SREDNJI TOK REKE IBAR KAO ZONA KONTAMINACIJE TEŠKIM METALIMA

54. godišnja konferencija o aktuelnim problemima korišćenja i zaštite voda (2025) [103-112 str.]

AUTHOR(S) / АУТОР(И): Nikola Z. Grujić , Dina Tenji 

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/VODA25.103G

ABSTRACT / САЖЕТАК:

Ovo saopštenje ukazuje na izrazito narušeno ekološko stanje srednjeg toka reke Ibar, kao posledicu dugotrajnog industrijskog uticaja rudarsko-metalurškog kompleksa „Trepča“ i pratećih deponija rudarskog otpada. Na osnovu rezultata terenskih i laboratorijskih analiza sprovedenih u periodu 2022–2023, kao i ranijih literaturnih podataka, potvrđeno je prisustvo povišenih koncentracija olova, kadmijuma, cinka i gvožđa u vodi, sedimentima i zemljištu. Najugroženije zone su identifikovane u blizini industrijskih platoa u Zvečanu i Leposaviću. Pored alarmantnog ekološkog rizika, istaknut je potencijal primene ekoremedijacionih mera, pre svega fitostabilizacije, kao pristupa za ublažavanje posledica dugotrajne kontaminacije. Saopštenje naglašava nužnost kontinuiranog monitoringa, interdisciplinarnog pristupa i hitnog planiranja sanacionih aktivnosti u slivu Ibra.

KEYWORDS / КЉУЧНЕ РЕЧИ:

reka Ibar, teški metali, industrijsko zagađenje, Trepča, ekoremedijacija

ACKNOWLEDGEMENT / ПРОЈЕКАТ:

REFERENCES / ЛИТЕРАТУРА:

  • Babincev, Lj. M., Marković, M., Radosavljević, D., Analiza i simulacija procesa bioakumulacije odabranih metala iz zagađenog zemljišta, Hemijska industrija 72(2) (2018) 91–97.
  • Barać, N., Škrivanj, S., Mutić, J., Manojlović, D., Bukumirić, Z., Živojinović, D., Petrović, R., Ćorac, A., Distribution and mobility of heavy elements in floodplain agricultural soils along the Ibar River (Southern Serbia and Northern Kosovo), Environmental Science and Pollution Research 23(9) (2016) 9000-9011
  • Dragović, D. (1975) Spontani pobačaji, prevremeni porođaji, mrtvorođenost i smrtnost odojčadi na Kosovu uz osvrt na izloženost trudnica olovu u okolini Trepče (Doktorska disertacija). Univerzitet u Beogradu, Beograd
  • Factor-Litvak, P., Graziano, J. H., Kline, J. K., Popovac, D., Mehmeti, A., Ahmedi, G., Shrout, P., Murphy, M. J., Gashi, E., Haxhiu, R., Rajović, L., Nenezić, D. U., Stein, Z. A., A prospective study of birthweight and length of gestation in a population surrounding a lead smelter in Kosovo, Yugoslavia, International Journal of Epidemiology 20(3) (1991) 722-728
  • Fergusson, J. E. (1990). The Heavy Elements: Chemistry, Environmental Impact and Health Effects. Oxford: Pergamon Press.
  • Förstner, U., & Wittmann, G. T. W. (1981). Metal Pollution in the Aquatic Environment (2nd ed.). Berlin: Springer-Verlag.
  • Galjak, J. S. (2022). Razvoj modela za procenu uticaja deponije rudarskog otpada „Gornje Polje“ na životnu sredinu (doktorska disertacija). Univerzitet u Prištini, Kosovska Mitrovica.
  • Grujić, N. Z. (2023). Biološka procena kvaliteta srednjeg toka reke Ibar – uz osvrt na stanje životne sredine u regionu Kosovske Mitrovice (Master rad). Prirodno-matematički fakultet, Univerzitet u Novom Sadu.
  • Grujić, N. Z., Miljanović, B., Odnosi funkcionalnih hranidbenih grupa makrozoobentosa kao pokazatelji ekosistemskih osobenosti srednjeg toka reke Ibar, Zbornik radova 53. godišnje konferencije o aktuelnim temama korišćenja i zaštite voda, ,,Voda 2024’’, Palić, 27-29 maj (2024) 129-136
  • Grujić, N. Z., Pregled ranijih istraživanja kvaliteta vode reke Ibar, Zbornik radova 51. godišnje konferencije o aktuelnim temama korišćenja i zaštite voda, ,,Voda 2022’’, Vrnjačka Banja, 26-28 oktobar (2022) 103-112
  • Håkanson, L., An ecological risk index for aquatic pollution control. A sedimentological approach, Water Research 14(8) (1980) 975-1001
  • Kabata-Pendias, A., Pendias, H. (2001). Trace Elements in Soils and Plants (3rd ed.). Boca Raton: CRC Press.
  • llan, J. D., Castillo, M. M. (2007). Stream Ecology: Structure and Function of Running Waters (2nd ed.). Dordrecht: Springer.
  • Milentijević, G., Đokić, J., Arsić, N., Dervišević, I., Mojsić, M., Assessment of pollution and distribution of heavy metals in the soil near the flotation tailings Gornje Polje, Polish Journal of Environmental Studies 31(5) (2022) 4097-4106
  • Milentijević, G., Đokić, J., Pavlović, D., Vrećo, P, Environmental risk assessment of soil pollution around the lead and zinc flotation tailing dumps in the Ibar River valley, Serbia, Environmental Science and Pollution Research 23(9) (2016) 8700-8713
  • Müller, G., Index of geoaccumulation in the sediments of the Rhine River, GeoJournal 2 (1969) 108-118
  • Nannoni, F., Protano, G., Riccobono, F., Fractionation and geochemical mobility of heavy elements in soils of a mining area in northern Kosovo, Geoderma 161(1–2) (2011) 63-73
  • Paunović, M., Cakić, P., Jakovčev-Todorović, D., Simić, V., Miljanović, B., Diversity of aquatic macroinvertebrates in the main Serbian rivers, Archives of Biological Sciences 58(1) (2006) 63-71
  • Rainbow, P. S., Trace metal concentrations in aquatic invertebrates: why and so what? Environmental Pollution, 120(3) (2002) 497-507
  • Rosenberg, D. M., Resh, V. H. (1993). Freshwater Biomonitoring and Benthic Macroinvertebrates. New York: Chapman & Hall.
  • Salomons, W., Förstner, U. (1984). Metals in the Hydrocycle. Berlin: Springer-Verlag.
  • Wang, W.-X., Rainbow, P. S. (2008). Comparative Biokinetics of Metals in Aquatic Invertebrates. New York: Springer.
  • World Health Organization (WHO). (2017). Guidelines for Drinking-water Quality: Fourth edition incorporating the first addendum. Geneva: WHO.