Urbanizam i održivi razvoj (2025) [pp. 233-240]
AUTHOR(S) / AUTOR(I): Nataša Čolić Marković, Katarina Majhenšek, Ana Niković, Božidar Manić
Download Full Pdf 
DOI: 10.46793/Urbanizam25.233CM
ABSTRACT / SAŽETAK:
U skladu sa novom legislativom Evropske komisije i merama Nove Kohezione politike 2021-2027. uočavaju se iskoraci u primeni participativnog planiranja u Srbiji u poslednjih deset godina. Pojedinačni primeri iz prakse planiranja urbanog razvoja prate metodološke smernice za sprovođenje participacije. U radu predstavljamo proces izrade i preliminarne rezultate Studije jedinstvenog identiteta urbanih sredina na području Strategije razvoja urbanog područja grada Užica i opština Bajina Bašta, Čajetina, Priboj i Požega, koja se realizuje u periodu 2024-2025. Studija se sprovodi kroz participativni proces u 5 JLS koji treba da omogući aktivno učešće građana, predstavnika uprave, javnih preduzeća, akademskih ustanova, predstavnika privrede, strukovnih udruženja, nevladinog sektora i građanskih udruženja u analizi stanja područja, definisanju pravaca akcija i prikupljanju projektnih ideja. Cilj rada je da prikaže doprinos participativnog procesa u analizi potencijala urbanih područja na način da se prepozna značaj prostornih, razvojnih, urbanističkih, envajronmentalnih, društvenih i upravljačkih aspekata u kontekstu šire problematike identiteta i održivosti. Razmatranje prostorne dimenzije posmatranih aspekata kroz perspektivu učesnika u procesu doprinosi formulisanju putanja urbanog razvoja. Primeri prakse zasnovane na javnom interesu, participaciji i kokreaciji, upravljanju na više nivoa, integralnom pristupu i „pristupu zasnovanom na mestu“ (place-based approach) podstiču afirmaciju urbanih područja u Srbiji kao aktivnih nosilaca održivog i integralnog urbanog i teritorijalnog razvoja u skladu sa evropskim smernicama.
KEYWORDS / KLJUČNE REČI:
Participacija; Identitet; Urbana područja; Upravljanje urbanim razvojem; Studija urbanog razvoja.
REFERENCES / LITERATURA:
- Vlada RS (2018). Zakon o planskom sistemu, „Službeni glasnik RS“, br. 30/2018.
- Vlada RS (2018). Zakon o potvrđivanju dodatnog protokola Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi o pravu da se učestvuje u poslovima lokalnih vlasti. https://pravno-informacioni-sistem.rs/eli/rep/mu/skupstina/zakon/2018/8/1
- Vlada RS (2019). Strategija održivog urbanog razvoja Republike Srbije do 2030. godine, „Službeni glasnik RS“, br. 49/2019.
- Vlada RS (2021). Zakon o lokalnoj samoupravi, „Službeni glasnik RS“, br. 129/2007, 83/2014 – dr. zakon, 101/2016 – dr. zakon, 47/2018 i 111/2021 – dr. zakon.
- Vlada RS (2021). Nacionalna strategija za rodnu ravnopravnost za period od 2021. do 2030. godine. https://rodnaravnopravnost.gov.rs/sr/dokumenti/strategije-i-akcioni-planovi/nacionalna-strategija-za-rodnu-ravnopravnost-za-period-2021
- Vlada RS (2021). Zakon o rodnoj ravnopravnosti, „Službeni glasnik RS“, br. 52/2021 – ukinut zakon.
- Vlada RS (2023). Zakon o planiranju i izgradnji, „Službeni glasnik RS“, br. 72/2009, 81/2009 – ispr., 64/2010 – odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 – odluka US, 50/2013 – odluka US, 98/2013 – odluka US, 132/2014, 145/2014, 83/2018, 31/2019, 37/2019 – dr. zakon, 9/2020, 52/2021 i 62/2023.
- Vlada RS (2025). Uredba o metodologiji upravljanja javnim politikama, analizi efekata javnih politika i propisa i sadržaju pojedinačnih dokumenata javnih politika, „Službeni glasnik RS“, br. 8/2019-79, 20/2025-8 (dr. uredba), 20/2025-18 (dr. uredba).
- Vlada FNRJ (1949). Osnovna uredba o generalnom urbanističkom planu, „Službeni glasnik FNRJ“, br. 78/49.
- Čolić, R. (2006). Participativno planiranje, Beograd: Zadužbina Andrejević.
- Čolić, R., Mojović, Đ., Petković, M., & Čolić, N. (2013) Vodič za participaciju u planiranju urbanog razvoja. Beograd: Ambero Consulting.
- Čolić, N., Dželebdžić, O., & Čolić, R. (2023). Building on recent experiences and participatory planning in Serbia: Toward a new normal. In The ‘New Normal’in Planning, Governance and Participation: Transforming Urban Governance in a Post-Pandemic World (pp. 41-56). Cham: Springer International Publishing.
- Dimitrijević, V., Paunović, M., & Đerić, V. (2004). Ljudska prava [Human Rights]. Beograd: Beogradski centar za ljudska prava.
- European Commission. (2021). New Cohesion policy 2021-2027: Investing in Europe’s regions. https://ec.europa.eu/regional_policy/en/2021_2027/
- European Parliament (2021). European Territorial Cooperation 2021-2027. https://www.europarl.europa.eu/erpl-app-public/factsheets/pdf/en/FTU_3.1.5.pdf
- European Commission. (2020). New Leipzig Charter—the transformative power of cities for the common good. https://ec.europa.eu/regional_policy/en/newsroom/news/2020/12/12-08-2020-new-leipzig-charter-the-transformative-power-of-cities-for-the-common-good
- European Commission. (2024). STRAT-Board. https://urban.jrc.ec.europa.eu/sustainable-development/strategies/strat-board/?lng=en
- Fioretti, C., Saraceno, P., Perpiña Castillo, C., & Testori, G. (2023). Policy atlas of sustainable urban development for small urban areas (EUR 31440 EN). Publications Office of the European Union. https://doi.org/10.2760/64829
- Forester, J. (1999). The deliberative practitioner. MIT Press.
- Healey, P. (1997). Healey, P. (1997). Collaborative planning: Shaping places in fragmented society. Macmillan Press.
- Healey, P. (2003). Collaborative planning in perspective. Planning Theory, 2(2), 103–123.
- Hirt, S. (2015). Planning during Post-socialism.
- Innes, J. E. (2004). Consensus building: Clarifications for the critics. Planning theory, 3(1), 5-20.
- Niković, A., Manić, B. & Čolić Marković, N. (2025). Exploring the role of urban identity in sustainable development: the conceptual framework and methodological steps for its application in Serbia. In Schrenk, M., Popovich, T., Zeile, P., Elisei, P., Beyer, C., Ryser, J., Trattnig, U. (Eds.) Urban Innovation – To Boldly Go Where No Cities Have Gone Before. Medium sized cities and towns as a major arena of global urbanisation. 30th International Conference on Urban Planning and Regional Development in the Information Society REAL CORP 2025, Graz, Austria, 14-16 April 2025.
- Perry, J. L., & Wise, L. R. (1990). The motivational bases of public service. Public administration review, 367-373.