ROYAL IMAGERY OF KING MILUTIN IN HISTORICAL CONTEXT REVISITED

Свети краљ Милутин и његово доба: историја, књижевност, уметност (2023) (стр. 667-692)

АУТОР(И) / AUTHOR(S): Branislav Cvetković

Е-АДРЕСА / E-MAIL: 

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/6008-065-5.667C

САЖЕТАК / ABSTRACT:

This paper revisits portraits of Stefan Uroš II Milutin as prince, ruler, and holy king exploring historical contexts and intended meanings within various conceptual and spatial settings. These official examples of his royal likeness come into different forms with the King shown either in prayer or frontally positioned, holding royal insignia or representation of a church, and in symbolic exchanges with saintly figures or contemporaries. Immediate political context influenced such variables of portrayals, which is why such images comprise wealthy but not fully appreciated sources that elucidate complex events from the volatile history of the medieval Balkans.

КЉУЧНЕ РЕЧИ / KEYWORDS:

royal portraits, political theory, Late Middle Ages, Serbia, Milutin

ЛИТЕРАТУРА / REFERENCES:

  • Alonzo 2010: G. Alonzo, “Numismatica dantesca. La Commedia tra male- dizione e santificazione della moneta”, Stella forte: studi danteschi, ed. F. Spera, Napoli 2010, 81 – 106.
  • Babić 1987: G. Babić, Kraljeva crkva u Studenici, Belgrade: Prosveta – Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.
  • Bojović 1995: B. Bojović, L’Idéologie monarchique dans les hagio-biographies dynastiques du Moyen Âge serbe, Roma: Pontifico istituto orientale.
  • Cvetković 1995a: B. Cvetković, Prilog proučavanju vizantijskog dvorskog kostima – γρανάτζα, λαπάτζας, Zbornik radova Vizantološkog instituta XXXIV (1995) 143 – 155.
  • Cvetković 1995b: B. Cvetković, König Milutin und die Parakklesiai des Hl. Joachim und der Hl. Anna im Kloster Studenica, Balcanica 26 (1995) 251 – 276.
  • Cvetković 2002: B. Cvetković, Christianity and Royalty: The Touch of the Holy, Byzantion 72/2 (2002) 347 – 364.
  • Cvetković 2006a: B. Cvetković, “The icon in context: Its functional adapt- ability in medieval Serbia”, Saints of the Balkans, ed. M. Detelić, G. Jones, Donington 2006, 42 – 50.
  • Cvetković 2006b: B. Cvetković, Intentional Asymmetry in Byzantine Image- ry: The Communion of the Apostles in St Sophia in Ohrid and Later Instances, Byzantion 76 (2006) 74 – 96.
  • Cvetković 2010: B. Cvetković, Franciscans and Medieval Serbia: the Evidence of Art, IKON 3 (2010) 247 – 259.
  • Cvetković 2012: B. Cvetković, “The Painted Programs in Thirteenth-Century Serbia: Structure, Themes, and Accents”, Orient et Occident méditerranéens au XIIIe siècle. Les programmes picturaux, eds. J-P. Caillet, F. Joubert, Paris 2012, 157 – 176.
  • Cvetković 2014: B. Cvetković, “Medieval Serbian Art between Byzantium and West”, Art and Its Role in the History: Between Durability and Transient-Isms, eds. Z. M. Jovanović, O. Tošković, J. Petrović, V. Virijević, Kosovska Mitrovica 2014, 311 – 328.
  • Cvetković 2022: B. Cvetković, “The Royal Imagery of Medieval Serbia”, Meanings and Functions of the Ruler’s Image in the Mediterranean World (11th– 15th Centuries), eds. M. Bacci, M. Studer-Karlen, M. Vagnoni, Leiden – Boston 2022, 172 – 218.
  • Ćirić 2015: J. S. Ćirić, “Brick by brick: Textuality and Texturality in the Architecture during the Age of King Milutin”, Cyril and Methodius: Byzantium and the World of the Slavs, ed. A-A. N. Tachiaos, Thessaloniki 2015, 206 – 214.
  • Ćirković 1981a: S. Ćirković, “Unutrašnje borbe početkom XIV veka”, Istorija srpskog naroda I, ur. S. Ćirković, Beograd 1981, 449 – 461.
