ELEMENTI TRADICIONALNE MUZIKE U MUZIČKOM STVARALAŠTVU UČENIKA MLAĐIH RAZREDA OSNOVNE ŠKOLE

Uzdanica XXII-II (2025) (str. 195-210)

AUTOR(I) / AUTHOR(S): Nataša M. Vukićević Vesna S. Trifunović Katarina R. Stanojević

 

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/Uzdanica22.2.195V

SAŽETAK / ABSTRACT:

U fokusu interesovanja autora je prisustvo elemenata tradicionalne muzike u muzičko-stvaralačkim radovima učenika mlađih razreda osnovne škole. Cilj je bio da se otkrije da li muzičko-stvaralački radovi učenika, nastali kao produkt muzičkog izražavanja na zadati poetski tekst, prate muzički obrazac karakterističan za srpsko narodno stvaralaštvo. Sa navedenog aspekta identifikacije elemenata tradicionalne muzike, analizirani su stvaralački radovi učenika četvrtog razreda osnovne škole (N = 184), koji su nastali na inicijalnom testiranju u okviru istraživanja sprovedenog 2016. godine u Jagodini. Analiza muzičko-stvaralačkih radova je pokazala da učenici četvrtog razreda spontano koriste elemente tradicionalne srpske muzike. Ustanovljena su specifična odstupanja od lestvično-tonalne osnove, završetak drugim stupnjem, mali ambitus melodije i promena vrste takta. Autori polaze od teorijskih stavova da su melodijsko-ritmički motivi „proizvodˮ muzičkog iskustva pojedinca i određenog kulturološkog konteksta unutar kojeg može da se neguje pozitivan ili negativan odnos prema elementima tradicije, uključujući i muzičku tradiciju, i smatraju da formalno obrazovanje može da ima značajnu ulogu u procesu upoznavanja novih generacija sa tradicionalnim muzičkim izrazom, kao i njegovog negovanja.

KLJUČNE REČI / KEYWORDS:

kulturni identitet, muzičko stvaralaštvo učenika, osnovna škola, tradicionalni muzički izraz.

LITERATURA / REFERENCES:

