AUTOR(I): Jelena M. Mladenovski
E-ADRESA: jelenamladenovski@filum.kg.ac.rs
DOI: 10.46793/LIPAR79.219M
SAŽETAK:
Uspavanka kao ustaljena kulturna praksa i reprodukcija kulture u svim narodima, od epohe romantizma počinje da se koristi i kao muzički žanr. Mnogi kompozitori 19. i 20. veka koji su bili podstreknuti decom, u svoje stvaralaštvo uključuju i tematiku uspavanke kao nezaobilazni izvor nadahnuća. S obzirom na to da izlazi iz okvira jedne epohe, žanr uspavanke gradi zaseban muzički stil, u kojem se određene formalno-ekspresivne strategije mogu prepoznati na odgovarajućem generalizovanom nivou. Primarni zadatak u radu predstavljaće upravo identifikovanje modaliteta muzičkih značenja koja se u minijaturama pod nazivom Uspavanka, ali i komadima sa neodređenijim nazivom Priča, pokazuju kao bliska. Prepoznate strategije biće kategorizovane prema semiotičkom pristupu muzičkom značenju Roberta Hatena (Robert Hatten), sa akcentom na konceptu muzičkog gesta, koji će, samim tim, činiti polaznu i osnovnu analitičku metodu.
Korelacija između dva opoziciona polja – muzičke strukture i muzičkog izraza koje Haten postavlja na centralno mesto, podrazumeva, dakle, ilustraciju međuzavisnosti hermeneutike i strukturalizma. Ovakva, dualna metoda, u okviru relativno malog analitičkog uzorka, pokazala se kao veoma svrsishodna u prikazivanju visokog stepena similariteta u načinu oblikovanja tematski srodnog muzičkog materijala.
KLJUČNE REČI:
uspavanka, muzički stil, gest, ekspresivni čin, hermeneutički prozor, R. Haten
LITERATURA:
- Aćin 1975: J. Aćin, Izazov hermeneutike, Beograd: DOB.
- Belančić 1991: M. Belančić, Strategije tumačenja: Rikerovo shvatanje hermeneutike, Novi Sad: Svetovi.
- Dalhaus 1983: C. Dahlhaus, Foundations of Music History, Cambridge: Cambridge University Press.
- Jovanović 2012: G. Jovanović, Interpretativni svetovi psihologije, Beograd: Plato books.
- Krejmer 1946: L. Kramer, Music as Cultural Practice, California: University of California Press.
- Mladenovski 2019: J. Mladenovski, Uspavanka kao oličenje spokoja i nežnosti u umetničkoj muzici za decu, u: B. Mandić, J. Atanasijević (ured.), Srpski jezik, književnost, umetnost, knj. III, Rođenje u muzici, Kragujevac: Filološko- umetnički fakultet, 145–156.
- Muzička enciklopedija 1977: Muzička enciklopedija, sv. 3, Zagreb: Jugoslovenski leksikografski zavod.
- Poterjahin–Antonović 2018: T. Poterjahin–Antonović, Uspavanke, Književni časopis Omaja (osn. 2007) – rubrika Omajin vajat. ‹http://www.omaja.rs/omajin- vajat/uspavanke›. 15.10. 2018.
- San, Encyclopedia Britannica. ‹https://www.britannica.com/science/sleep›. 17. 9. 2018.
- Trejtler 1997: L. Treitler, Language and the Interpretation of Music, in: J Robinson (ed.), Music and Meaning, London: Cornell University Press, 23–56.
- Haten 1994: R. S. Hatten, Musical Meaning in Beethoven Markedness, Correlation, and Interpretation, Bloomington: Indiana University Press.
- Haten 2004: R. S. Hatten, Interpreting Musical Gestures, Topics, and Tropes: Mozart, Beethoven, Schubert, Bloomington: Indiana University Press.
- Haten 2005: R. S. Hatten, Four Semiotic Approaches to Musical Meaning: Markedness, Topics, Tropes, and Gesture, u: M. Barbo (ured.), Muzikološki zbornik, zv. XXXXI, vol. 1, Ljubljana: Oddelek za muzikologijo Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani, 5–30.
- Crnjanski 2010: N. Crnjanski, Od gesta do značenja u muzici: kroki teorije o muzičkom gestu, Novi Sad: Zbornik Matice Srpske za scenske umetnosti i muziku, br. 43, Novi Sad, 23–32.