Sveti kralj Milutin i njegovo doba: istorija, književnost, umetnost (2023) (str. 781-796)
AUTOR(I) / AUTHOR(S): Bojana Beuk – Sergej Beuk
E-ADRESA / E-MAIL:
DOI: 10.46793/6008-065-5.781B
SAŽETAK / ABSTRACT:
Ova studija je posvećena istraživanju značaja plaštanice kralja Milutina kao svojevrsnog oblika kulturno-istorijskog nasleđa, čija stilsko-umetnička vrednost ovaj artefakt smešta među predstavnike glavnog razvojnog toka srpske umetnosti XIV veka. Plaštanica kralja Milutina kao muzejski derivat srpske srednjovekovne primenjene umetnosti simbolizuje platno kojim je prilikom pogreba Isusa Hrista, Josif iz Arimateje obavio telo Spasiteljevo. Svrha plaštanice je da ukaže na sam početak hrišćanske religije čiji se centar nalazi u pojmu Vaskrsenja, tako, prazna plaštanica u Novom zavetu ne predstavlja samo odsustvo tela, već nagoveštaj novog života koji takođe podrazumeva telesnost, ali u jednom novom i neponovljivom antropološkom okviru. Specifičnim načinom izrade i stilske kompozicije, ovaj predmet sakralnog porekla predstavlja oličenje kulturno-umetničke klime dinastije Paleologa. Jedna od osnovnih metoda koju ćemo primeniti u ovom radu jeste komparativna analiza motiva Vaskrsenja oličene u stilsko-umetničkoj izradi plaštanica u srpskoj srednjovekovnoj umetnosti kao i osvrt na značaj i poreklo ovog predmeta izučavanja. Stoga, ovim radom pružamo uvid u dvostruki razvojni put plaštanice od njenog, s jedne strane, spiritualnog značaja sa svojim alegorijskim saznanjima, i sa druge strane, kao materijalnog artefakta od kulturno-umetničke i istorijske vrednosti.
KLJUČNE REČI / KEYWORDS:
plaštanica, kralj Milutin, religija, kulturno nasleđe, Vaskrsenje Hrista, zlatovez, ikonografija
LITERATURA / REFERENCES:
- Aquinas 2006: T. Aquinas, Summa Theologiae: Volume 55, Cambridge: Cambridge University Press.
- Berman 2006: J. Berman, “Identity Politics and the Burial of Jacob (Genesis 50:1-14)”, The Catholic Biblical Quarterly 68/ 1 (2006) 11–31.
- Encyclopedia Judaica 2007: F. Skolnik (ed.), Encyclopedia Judaica (19), Som–Tn, Detroit/New York: Thomson Gale.
- Jensen 2012: M. Jensen, Affirming the Resurrection of the Incarnate Christ, Cambridge: Cambridge University Press.
- Kiktenko 2018: E. Kiktenko, Taking Out of the Holy Burial Shroud, The Foma 4 (6) (2018), https://orthochristian.com/112006.html , (05. 04 2022).
- Langford 2010: A. Langford, Christian Funerals, Nashville: Abingdon Press.
- Light 2016: R. Light, Jewish Rites of Death: Stories of Beauty and Transformation, Santa Fe: Terra Nova Books. Medieval History 19 (1993), 1-67.
- Muthesius 1993: A. Muthesius, The Byzantine silk industry: Lopez and beyond, Journal of
- New Catholic Encyclopedia 2003: B. L. Marthaler (ed.), New Catholic Encyclopedia 4: Com–Dyn, Detroit; New York; San Diego; San Francisco; Cleveland; New Haven, Conn.; Waterville, Maine; London; Munich: Gale.
- Piponnier,Mane 1997: F. Piponnier, P. Mane, Dress in the Middle Ages, New Haven: Yale University Press.
- Rush 1941: A. Rush, Death and Burial in Christian Antiquity, Washington: The Catholic University Press.
- The Encyclopedia of Christianity 1999: E. Fahlbusch, J. Milič Lochman, J. Mbiti, J. Pelikan, L. Vischer (eds.), The Encyclopedia of Christianity, volume 1 (A–D), Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing. Vizantija V, Niš 2006, 466-484.
- Danilo 1935: Arhiepiskop Danilo, Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih, Beograd: Srpska književna zadruga.
- Kesić 2006: V. Kesić, Prvi dan nove tvari, Kraljevo: Eparhijski upravni odbor Eparhije žičke.
- Marković 2017: M. Marković, Umetničko nasleđe srpskog naroda na Kosovu i Metohiji –istorija, identitet, ugroženost, zaštita, Beograd: Srpska Akademija nauke i umetnosti.
- Mileusnić 2004: S. Mileusnić, „Plaštanica kralja Milutina (liturgijska upotreba)“, Niš i Vizantija 1 (2004) 311–316.
- Radovanović 2006–2007: J. Radovanović, „Plaštanica skopskog mitropolita Jovana u riznici manastira Hilandara“, Zograf 31 (2006–2007) 169–185.
- Stojanović 1959: D. Stojanović, Umetnički vez u Srbiji od XIV do XIX veka, Beograd: Muzej Primenjene umetnosti.
- Curk 2006: F. Curk, „Plaštanica srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina“, Niš i