  • Ćirković 1981b: S. Ćirković, “Unutrašnja politika kralja Milutina”, Istorija srpskog naroda I, ur. S. Ćirković, Beograd 1981, 462 – 475.
  • Ćirković 1998: S. M. Ćirković, Kralj Stefan Dragutin, Račanski zbornik 3 (1998) 11 – 20.
  • Ćurčić 1973: S. Ćurčić, The Nemanjić Family-Tree in the Light of the An- cestral Cult in the Church of Joachim and Anna at Studenica, Zbornik radova Vizantološkog instituta XIV/XV (1973) 191 – 195.
  • Čanak et al. 2014: M. Čanak-Medić, D. Popović, D. Vojvodić, Manastir Žiča, Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika culture.
  • Danilo 1935: Arhiepiskop Danilo, Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih, ur. L. Mirković, N. Radojčić, Beograd: Srpska književna zadruga.
  • Danilo 1988: Danilo Drugi, Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih. Službe, ur. G. Mak Danijel, D. Petrović, Beograd: Prosveta – Srpska književna zadruga.
  • Danilo 1989: Danilovi nastavljači. Danilov učenik, drugi nastavljači Danilovog zbornika, ur. G. Mak Danijel, L. Mirković, Beograd: Prosveta – Srpska književna zadruga.
  • Davidov 2017: A. Davidov Temerinski, Church of the Holy Virgin Ljeviška in Prizren, Belgrade: Institute for the Protection of Cultural Monuments of Serbia.
  • Dinić 1955: M. Dinić, Odnos između kralja Milutina i Dragutina, Zbornik radova Vizantološkog instituta 3 (1955) 49 – 80.
  • Drpić 2021: I. Drpić, A. Jelikić, On Large-Scale Gilding and Mosaic Simulation in Medieval Serbian Wall Painting, Archaeometry 63/4 (2021) 779 – 793.
  • Dušanić 1994: S. Marjanović-Dušanić, Vladarske insignije i državna simbolika u Srbiji od XIII do XV veka, Beograd: SANU.
  • Dušanić 1997: S. Marjanović-Dušanić, Vladarska ideologija Nemanjića Diplomatička studija, Beograd: Srpska književna zadruga.
  • Dušanić 2007: S. Marjanović-Dušanić, Sveti kralj. Kult Stefana Dečanskog, Beograd: Clio.
  • Džurova 2016: A. Džurova, I. Patev, “Chronologiyata na kulta kūm sv. Stefan Uroš II Milutin (Sv. Kral) v Yugozapadna Būlgaria”, Manastir Studenica – 700 godina Kraljeve crkve, ur. Lj. Maksimović, V. Vukašinović, Beograd 2016, 99 – 111.
  • Đorđević 1998: I. Đorđević, Kapela kralja Dragutina u Đurđevim Stupovima, Račanski zbornik 3 (1998) 48 – 57.
  • Đorđević 2002: I. M. Đorđević, “O portretima u Arilju. Slika i istorija”, Sveti Ahilije u Arilju. Istorija, umetnost, ur. S. Pejić, R. Zarić, Beograd 2002, 139 – 144.
  • Đurić 1963: V. J. Đurić, Sopoćani, Beograd: Srpska književna zadruga – Prosveta.
  • Đurić 1966: V. J. Đurić, Tri događaja u srpskoj državi XIV veka i njihov odjek u slikarstvu, Zbornik za likovne umetnosti Matice srpske 4 (1966) 68 – 76.
  • Đurić 1974: V. J. Đurić, Vizantijske freske u Jugoslaviji, Beograd: Jugoslavija.
  • Đurić 1983: V. J. Đurić, Slika i istorija u srednjovekovnoj Srbiji, Glas Srpske akademije nauka i umetnosti 338 (1983) 117 – 133.
  • Đurić 1989: V. J. Đurić, Les portraits de souverains dans le narthex de Chilandar, Hilandarski zbornik 7 (1989) 105 – 121.
  • Đurić 1991a: V. J. Đurić, Sopoćani, Beograd: Prosveta – Republički zavod za zaštitu spomenika kulture – Jedinstvo/Priština.
  • Đurić 1991b: I. Đurić, “Deževski sabor u delu Danila II”, Arhiepiskop Danilo II i njegovo doba, ur. V. J. Đurić, Beograd 1991, 169 – 193.
