PRAVNOISTORIJSKI POGLED NA MENIČNU (NE)SPOSOBNOST SELJAKA

XXI vek – vek usluga i uslužnog prava (2022) (str. 79-88)

AUTOR(I): Biljana Gavrilović Grbović

Download Full Pdf   

DOI: 10.46793/XXIv-13.079G

SAŽETAK:

U radu se obrađuje pitanje razvitka menične sposobnosti, tj. nesposobnosti na prostoru Srbije, u periodu od druge polovine XIX veka do prvih decenija XX veka; s posebnim osvrtom na meničnu nesposobnost seljaka. Naime, u Trgovačkom zakoniku Kneževine Srbije, od 1860. godine, bilo je propisano da seljaci, koji se ratarskim poslom zanimaju nemaju pasivnu meničnu sposobnost. Krajem XIX, početkom XX veka, odredba o pasivnoj meničnoj nesposobnosti seljaka se u praksi sve više zaobilazi, a u teoriji kritikuje. Uprkos tome, pisac projekta Meničnog zakona za Kraljevinu Srbiju, od 1912. godine, zadržava odredbu o pasivnoj meničnoj nesposobnosti seljaka. Ipak, usled Rata ovaj Projekat nije ozakonjen, s tim što je seljacima i dalje bila uskraćena pasivna menična sposobnost, na osnovu Trgovačkog zakonika od 1860. godine. Pitanje o pasivnoj meničnoj nesposobnosti seljaka je ponovo došlo na red na prostoru Srbije, nakon formiranja Kraljevine SHS; trebalo je izvršiti unifikaciju meničnog prava, pa samim tim i na jedinstven način rešiti problem seljačke menične (ne)sposobnosti. S tim u vezi, bilo je argumenata za propisivanje seljačke pasivne menične nesposobnosti i u jugoslovenskoj Kraljevini. Ali, kako su se za seljačku nesposobnost zalagali uglavnom Srbijanci, u tekst jugoslovenskog Meničnog zakona ušla je odredba prema kojoj su i seljaci uživali pasivnu meničnu sposobnost.

KLJUČNE REČI:

Menična nesposobnost, unifikacija, pravna rasprava, seljaci.

LITERATURA: 

  • Bartoš, F. M., Menični zakon i Čekovni zakon sa objašnjenjima iz Zakona o taksama, Beograd, 1929.
  • Gospavić, O., Osnovi meničnog prava, Beograd, 1929.
  • Gnjatović, D., Seljačka menica u Srbiji, Ekonomika poljoprivrede, 4/2009.
  • Đorđević, A., Menično pravo u Kraljevini Srbiji, Beograd, 1905.
  • Zakonikъ Trgovačkiй Knяžestvo Srbiю, Beograd, 1860.
  • Mitrović, J. V., Istorija menice njen ekonomski i pravni razvoj, Arhiv za pravne i društvene nauke, br. 1, Beograd, 1909.
  • Pavlović, M., Pravna evropeizacija Srbije 1804-1914, Kragujevac, 2008.
  • Pavlović, M., Problem izjednačenja zakona u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca/Jugoslaviji, Zbornik Pravnog fakulteta u Zagrebu, br. 3-4/2018.
  • Perić, N., Menična sposobnost po srpskom zakonodavstvu“, Arhiv za pravne i društvene nauke, br. 4/1910.
  • Perić, N., Menična sposobnost po srpskom zakonodavstvu“, Arhiv za pravne i društvene nauke, br. 5/1910.
  • Projekat Meničnog zakonika za Kraljevinu Srbiju, Beograd, 1912.
  • Radojičić, S., Osnovi trgovačkog prava, Beograd, 1922.
  • Subotić, M. D., Seljak i njegova pasivna menična sposobnost, Beograd, 1927.