ZANATSTVO U DOBA KRALJA MILUTINA

Sveti kralj Milutin i njegovo doba: istorija, književnost, umetnost (2023) (str. 149-160)

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Aleksandra Fostikov

E-ADRESA / E-MAIL: 

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/6008-065-5.149F

SAŽETAK / ABSTRACT:

Cilj rada predstavlja proučavanje zanatstva u srednjovekovnim srpskim zemljama pod krunom Stefana Uroša II Milutina. Na osnovu izvora i primenom istorijske metodologije, ukazano je na razvoj i promene zanatstva u Milutinovo doba, kao i na vizantijski uticaj u slučaju te privredne grane. Kako od Milutina potiče i prvi sačuvani akt koji baštini podatke o organizaciji zanatstva – Banjska hrisovulja, skrenuta je pažnja i na njen značaj, ali i na podatke iz drugih povelja iz istog doba. Prema dosadašnjim saznanjima može se zaključiti da i zanatstvo u Srbiji Milutinovog vremena doživljava preobražaj i uspon, kao i privreda uopšte, te da dolazi i do njegove dalje kodifikacije.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

Kralj Milutin, Srbija, privreda, zanatstvo, vizantijski uticaji, srednji vek.

LITERATURA / REFERENCES:

  • Babić-Đorđević 1981: G. Babić-Đorđević, „Klasicizam doba Paleologa u srpskoj umetnosti”, Istorija srpskog naroda 1, ur. Sima Ćirković, Beograd: Srpska književna zadruga 1981, 476–495.
  • Bikić 2016: V. Bikić, “Vizantijska inspiracija u keramici srednjovekovne Srbije”, Vizantijsko nasleđe i srpska umetnost 1, ur. V. Bikić, Beograd: Srpski komitet za vizantologiju: Službeni glasnik: Vizantološki institut SANU 2016, 167–174.
  • Blagojević 1973: M. Blagojević, Zemljoradnja u srednjovekovnoj Srbiji, Beograd: Istorijski institut.
  • Blagojević 1989: M. Blagojević, Srbija u doba Nemanjića: Od kneževine do carstva 1168-1371, Beograd: Trajna radna zajednica književnika i književnih prevodilaca „Vajat“: „Beograd“.
  • Blagojević 2004: M. Blagojević, „Zakon svetoga Simeona i svetoga Save“, Nemanjići i Lazarevići i srpska srednjovekovna državnost, ur. M. Blagojević, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva 2004, 191–246.
  • Blagojević 2009: M. Blagojević, „O jednakim obavezama stanovništva u hrisovuljama manastira Sv. Georgija kod Skoplja“, Zbornik radova Vizantološkog instituta 46 (2009) 149–163.
  • Bliznюk 2018: S. V. Bliznюk, „Remeslo i remeslenniki na Kipre v XIII–XVvv“, Antičnaя drevnostь i srednie veka 46 (2018) 206–224.
  • Vuleta 2021: T. Vuleta, „Izvan vašara taštine: vizantijski dvorski lapacas i njegova upotreba na dvoru srpskog kralja Stefana Dečanskog“, Patrimonium. MK: Spisanie za kulturnoto nasledstvo-spomenici, restavracija, muzei 19 (2021) 243–262.
  • Danilo Drugi 1988: Danilo Drugi, Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih. Službe, Beograd: Prosveta: Srpska književna zadruga.
  • Đurić 1986: I. Đurić, „Teodor Metohit“, Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije 6, ur. F. Barišić i B. Ferjančić, Beograd: Vizantološki institut Srpske akademije nauka i umetnosti 1986, 63–142.
  • Zečević, Gajić 2016: E. Zečević, M. Gajić, „Vizantijski predlošci i stil gotike-internacionalnost srpskog zanatskog izraza“, Vizantijsko nasleđe i srpska umetnost 1, ur. V. Bikić, Beograd: Srpski komitet za vizantologiju: Službeni glasnik: Vizantološki institut SANU 2016, 175–184.
  • Ivanišević 2001: V. Ivanišević, Novčarstvo srednjovekovne Srbije, Beograd: Stubovi kulture.
  • Lefort 2002: J. Lefort, “The rural economy, seventh-twelfth centuries”, The Economic History of Byzantium. From the Seventh through the Fifteenth Century 1, ed. A. E. Laiou, Washington DC: Dumbarton Oaks 2002, 231–310.
  • Mandić 1928: K. Mandić, „Iz doline Kaška-Darje u Samarkand“, Novi behar 24 (1928) 400–404.
  • Maksimović 1981: LJ. Maksimović, „Počeci osvajačke politike”, Istorija srpskog naroda 1, ur. Sima Ćirković, Beograd: Srpska književna zadruga 1981, 437–448.
  • Maksimović 2007: LJ. Maksimović, „Kralj Milutin i carica Irina: praskozorje ideje o Carstvu kod Srba“, Manastir Banjska u doba kralja Milutina, ur. D. Bojović, Niš: Centar za crkvene studije; Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet; [Banjska]: Manastir Banjska 2007, 13–18.
  • Morrisson, Cheynet 2002: C. Morrisson, J-C. Cheynet, “Prices and wages in the Byzantine world“, The Economic History of Byzantium. From the Seventh through the Fifteenth Century 2, ed. A. E. Laiou, Washington DC: Dumbarton Oaks 2002, 799–878.
  • Panić, Babić 2007: D. Panić, G. Babić, Bogorodica Ljeviška, Priština: Panorama; Beograd: Srpska književna zadruga.
