbiji 1878–1914, politika, progres, evropski okviri, Beograd 2004.
• Becić Ivan M., Antić Dejan D, „Niška akcionarska štedionica 1885–1941”,
• Istorija 20. veka, 1/2022.
• Kršev Boris, Bankarstvo u Dunavskoj banovini, Novi Sad 1998. Lakatoš Joso, Jugoslavenska privreda, Zagreb 1933.