Свети краљ Милутин и његово доба: историја, књижевност, уметност (2023) (стр. 609-627)
АУТОР(И) / AUTHOR(S): Georgios Fousteris
Е-АДРЕСА / E-MAIL:
DOI: 10.46793/6008-065-5.609F
САЖЕТАК / ABSTRACT:
The design of the iconographic program was not a typically repeated process for the decoration of a church, but it was a challenge for Byzantine painters, mason masters, and donors. Although the thematic content of the basic cycles was predetermined, alternative arrangements in the architectural space attempted to highlight specific theological concepts. Thus, the pictorial narrative, without losing its historical character, acquired an additional doctrinal dimension. In this article we select examples of original solutions in frescoed churches of the 14th century that reflect the spiritual environment and theological concerns of the late Byzantine era.
КЉУЧНЕ РЕЧИ / KEYWORDS:
Iconographic program, Christological cycle
ЛИТЕРАТУРА / REFERENCES:
- Acheimastou-Potamianou 2016: Μ. Αχειμάστου-Ποταμιάνου, Άγιος Γεώργιος ο Διασορίτης της Νάξου. Οι τοιχογραφίες του 11ου αιώνα, Athens.
- Ćurčić 1979: S. Ćurčić, Gračanica. King Milutin’s Church and Its Place in Late ByzantineArchitecture, The Pennsylvania State University Press, University Park – London.
- Ćurčić, 2010: S. Ćurčić, Architecture in the Balkans: From Diocletian to Sü- leyman theMagnifcent, New Haven – London
- Demu t in Byzantium, London 1948, reprint London and Henley
- Dufrenne 1967: S. Dufrenne, L’enrichissement du programme iconographique dans les églises byzantines du XIIIème siècle, L’art byzantin du XIIIe siècle. Sym- posium de Sopoćani (1965), Beograd.
- Fousteris 2003: G. Fousteris, Christological cycles in 16th Century Athonite Type Churches. Some Initial Observations, Annuaire de l’Université de Sophia “St. Kliment Ohridski”, Centre de Recherches Slavo-Byzantines “Ivan Dujcev”, t. 93 (12) 2003 (=Conference scientifique international “La culture monastique dans les Balkans”), 211-214.
- Fousteris 2006:Γ. Φουστέρης, Εικονογραφικά Προγράμματα σε βυζαντινούς σταυρεπίστεγους ναούς, unpublished doctoral thesis, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki.
- Fousteris 2017: Γ. Φουστέρης, Καθολικό της μονής Βλατάδων: λανθάνοντα ιστορικά στοιχεία στο εικονογραφικό πρόγραμμα του παρεκκλησίου, Κτίτωρ. Αφιέρωμα στον δάσκαλο Γεώργιο Βελένη, επιμ. Ιω. Βαραλής, Φ. Καραγιάννη, Thessaloniki.
- Fousteris 2016: Γ. Φουστέρης, Ο ναός του Σωτήρος στη θέση Μέσα Παντέλι Χαντρά Σητείας: Παρατηρήσεις στο εικονογραφικό πρόγραμμα, Μαργαρίται. Μελέτες στη μνήμη του Μανόλη Μπορμπουδάκη, επιμ. Μ. Πατεδάκης, Κ. Γιαπιτζόγλου, Σητεία 2016. Κοινωφελές Ίδρυμα Ι. Μ. Ιεραπύτνης και Σητείας «Παναγία η Ακρωτηριανή», 382-409.
- Gkioles 1981: Ν. Γκιολές, Η Ανάληψις του Χριστού βάσει των μνημείων της Α΄ χιλιετηρίδος, Athens
- Kissas 2008: С. Кисас, Оморфоклисија. Зидне слике цркве СветогЂорђа код Касторије, Београд 2008
- Kostić 2022: Ε. Κόστιτς, Η γραφή των «Αστραπάδων», unpublished doctoral thesis, Thessaloniki, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki.
- Kitzinger 1988: E. Kitzinger, Reflections on the Feast Cycle in Byzantine Art, Cahiers archéologiques, 36(1988), 51-73.
- Marković 2015: M. Marković, Sveti Nikita kod Skoplja. Zadužbina kralja Milutina, Beograd.
- Mavropoulou-Tsioumi 1998: Χρ. Μαυροπούλου-Τσιούμη, Μονή Βλατάδων, 19982, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αιμου, Αρχαιολογικοί Οδηγοί αριθμ. 6, Θεσσαλονίκη.
- Miljković-Pepek 1967: P. Miljković-Pepek, Deloto na zografite Mihailo i Eutihij, Skopje.
- Ousterhout 1992: R. Ousterhout, Originality in Byzantine Architecture: The Case of Nea Moni, Journal of the Society of Architectural Historians 51, No1 (Mar. 1992), 48-60.
- Paisidou 2001: Μ. Παϊσίδου «Η ανθρωπόμορφη Αγία Τριάδα στον Άγιο Γεώργιο της Ομορφοκκλησιάς Καστοριάς», Αφιέρωμα στη μνήμη του Σωτήρη Κίσσα, Thessaloniki, 273 392.
- Panić – Babić 1975: D. Panić, G. Babić, Bogorodica Ljeviška, Beograd.
- Papamastorakis 2001: Τ. Παπαμαστοράκης, Ο διάκοσμος του τρούλου των ναών της Παλαιολόγειας περιόδου στη Βαλκανική χερσόνησο και την Κύπρο, Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ, 213, Athens.
- Semoglou 2012: Αθ. Σέμογλου, Οι Αθωνικοί χοροί, χώροι δογματικών διατυπώσεων: Νέοι εικονογραφικοί χειρισμοί κατά τον 16ο αιώνα και το ερμηνευτικό τους περιεχόμενο, Το Άγιον Όρος στον 15ο και 16ο αιώνα, Πρακτικά Στ΄ Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου Αγιορειτικής Εστίας, Thessaloniki 2012, 345-365.
- Siomkos 2005: N. Siomkos, L’église Saint-Etienne a Kastoria: etude des dif- ferentes phases du decor peint (Xe – XIVe siècles), Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, Byzantine Texts and Studies 38, Thessaloniki.
- Sisiou 2022: Ι. Σίσιου, Η καλλιτεχνική σχολή της Καστοριάς κατά τον 14ο αιώνα, Thessaloniki.
- Todić 1993: B. Todić, Staro Nagoričino, Beograd.
- Todić 1999: B. Todić, Serbian Medieval Painting. The Age of King Milutin, Belgrade.
- Toutos – Fousteris 2010: N. Τoutos, G. Fousteris, Corpus de la peinture monumentale du Mont Athos, 10e – 17e siècle, Acadèmie d’Athenes, Centre de recherches d’Art Byzantines and Post-Byzantines, Athènes.
- Tsigaridas 2021: Ε. Τσιγαρίδας, Θεσσαλονίκη. Η Βυζαντινή Ζωγραφική σε ναούς της πόλεως (9ος-15ος αιώνας), Thessaloniki 2021. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης πολιτιστικών πόρων
- Tsitouridou 1986: Ά. Τσιτουρίδου, Ο ζωγραφικός διάκοσμος του Αγίου Νικολάου του Ορφανού στη Θεσσαλονίκη. Συμβολή στη μελέτη της Παλαιολόγειας ζωγραφικής κατά τον πρώιμο 14ο αιώνα, Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, Βυζαντινά μνημεία 6, Thessaloniki.