  • Erdeljan 2017: J. Erdeljan, “Two inscriptions from the church of Sts. Sergius and Bacchus near Shkodër and the question of text and image as markers of identity in Medieval Serbia”, Texts/Inscriptions/Images, еds. E. Moutafov, J. Erdeljan, Sofia 2017, 97 – 110.
  • Gergova 2000: I. Gergova, Kultūt kūm sv. kral Milutin “Sofiîski” v Būlgaria, Art Studies Quarterly 4 (2000) 10 – 18.
  • Grigora 1986: Nićifor Grigora (S. Ćirković, B. Ferjančić), Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije Tom VI, ur. F. Barišić, B. Ferjančić, Beograd, 145 – 296.
  • Hilsdale 2017: C. J. Hilsdale, Translatio and Objecthood: The Cultural Agendas of Two Greek Manuscripts at Saint Denis, Gesta 56/2 (2017) 151 – 178.
  • Ivanišević 2001: V. Ivanišević, Novčarstvo srednjovekovne Srbije, Beograd: Stubovi kulture.
  • Ivković 1957: М. Ivković, Ustanova ‚mladog kralja’ u srednjovekovnoj Srbiji, Istorijski glasnik 3–4 (1957) 59 – 79.
  • Jelena 2015: Jelena – kraljica, monahinja, svetiteljka. Tematski zbornik radova posvećenih kraljici Jeleni, ur. K. Mitrović, Manastir Gradac: Ministarstvo kultrure i informisanja.
  • Jevtić 2021: I. Jevtić, “Reuse and Remodeling in the Late Byzantine World. The Church of Bogorodica Ljeviška in Prizren”, Spoliation as Translation. Medieval Worlds in the Eastern Mediterranean, ed. I. Jevtić, I. Nilsson, Convivium. Supplementum 2021/2 (2021) 132 – 154.
  • Kalić 1998: J. Kalić, Kralj Dragutin između Đurđevih Stupova, Beograda i Arilja, Račanski zbornik 3 (1998) 30 – 36.
  • Komatina 2014: I. Komatina, Ana Dandolo – prva srpska kraljica, Zbornik Matice srpske za istoriju 89 (2014) 7 – 22.
  • Komatina 2021: I. Komatina, Kralj Stefan Uroš I Veliki i njegov vek, Be- ograd: Istorijski institut.
  • Komatina 2020: P. Komatina, O prvom braku kralja Milutina, Zbornik radova Vizantološkog instituta LVII (2020) 45 – 55.
  • Krstić 2016: A. Krstić, The Rival and the Vassal of Charles Robert of Anjou: King Vladislav II Nemanjić, Banatica 26 (2016) 33 – 51.
  • Maksimović 1981: Lj. Maksimović, Počeci osvajačke politike, Istorija srpskog naroda I, ur. S. Ćirković, Beograd 1981, 437 – 448.
  • Maksimović 1996: Lj. Maksimović, “War Simonis Palaiologina die fünfte Gemahlin von König Milutin?”, Geschichte und Kultur der Palaiologenzeit, ed. W. Seibt, Wien 1996, 115 – 120.
  • Maksimović 2007: Lj. Maksimović, “Kralj Milutin i carica Irina: praskozorje ideje o carstvu kod Srba”, Manastir Banjska i doba kralja Milutina, ur. D. Bojović, Niš – Kosovska Mitrovica – Banjska 2007, 13 – 17.
  • McCormick 1990: M. McCormick, Eternal Victory: Triumphal Rulership in Late Antiquity, Byzantium and the Early Medieval West, Cambridge: Cambridge University Press.
  • McDaniel 1982/3: G. L. McDaniel, On Hungarian–Serbian Relations in   the Thirteenth Century: John Angelos and Queen Jelena, Ungarn Jahrbuch 12 (1982/3) 43 – 50.
  • Malamut 2000: E. Malamut, Les reines de Milutin, Byzantinische Zeitschrift 93/2 (2000) 496 – 499.
  • Marinković 2022: Č. Marinković, “Stefan Uroš II Milutin Nemanjić (1282– 1321)”, Encyclopedia 2022, 2, 127 – 139, https://doi.org/10.3390/ encyclopedia 2010009.
  • Marković 2015: M. Marković, Sveti Nikita kod Skoplja. Zadužbina kralja Milutina, Beograd: Službeni glasnik – Institut za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta.
  • Mavromatis 1978: L. Mavromatis, La fondation de l’empire serbe: le kralj Milutin, Thessaloniki: Kentron Byzantinōn Ereynōn.
