O TITULATURAMA KRALJA MILUTINA

Sveti kralj Milutin i njegovo doba: istorija, književnost, umetnost (2023) (str. 67-102)

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Dejan Ječmenica

E-ADRESA / E-MAIL: 

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/6008-065-5.067J

SAŽETAK / ABSTRACT:

Najkraća titulatura se sastojala od vladarevog imena i titule. Opširnije su sadržale i teritorijalne odrednice, odnosno zemlje kojima vlada, zatim vladarske epitete, devociju i druge elemente. Titulature se sreću neizostavno u pisanim dokumentima (povelje i pisma) izdatim u vladarevoj kancelariji, ali i u stranim dokumentima različite provenijencije koji se odnose na vladara. Osim toga, ima ih na vladarevim pečatima, novcu, ktitorskim natpisima, i natpisima pored vladarskih portreta na freskama, na predmetima-darovima crkvama ili manastirima, zapisima na knjigama, i u narativnim izvorima (domaćim i stranim). Kroz sve navedene i pobrojane kategorije posmatrane su titulature kralja Milutina.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

titulatura, kralj Milutin, ime, titula, zemlja, povelja, manastir.

LITERATURA / REFERENCES:

  • Avramović 1847: D. Avramovićь, Opisanɩe drevnostɩй srbski u Svetoй (Atonskoй) Gori, Beograd: Pečatano u Knьigopečatnьi Knяžestva Srbskogъ.
  • Anonym 2013: Anonymi Descriptio Europae Orientalis, prir. T. Živković, V. Petrović, A. Uzelac, Beograd: Istorijski institut.
  • Arhiepiskop Danilo 1866: Arhiepiskop Danilo i drugi, Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih, izd. Đ. Daničić, Zagreb: Državna štamparija u Beogradu.
  • Arhiepiskop Danilo 1935: Arhiepiskop Danilo, Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih, prev. L. Mirković, Beograd: Srpska književna zadruga.
  • Babić 1987: G. Babić, Kraljeva crkva u Studenici, Beograd: Prosveta.
  • Beatillo 1620: A. Beatillo, Historia della vita, miracoli, traslatione, e gloria dell’illvstrissimo confessore di Christo S. Nicolo Arciuescouo di Mira e patrono della Città di Bari, Napoli: Nella Stamperia de gli Heredi di Tarquinio Longo.
  • Bogdanović 1978: D. Bogdanović, Katalog ćirilskih rukopisa Manastira Hilandara, Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti.
  • Božanić 2007: S. Božanić, „Povelja kralja Milutina barskoj porodici Žaretića“, Stari srpski arhiv 6 (2007) 11–17.
  • Bubalo 2006: Đ. Bubalo, „Srednjovekovni arhiv manastira Vranjine (prilog rekonstrukciji)“, Stari srpski arhiv 5 (2006) 243–276.
  • Bubalo 2019: Đ. Bubalo, „Teritorijalna komponenta kraljevske titule Nemanjića“, Kraljevstvo i arhiepiskopija u srpskim i pomorskim zemljama Nemanjića. Tematski zbornik, ur. LJ. Maksimović, S. Pirivatrić, Beograd 2019, 245–290.
  • Valentini 1967: J. Valentini, Acta Albaniae Veneta, saeculorum XIV et XV, pars I, tomus I, Palermo–Napoli–Roma–Venezia: Centro internazionale di studi Albanesi etc.
  • Veselinović 2010: A. Veselinović, „Osnivačka povelja kralja Milutina za hilandarski pirg na moru sa Hramom Spasovim“, Stari srpski arhiv 9 (2010) 19–24.
  • VIINJ VI 1986: Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije, obr. LJ. Maksimović, I. Đurić, Sima Ćirković, B. Ferjančić, N. Radošević, Beograd: Vizantološki institut SANU.
  • Dinić 1955: M. Dinić, „Odnos između kralja Milutina i Dragutina“, Zbornik radova Vizantološkog instituta 3 (1955) 49–82.
  • Đorđević 2002: I. Đorđević, „O portretima u Arilju“, Sveti Ahilije u Arilju. Istorija, umetnost, zbornik radova sa naučnog skupa 25–28. 05.1996, ur. M. Omčikus, Beograd 2002, 139–146.
  • Djurić 1989: V. J. Djurić, „Les portraits de souverains dans le narthex de Chilandar“, Hilandarski zbornik 7 (1989) 105–132.