  • Antonijević (2014): R. Antonijević, Utemeljenje sistema znanja u pedagogiji, Beograd: Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu i Institut za pedagogiju i andragogiju.
  • Bjerkvol (2005): J. Bjerkvol, Nadahnuto biće, Beograd: Plato.
  • Despić (1977): D. Despić, Melodika, Beograd: Univerzitet umetnosti.
  • Dešić (1992): M. Dešić, Srpski akcenat sa lakoćom, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Dević (1975): D. Dević, Uvod u osnove etnomuzikologije I deo, Beograd: Univerzitet umetnosti.
  • Drobni (2008): I. Drobni, Metodičke osnove vokalno-instrumentalne nastave, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Golemović (1998): D. Golemović, Narodna muzika Jugoslavije, Knjaževac: Nota.
  • Golemović (2011): D. Golemović i dr., Seosko pevanje u zapadnoj Srbiji – prilog proučavanju muzičkih dijalekata u Srbiji, Srbija: muzički i igrački dijalekti, Beograd: Fakultet muzičke umetnosti, 7‒60.
  • He, Ku Ving, Vi Ho (2023): J. He, C. Ku Wing, T. Wee Hoe, The cultivation of children’s musical creative practical competency: A literature review, Thinking skills and creativity, Vol. 48. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tsc.2023.101309 (pristup 12. 1. 2025)
  • Ivanović (2007): N. Ivanović, Metodika opšteg muzičkog obrazovanja za osnovnu školu, Beograd: Zavod za udžbenike.
  • Kodela (2011): S. Kodela, Metodički pristup primeni tradicionalne pesme u muzičkoj nastavi osnovne škole i škole za osnovno muzičko obrazovanje (disertacija). http://nardus.mpn.gov.rs/handle/123456789/8316 (pristup 15. 5. 2019)
  • Mandić (2020): B. Mandić, Modernizacija osnovnoškolskih programa za predmet Muzička kultura (2017‒2019), Ekspresivnost i intimnost u muzici & Tako male stvari: intimno u umetnosti i kulturi, Knjiga III, Kragujevac: Filološko-umetnički fakultet, 67‒81.
  • Mirković-Radoš (1996): K. Mirković-Radoš, Psihologijamuzike, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Nikšić, Čekić Stošić (2023): N. Nikšić, A. Čekić Stošić, Narodna pesma iz etnomuzikološke građe u funkciji primene Vasiljević metode – metodički aspekt izbora dopunskog muzičkog materijala za mlađi školski uzrast, Inovacije u nastavi, XXXVI, 36(4), Beograd: Univerzitet u Beogradu – Fakultet za obrazovanje učitelja i vaspitača, 37‒60.
  • Pavlović, Milićević Trakilović (2013): B. Pavlović, J. Milićević Trakilović, Negovanje i značaj tradicionalnih narodnih igara sa pevanjem u nastavi muzičke kulture, Uzdanica, X/1, 217–232.
  • Petrović (1989): R. Petrović, Srpska narodna muzika. Pesma kao izraz narodnog muzičkog mišljenja, Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti – Muzikološki institut.
  • Petrović (2014): M. Petrović, Uloga akcenata u srpskoj solo pesmi, Beograd: Službeni glasnik.
  • Plavša (1989): D. Plavša, Muzičko-pedagoške dileme i teme, Novi Sad: Akademija umetnosti u Novom Sadu.
  • Pravilnik o programu nastave i učenja za četvrti razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, 11/2019-1, Službeni glasnik – Prosvetni glasnik. https://pravno-informacioni-sistem.rs/slglrsViewPdf/7f60db16-8760-4e25-bc8a-f69fe1fb2e2c?fromLink=true (pristup 5. 1. 2025)
  • Pravilnik o programu nastave i učenja za treći razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja, 5/2019, Službeni glasnik –Prosvetni glasnik. https://pravno-informacioni-sistem.rs/slglrsViewPdf/1cd9f883-ccfe-4a73-8ccd-95bc212169e1?fromLink=true (pristup 15. 1. 2025)
  • Kjari (2022): E. Qarri, The Relationship between Musical Skills and Creativity in Children, European Journal of Education and Pedagogy, 3(6), 218‒221. DOI: http://dx.doi.org/10.24018/ejedu.2022.3.6.512
  • Radinović (2011): S. Radinović, Oblik i reč. Zakonomernosti melopoetskog oblikovanja srpskih narodnih pesama kao osnova za metodologiju formalne analize, Beograd: Fakultet muzičke umetnosti.
  • Silva (1998): M. C. Silva, Composing, performing and audience-listening as symmetrical indicators of musical understanding, Education, Art. https://www.semanticscholar.org/paper/Composing%2C-performing-and-audience-listening-as-of-Silva/262a97df9f9d458dc6ff4c6c7dd1d4184222891f (pristup 25. 1. 2025)
  • Stojšin (2014): S. Stojšin, Kvalitativna i/ili kvantitativna analiza sadržaja –  specifičnosti primene, Godišnjak Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, Knjiga XXXIX-1, 193‒210.
  • Trifunović (2015): V. Trifunović, Obrazovanje i kulturni identitet, Jagodina: Fakultet pedagoških nauka Univerziteta u Kragujevcu.
  • Trifunović (2023): V. Trifunović, Program nastave i učenja Muzičke kulture i kulturni identitet, Uzdanica, God. XX, vanredni broj, 257‒276.
  • Vasiljević (2003): M. Vasiljević, Narodne melodije s Kosova i Metohije, Beograd: Beogradska knjiga; Knjaževac: Nota.
  • Vasiljević (2006): Z. Vasiljević, Metodika muzičke pismenosti, Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
  • Vukićević (2023): N. Vukićević, Nastava muzičke kulture i pozitivno obrazovanje – od doživljaja do ishoda u oblasti muzičkog stvaralaštva i slušanja muzike, Uzdanica, God. XX, vanredni broj, 241‒256.