  • Metohit 1986: Teodor Metohit (I. Djurić), Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije Tom VI, ur. F. Barišić, B. Ferjančić, Beograd, 63 – 143.
  • Miljković 2007: B. Miljković, Nemanjići i Sveti Nikola u Bariju, Zbornik radova Vizantološkog instituta XLVI (2007) 275 – 292.
  • Miljković 2020: B. Miljković, “Nepoznata kći Stefana Prvovenčanog”, Stefan Prvovenčani i njegovo doba, ur. I. Komatina, Beograd 2020, 159 – 182.
  • Milutin 2022: The Sainted King Milutin. Monarch at the Crossroads of Worlds, ur. S. Pirivatrić, S, Marjanović-Dušanić, D. Popović, Beograd 2022.
  • Nedomački 1980: V. Nedomački, Manastir Arhanđela Mihaila i Gavrila u Jerusalimu – zadužbina kralja Milutina, Zbornik za likovne umetnosti Matice srpske 18 (1980) 25 – 69.
  • Nedvidek 2017: D. Nedvidek, Serbian medieval coinage from the kingdom period, Novi Sad: Museum of Vojvodina.
  • Nelson 2011/2: R. S. Nelson, And So, With the Help of God. The Byzantine Art of War in the Tenth Century, Dumbarton Oaks Papers 65/66 (2011/2) 169 – 192.
  • Pachymérès 1984: Georges Pachymérès, Relations historiques vol. II, ed. A. Failler, trans. V. Laurent, Paris.
  • Pahimer 1986: Georgije Pahimer (Lj. Makismović), Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. Tom VI, ur. F. Barišić, B. Ferjančić, Beograd, 1 – 62.
  • Panić, Babić 1988: D. Panić, G. Babić, Bogorodica Ljeviška, Beograd: Srpska književna zadruga.
  • Panou 2015a: E. Panou, “Mary’s Parents in the Byzantine art of Eastern Eu- rope and the Balkans”, Proceedings of the 2nd International symposium Days of Justinian I, ed. M. B. Panov, Skopje 2015, 193 – 195.
  • Panou 2015b: E. Panou, “Apocryphal Genealogy in Fourteenth-Century Serbia”, Niš & Byzantium, ed. M. Rakocija, Niš 2015, 261 – 269.
  • Panou 2018: E. Panou, The Cult of St Anna in Byzantium, London – New York: Centre for Byzantine, Ottoman and Modern Greek Studies, University of Birmingham – Routledge.
  • Pavlović 1965: L. Pavlović, Kultovi lica kod Srba i Makedonaca (Istori- jsko-etnografska rasprava), Smederevo: Narodni muzej.
  • Pentcheva 2022: B. Pentcheva, Eternal Victory: Byzantine Territorial Expansion and Constantinopolitan Liturgical Splendour at Hosios Loukas (Steiris, Greece), Journal of the International Society for Orthodox Music 6/1 (2022),    1 – 70.
  • Piltz 2011: E. Piltz, King (kralj) Milutin and the Paleologan tradition, Byzantinoslavica LXIX/1-2 (2011) 173 – 188.
  • Pirivatrić 2016: S. Pirivatrić “Vizantijsko-srpski odnosi iz druge polovine vladavine kralja Milutina (1299–1321) u delima savremenih carigradskih istoriografa – prilog proučavanju problema”, Manastir Studenica – 700 godina Kraljeve crkve, ur. Lj. Maksimović, V. Vukašinović, Beograd 2016, 1 – 16.
  • Pirivatrić 2022: S. Pirivatrić, “Zet grčkog cara. Istočna politika”, The Sainted King Milutin. Monarch at the Crossroads of Worlds, ur. S. Pirivatrić, S, Marjanović-Dušanić, D. Popović, Beograd 2022, 108 – 145.
  • Popović 2020: B. Popović, Srpska srednjovekovna vladarska i vlasteoska odeća, Beograd: Muzej Srpske pravoslavne crkve – Dina.
  • Popović 1999/2000: D. Popović, Kult kralja Dragutina – monaha Teoktista, Zbornik radova Vizantološkog instituta XXXVIII (1999/2000) 309 – 325.
  • Popović 2017: D. Popović, “The Shrines and Saints of Kosovo and Metohija in the Cultic Memory and National Consciousness of the Serbs”, Artistic Heritage of the Serbian People in Kosovo and Metohija: history, identity, vulnerability, protection, eds. D. Vojvodić, M. Marković, Belgrade 2017, 81 – 97.