  • Erdeljan 2017: J. Erdeljan, „Two Inscriptions from the Church of Sts Sergius and Bacchus Near Shkodër and the Question of Text  and Image as Markers   of Identity in Medieval Serbia“, Tekstove–Nadpisi–Obrazi. Art readings 1 (2016) 129–143.
  • Živković 1992: B. Živković, Gračanička povelja, Beograd: Sv. Arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve.
  • Živojinović 2006: D. Živojinović, „Interpolisana hrisovulja kralja Milutina za Karejsku keliju Svetog Save Jerusalimskog“, Stari srpski arhiv 5 (2006) 11–41.
  • Ivanišević 2001: V. Ivanišević, Novčarstvo srednjovekovne Srbije, Beograd: Stubovi kulture.
  • Kovačević 1884: LJ. Kovačević, „Beleške i natpisi“, Glasnik Srpskog učenog društva 56 (1884) 327–360.
  • Kovačević1890: LJ. Kovačević, „Svetostefanska hrisovulja“, Spomenik Srpske kraljevske akademije 4 (1890) 1–11.
  • Korablev 1915: V. Korablev, „Actes de Chilandar II, actes slaves“, Vizantιйskιй vremennikъ, Priloženιe kъ XIX tomu, S. Peterburg 1915.
  • Korać 1961: V. Korać, „Sv. Sergije (Srđ) i Vakh na Bojani“, Starinar 12 (1961) 35–44.
  • Lučić 1988: J. Lučić, Spisi dubrovačke kancelarije. Knjiga III, Zagreb: Academia scientiarum et artium Slavorum Meridionalium.
  • Ljubić 1868: S. Ljubić, Listine o odnošajih izmedju Južnoga Slavenstva i Mletačke republike, knjiga I, Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti.
  • Marjanović-Dušanić 2002: S. Marjanović-Dušanić, „Povelja kralja Milutina opatiji Svete Marije Ratačke“, Stari srpski arhiv 1 (2002) 13–29.
  • Marković, Hosteter 1998: M. Marković, V. T. Hosteter, „Prilog hronologiji gradnje i oslikavanja hilandarskog katolikona“, Hilandarski zbornik 10 (1998) 201–220.
  • Miljković 2007: B. Miljković, „Nemanjići i Sveti Nikola u Bariju“, Zbornik radova Vizantološkog instituta 44/1 (2007) 275–293.
  • Mirković 1940: L. Mirković, Crkveni umetnički vez, Beograd: Muzej Srpske pravoslavne crkve.
  • Mon. Rag. I: Monumenta Ragusina. Libri reformationum. Tomus I, Zagrabiae 1879: Academiae scientiarum et artium Slavorum Meridionalium.
  • Mon. Rag. II: Monumenta Ragusina. Libri reformationum. Tomus II, Zagrabiae 1882: Academiae scientiarum et artium Slavorum Meridionalium.
  • Mošin 1940: V. Mošin, „Povelja kralja Vladislava Bogorodičinom manastiru u Bistrici i zlatne bule kralja Uroša“, Glasnik Skopskog naučnog društva 21 (1940) 21–32.
  • Mošin 1971: V. Mošin, „Povelje kralja Milutina – diplomatička analiza“, Istorijski časopis 18 (1971) 53–85.
  • Mošin i dr. 2011: Zbornik srednjovekovnih ćiriličnih povelja i pisama Srbije, Bosne i Dubrovnika, prir. V. Mošin, S. Ćirković, D. Sindik, Beograd: Istorijski institut.
  • Nenadović 1963: S. Nenadović, Bogorodica Ljeviška, njen postanak i njeno mesto u arhitekturi Milutinovog vremena, Beograd: Narodna knjiga.
  • Orbin 1968: Mavro Orbin, Kraljevstvo Slovena, Beograd: Srpska književna zadruga.
  • Orbini 1601: Mavro Orbini, Il regno degli Slavi, Pesaro: Appresso Girolamo Concordia.
  • Panić, Babić 2007: D. Panić, G. Babić, Bogorodica Ljeviška, Priština–Beograd: Panorama, Srpska književna zadruga.
  • Petković 1923: V. Petković, Starine. Zapisi, natpisi, listine, Beograd: Napredak.
  • Petrović 1981: R. Petrović, „Monogrami kralja Stefana Uroša II Milutina u Gračanici“, Saopštenja 13 (1981) 105–114.
  • Porčić 2016: N. Porčić, „„Carske šare crvene“: o zastupljenosti i obrascima upotrebe crvenog mastila u dokumentima Nemanjića“, Zbornik radova Vizantološkog instituta 53 (2016) 255–273.
  • Porčić 2017: N. Porčić, Dokumenti srpskih srednjovekovnih vladara u dubrovačkim zbirkama. Doba Nemanjića. Beograd: Balkanološki institut SANU.