  • Papagianni 2002: E. Papagianni, “Byzantine Legislation on Economic Activity Relative to Social Class“, The Economic History of Byzantium. From the Seventh through the Fifteenth Century 3, ed. A. E. Laiou, Washington DC: Dumbarton Oaks 2002, 1083–1093.
  • Petrović 2007: R. Petrović, „Skulptura manastira Banjske iz XIV veka mogućnosti rekonstrukcije i revitalizacije“, Manastir Banjska u doba kralja Milutina, ur. D. Bojović, Niš: Centar za crkvene studije; Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet; [Banjska]: Manastir Banjska 2007, 105–138.
  • Petrovski 1999: B. Petrovski, „Prilog kon prašanjeto na paѓanjeto na Štip pod srpska vlast vo prvata decenija vo XIV vek“, Godišen zbornik na Filozofski fakultet na Univerzitetot „Sveti Kiril i Metodij“ vo Skopje 26 (52) (1999) 141–153.
  • Pirivatrić 2016: S. Pirivatrić, “Dinamika vizantijsko-srpskih političkih odnosa”, Vizantijsko nasleđe i srpska umetnost I, ur. V. Bikić, Beograd: Srpski komitet za vizantologiju: Službeni glasnik: Vizantološki institut SANU 2016, 17–35.
  • Popović 2016: „’Srednjovekovna srpska ekumena’ – fikcija ili stvarnost?“, Vizantijsko nasleđe i srpska umetnost I, ur. V. Bikić, Beograd: Srpski komitet za vizantologiju: Službeni glasnik: Vizantološki institut SANU 2016, 37–43.
  • Radić 2010: R. Radić, „Skoplje“, Leksikon gradova i trgova srednjovekovnih srpskih zemalja – prema pisanim izvorima, ur. S. Mišić, Beograd: Zavod za udžbenike 2010, 258–263.
  • Radojković 1969: B. Radojković, Nakit kod Srba, Beograd.
  • Stevović 2016: I. Stevović, „Vizantijske i romano-gotičke koncepcije u srpskoj arhitekturi i skulpturi XIV stoleća (do 1371. godine)“, Vizantijsko nasleđe i srpska umetnost 2, ur. D. Popović, D. Vojvodić, Beograd: Srpski komitet za vizantologiju: Službeni glasnik: Vizantološki institut SANU 2016, 317–329.
  • Todić 2007: B. Todić, „Banjsko zlato – poslednji ostaci fresaka u crkvi Svetog Stefana u Banjskoj“, Manastir Banjska u doba kralja Milutina, ur. D. Bojović, Niš: Centar za crkvene studije; Kosovska Mitrovica: Filozofski fakultet; [Banjska]: Manastir Banjska 2007, 163–174.
  • Ćirić 2015: J. S. Ćiric, “Brick by brick: Textuality and Texturality in the Architecture during the Age of King Milutin”, Cyril and Methodius: Byzantium and the world of the Slavs, ed. Α. Δεληκάρη, Thessaloniki 2015, 206–214.
  • Ćirić 2021: J. S. Ćiric, „Materijalnost i opeka: ornament na fasadama carigradskih crkava bizantske obitelji Paleolog”, Materijalnost umjetničkog djela: Zbornik radova znanstvenog skupa „Dani Cvita Fiskovića, 26. – 29. rujna 2018., Grad Rab“, ur. Predrag Marković, Zagreb: Sveučilište u Zagrebu: Filozofski fakultet: Odsjek za povijest umjetnosti: FF press 2021, 95–102.
  • Ćirković 1986: S. Ćirković, „Štip u XIV veku“, Zbornik na trudovi posveteni na akademikot Mihailo Apostolski po povod 75-godišninata od životot, ur. M. D. Petruševski, Skopje: Makedonska akademija na naukite i umetnostite 1986, 25–37.
  • Ćuk 2002: R. Ćuk, „Dolazak Sasa i uspon Brskova“, Staro srpsko rudarstvo, ur. S. Ćirković, Beograd: Vukova zadužbina; Novi Sad: Prometej 2002, 21–32.
  • Uzelac 2011: A. Uzelac, „Najamničke vojske kralja Stefana Uroša II Milutina“, Vojnoistorijski glasnik 2 (2011) 9–27.
  • Fostikov 2013: A. Fostikov, „Zanatstvo srednjovekovne Srbije u svet- lu tri povelje iz 14. veka“, Beogradski istorijski glasnik 4 (2013) 51–69.
  • Fostikov 2019: A. Fostikov, Zanatstvo srednjovekovne Srbije, Beo-
  • grad: Istorijski institut.
  • Fostikov 2020: A. Fostikov, „Mesto zanatske radnje – tipologija zanatskih naselja u srednjovekovnoj Srbiji“, Beogradski istorijski glasnik 11 (2020) 39–48.
  • Fostikov 2020b: A. Fostikov, „Mobilnost zanatlija na teritoriji srednjovekovne Srbije”, Istorijski časopis 69 (2020) 81–97.
  • Fostikov 2021: A. Fostikov, „Strani uticaji na zanatstvo srednjovekovne Srbije“, Značaj institucionalnih promena u ekonomiji Srbije kroz istoriju, ur. J. Minović, M. Kočović De Santo, A. Matković, Beograd: Institut ekonomskih nauka 2021, 201–211.
  • Fostikov 2021: A. Fostikov, „Dvorski i manastirski kompleksi kao centri zanatstva u srednjovekovnoj Srbiji“, Etnoantropološki problemi 16-4 (2021) 1189–1206.
  • Fostikov 2021b: A. Fostikov, „Organizacija zanatstva u urbanim centrima srednjovekovne Srbije“, Istorijski časopis 70 (2021), u štampi.
  • Šebek 2016: Đ. Šebek, Ktitorska delatnost arhiepiskopa Danila II, doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, Filozofski fakultet.