  • Popović 2020: D. Popović, “Svetačko proslavljanje kralja Milutina”, The Sa- inted King Milutin. Monarch at the Crossroads of Worlds, ur. S. Pirivatrić, S, Marjanović-Dušanić, D. Popović, Beograd 2022, 528 – 555.
  • Porčić 2017: N. Porčić, Dokumenti srpskih srednjovekovnih vladara u dubrovačkim zbirkama: doba Nemanjića, Beograd: Balkanološki institut SANU.
  • Porčić 2021a: N. Porčić, Marija, sestra srpske kraljice Jelene, Istorijski časopis LXX (2021) 31 – 67.
  • Porčić 2021b: N. Porčić, Documents of Mary of Cayeux Concerning Grants to the Abbey of Dommartin and an Agreement with the King of England, Initial. A Review of Medieval Studies 9 (2021) 181 – 208.
  • Radić 2007: R. Radić, “Kralj Milutin u venecijanskom dokumentu iz 1313. godine”, Manastir Banjska i doba kralja Milutina, ur. D. Bojović, Niš – Kosovska Mitrovica – Banjska 2007, 91 – 97.
  • Radojčić 1934: S. Radojčić, Portreti srpskih vladara u srednjem veku, Skopje: Muzej Južne Srbije.
  • Rossi 2020: M. A. Rossi, “Byzantine Heritage and Serbian Ruling Ideology in early 14th-Century Monumental Painting”, Byzantium in Eastern European Visual Culture in the Late Middle Ages, eds. M. A. Rossi, A. I. Sullivan, Leiden – Boston 2020, 119 – 142.
  • Rossi 2021: M. A. Rossi, “Beyond the Serbo-Byzantine Identity of St George at Staro Nagoričino”, Afterlives of Byzantine Monuments in Post-Byzantine Times, ed. E. N. Boeck, Heidelberg 2021, 17 – 41.
  • Russo 1982: V. Russo, Paradiso XIX 140 – 141: ‘… e quel di Rascia / che male ha visto (o male aggiustò) il conio di Vinegia’, Studi danteschi 54 (1982) 99 – 111.
  • Savage 2008: М. Savage, “The Interrelationship of Text, Imagery and Ar- chitectural Space in Byzantium. The Example of the Entrance Vestibule  of  Žiča Monastery (Serbia)”, Die kulturhistorische Bedeutung byzantinischer Epigramme, eds. W. Hörandner, A. Rhoby, Wien 2008, 101 – 111.
  • Shipley 2020a: M. Mihajlovic-Shipley, The Inscription of Queen Helena from the Church of St. Sergius and Baccus, Nova Antička Duklja XI (2020) 99 – 111.
  • Shipley 2020b: M. Mihajlovic-Shipley, “An Unexpected Image of Diplomacy in a Vatican Panel”, Byzantium in Eastern European Visual Culture in the Late Middle Ages, eds. M. A. Rossi, A. I. Sullivan, Leiden – Boston 2020, 91 – 118.
  • Sindik 2000: D. I. Sindik, “Srpski srednjovekovni pečati u manastiru Hilandaru”, Osam vekova Hilandara, ur. V. Korać, Beograd 2000, 229 – 236.
  • Stahl 2000:A. M. Stahl, Zecca: The Mint of Venice in the Middle Ages, Balti- more: JHU Press.
  • Stanković 2012: V. Stanković, Kralj Milutin (1282 – 1321), Beograd: Freska.
  • Stanković 2018: V. Stanković, “King Milutin and his Many Marriages (*1254, †November 21, 1321, r. 1282 – 1321)”, Portraits of Medieval Eastern Europe, 900 – 1400, eds. D. G. Ostrowski, Ch. Raffensperger, London 2018, 109 – 119.
  • Stanković 2021: V. Stanković, J. Erdeljan, Kralj Milutin i manastir Banjska, Novi Sad: Platoneum.
  • Stanković 2022a: V. Stanković, Milutin sveti kralj, Beograd: Vukotić media.
  • Stanković 2022b: V. Stanković, Kralj Milutin i Sinaj, Crkvene studije 19 (2022) 97 – 101.