  • Porčić, Isailović 2019: N. Porčić, N. Isailović Dokumenta vladara srednjovekovne Srbije i Bosne u venecijanskim zbirkama, Beograd: Arhiv Srbije.
  • Radić 2007: R. Radić, „Kralj Milutin u venecijanskom dokumentu iz 1313. godine“, Manastir Banjska i doba kralja Milutina – zbornik sa naučnog skupa, ur. D. Bojović, Niš–Kosovska Mitrovica 2007, 91–96.
  • Radojčić 1934: S. Radojčić, Portreti srpskih vladara u srednjem veku, Skoplje: Muzej južne Srbije.
  • Sindik 1998: D. Sindik, „Srpska srednjovekovna akta u Manastiru Hilandaru“, Hilandarski zbornik 10 (1998) 9–134.
  • Sindik 2000: D. Sindik, „Srpski srednjovekovni pečati u Hilandaru“, Osam vekova Hilandara. Istorija, duhovni život, književnost, umetnost i arhitektura, međunarodni naučni skup oktobar 1998, ur. V. Korać, Beograd 2000, 229–237.
  • Smičiklas 1909: T. Smičiklas, Codex Diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae, vol VII, Zagrabiae: Academiae scientiarum et artium Slavorum Meridionalium.
  • Smičiklas 1910: T. Smičiklas, Codex Diplomaticus VIII: Codex Diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae, vol VIII, coll. T. Smičiklas, Zagrabiae: Academiae scientiarum et artium Slavorum Meridionalium.
  • Stojanović 1902: LJ. Stojanović, Stari srpski zapisi i natpisi I, Beograd: Srpska kraljevska akademija.
  • Stojanović 1905: LJ. Stojanović, Stari srpski zapisi i natpisi III, Beograd: Srpska kraljevska akademija.
  • Stojanović 1923: LJ. Stojanović, Stari srpski zapisi i natpisi IV, Beograd: Srpska kraljevska akademija.
  • Stojanović 1929: LJ. Stojanović, Stare srpske povelje i pisma I-1, Be- ograd: Srpska kraljevska akademija.
  • Stojanović 1959: D. Stojanović, Umetnički vez u Srbiji od XIV do XIX veka, Beograd: Muzej primenjene umetnosti.
  • Todić 1988: B. Todić, Gračanica – slikarstvo, Beograd–Priština: Prosveta, Jedinstvo.
  • Todić1993: B. Todić, Staro Nagoričino, Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.
  • Todić 1998: B. Todić, Srpsko slikarstvo u doba kralja Milutina, Beograd: Draganić.
  • Todić 2000: B. Todić, „Topografija žičkih fresaka“, Manastir Žiča, zbornik radova sa naučnog skupa održanog u Manastiru Žiči i Narodnom muzeju u Kraljevu 1995, prir. G. Subotić, ur. D. Drašković, S. Đorđević, Kraljevo 2000, 109–122.
  • Todić 2017: B. Todić, „Vreme izgradnje katolikona i eksonarteksa Manastira Hilandara“, Hilandarski zbornik 14 (2017) 147–171.
  • Tomović 1974: G. Tomović, Morfologija ćiriličnih natpisa na Balkanu, Beograd: Istorijski institut.
  • Trijić 2005: V. Trijić, „Povelja kralja Stefana Uroša II manastiru Svetih apostola na Limu“, Stari srpski arhiv 4 (2005) 3–22.
  • Trifunović2004: Đ. Trifunović, „Ktitorski natpis kralja Milutina u sabornoj crkvi manastira Hilandara. Estetičko razmatranje“, Sa svetogorskih izvora, Beograd: Službeni list.
  • Trifunović 2011: Povelja kralja Milutina Manastiru Banjska, knj. 2, prir. Đ. Trifunović, Beograd: Službeni glasnik.
  • Theiner 1863: A. Theiner, Vetera monumenta Slavorum Meridionalium historiam illustrantia, Tomus I, Romae: Typis Vaticanis.
  • Ubičini 1870: A. Ubičini, „Ugovor o savezu i prijateljstvu, među Karlom od Valoa i poslanicima srpskog kralja Uroša“, Glasnik Srpskog učenog društva 10 (1870) 310–341.
  • Fostikov 2014: A. Fostikov, „Zbirna povelja kraljeva Milutina i Stefana Dušana Hilandaru“, Stari srpski arhiv 13 (2014) 79–142.
  • Curk 2007: F. Curk, „Plaštanica srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina“, Niš i Vizantija 5 (2007) 465–484.
  • Čremošnik 1932: G. Čremošnik, Kancelarijski i notarski spisi 1278–1301, Beograd: Srpska karaljevska akademija.