  • Stojkovski 2015: B. Stojkovski, “Kraljica Jelena i Ugarska”, Jelena – kraljica, monahinja, svetiteljka, ur. K. Mitrović, Manastir Gradac 2015, 41 – 46.
  • Subotić 1958: G. Subotić, Kraljica Jelena Anžujska – ktitor crkvenih spomenika u Primorju, Istorijski glasnik 1 – 2 (1958) 131 – 147.
  • Šarkić 2003: S. Šarkić, Stefan Uroš Milutin – ‘Sveti kralj’ ili stanovnik Danteovog ‘Pakla’, Zbornik radova Pravnog fakulteta 37/1 – 2 (2003) 59 – 63.
  • Todić 1988: B. Todić, Gračanica. Slikarstvo, Beograd: Prosveta.
  • Todić 1993: B. Todić, Staro Nagoričino, Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture – SANU.
  • Todić 1998: B. Todić, Srpsko slikarstvo u doba kralja Milutina, Beograd: Draganić.
  • Todić 2002: B. Todić, “Apostol Andreja i srpski arhiepiskopi na freskama Sopoćana”, Treća jugoslovenska konferencija vizantologa, ur. Lj. Maksimović, N. Radošević, E. Radulović, Beograd – Kruševac 2002, 361 – 378.
  • Todić, Čanak 2005: B. Todić, M. Čanak-Medić, Manastir Dečani, Beograd Muzej u Prištini – Centar za očuvanje nasleđa Kosova i Metohije – Mnemosyne – Srpski pravoslavni manastir Visoki Dečani.
  • Todić 2006/7: B. Todić, Sopoćani i Gradac. Uzajamnost funerarnih programa dve crkve, Zograf 31 (2006/7) 59 – 76.
  • Tomić 1998: O. Tomić, Likovi kralja Dragutina u srpskom srednjovekovnom slikarstvu, Račanski zbornik 3 (1998) 68 – 90.
  • Van Tricht 2020: F. Van Tricht, Latin Emperors and Serbian Queens: Anna and Helena. Genealogical and Geopolitical Explorations in the Post – 1204 Byzantine World, Frankokratia 1 (2020) 1 – 52.
  • Vojvodić 1998: D. Vojvodić, “Ktitorski portreti i predstave”, Manastir Hilandar, ur. Gojko Subotić, Beograd 1998, 249 – 257.
  • Vojvodić 2005: D. Vojvodić, Zidno slikarstvo crkve Svetog Ahilija u Arilju, Beograd: Stubovi kulture.
  • Vojvodić 2007: D. Vojvodić, Od horizontalne ka vertikalnoj genealoškoj slici Nemanjića, Zbornik radova Vizantoloskog instituta 44/1 (2007) 295 – 312.
  • Vojvodić 2010: D. Vojvodić, “Prvi grob Svetog Simeon Srpskog”, Šesta kazivanja o Svetoj Gori, ur. M. Živojinović, Beograd 2010, 15 – 41.
  • Vojvodić 2016: D. Vojvodić, “Rodoslovne predstave i ideja praroditeljstva u manastiru Studenici”, Studenica monastery – 700 years of the King’s Church, ur. Lj. Maksimović, V. Vukašinović, Belgrade 2016, 253 – 266.
  • Vojvodić 2022: D. Vojvodić, “Kraljevi portreti”, The Sainted King Milutin. Monarch at the Crossroads of Worlds, ur. S. Pirivatrić, S, Marjanović-Dušanić, D.  Popović, Beograd 2022, 376 –
  • Uzelac 2014: A. Uzelac, O srpskoj princezi i bugarskoj carici Ani (prilog poznavanju brakova kralja Milutina), Istorijski časopis LXIII (2014) 20 – 44.
  • Uzelac 2021: A. Uzelac, “Marija de Kajo, sestra kraljice Jelene”, Između Podunavlja i Sredozemlja, ur. K. Mitrović, A. Uzelac, Požarevac – Niš 2021, 187 – 205.
  • Zbornik 2011: Zbornik srednjovekovnih ćiriličkih povelja i pisama Srbije, Bosne i Dubrovnika, ur. V. Mošin, S. Ćirković, D. Sindik, Beograd.
  • Živkov 2020: St. Ožujski Živkov, Evidence for the architectural reconstruction of the church of Sts. Sergius and Bacchus (Kisha e Shirgjit) on the Bojana (Buna) River near Skhodra, Albania, Starohrvatska prosvjeta III/47 (2020) 589 – 629.