RUDARENJE LJUDSKIH PRAVA: MEĐUSOBNI ODNOS PRAVA NA DIGITALNU PISMENOST I REPRODUKTIVNE AUTONOMIJE

Usklađivanje pravnog sistema Srbije sa standardima Evropske Unije (2022)(str. 225-236)

AUTOR(I): Dragan Dakić 

E-ADRESA: 

Download FullPdf  

DOI: 10.46793/UPSSX.225D

SAŽETAK:

U širem smislu, ovaj rad ima za predmet istraživanja proces digitalne transformacije ljudskih prava u sveopštem procesu društvene transformacije. Na nivou Evropske unije posmatrana transformacija je dio akcije „Evropa spremna za digitalno doba“ koju provodi Evropska komisija u okviru šire inicijative „Evropska digitalna dekada“. Širi normativni okviri istraživanja su sadržani u aktima Evropske unije i to Aktu o digitalnom uslugama i osnovnim pravima (Digital Services Act and fundamental rights issues posed); Instrumentima za normiranje vještačke inteligencije (VI) i njene upotrebe u skladu sa VI strategijom i Deklaraciji o digitalnim principima (Declaration of Digital Principles – the ‘European way’ for the digital society). U užem smislu istraživanje je fokusirano na dva pitanja i to na pretpostavljeno pravo na digitalnu pismenost i na reproduktivnu autonomiju u digitalnom dobu uzimajući u obzir sektor- specifičnu normativu. Osnovna premisa u istraživanju jeste to da su pravo na digitalnu pismenost i pravo reproduktivnu autonomiju u digitalnom dobu u bitnoj mjeri povezani, potencijalno na način da postojanje prvog predstavlja preduslov za realizaciju drugog. Što se tiče prvog pitanja u okviru njega ne definišemo sadržaj i obim prava na digitalnu pismenost već istražujemo da li nam je ono uopšte potrebno. Nalazimo da je odgovor od presudnog značaja za postojanje samog prava. Što se tiče drugog povezanog pitanja nastojali smo da analiziramo način na koji digitalna pismenost može da utiče na uživanje reproduktivne autonomije uzimajući u obzir tehnološke karakteristike VI sistema ali i model po kojem postojeće, odnosno buduće zakonodavstvo EU pristupa ulozi ili kapacitetu VI u reproduktivnom izboru kroz različite faze reprodukcije. Očekivano je da rezultati istraživanja doprinesu postupku digitalne transformacije koji se provodi u Srbiji u skladu sa, između ostalog, Referentnim okvirom kompetencija za demokratsku kulturu kao i nacionalnim strategijama

KLJUČNE REČI:

rudarenje, ljudska prava, digitalna pismenost, reproduktivna autonomija, vještačka inteligencija

LITERATURA:

  • Amann, J., Blasimme, A., Vayena, E. et al., Explainability for artificial intelligence inhealthcare: a multidisciplinary perspective, BMC Med Inform Decis Mak, 20, 310 2020. https://doi.org/10.1186/s12911-020-01332-6
  • Artificial Intelligence in Medicine (Eds. Niklas Lidströmer, Hutan Ashrafian), Springer, 2022.
  • Berntsen, J., Rimestad, J., Lassen, J. T., Tran, D., Kragh, M. F., Robust and generalizable embryo selection based on artificial intelligence and time-lapse image sequences, 2022, PLOS ONE 17(2): e0262661. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0262661
  • Gilster, P., Digital literacy, New York: John Wiley & Sons Inc, 1997.
  • Dakić, D. Human Rights Mining: Artificial Intelligence and Reproductive Autonomy, 1st Serbian International Conference on Applied Artificial Intelligence (SICAAI) Kragujevac, Serbia, May 19-20, 2022.
  • Dakić, D., Human rights mining: The right to digital literacy, International Scientific Conference, Faculty of Law, University of Prisština in Kosovska Mitrovica, 20th May 2022.
  • Dakic, D., Reproductive Autonomy Conformity Assessment Forthcoming.
  • Dakić, D., Međunarodnopravni materijalni elementi vladavine prava i obim reproduktivnih usluga, Zbornik radova: Usluge i vladavina prava, Kragujevac 2021.
  • Digital Services Act – Consilium (europa.eu)
  • Digital Transformation A Framework for ICT Literacy, A Report of the International ICT Literacy Pane, 2002, SAD, http://www.ets.org/Media/Research/pdf/ICTREPORT.pdf
  • Directive 2001/95 on general product safety, https://www.productip.com/regulations-explained/general-product-safety-directive
  • Directive 95/46/EC (General Data Protection Regulation),
  • El-Bably, “Overview of the Impact of Human Error on Cybersecurity based on ISO/IEC 27001 Information Security Management”, JISCR, vol. 4, no. 1/2021.
  • Enver Şahin v. Turkey, § 72 http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-180642 Enver Şahin v. Turkey, http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-180642
  • EU Charter of Fundamental Rights https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:12012P/TXT EUR-Lex – 52021PC0206 – EN – EUR-Lex (europa.eu)
  • https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/digital-skills-and-jobshttps://www.businesseurope.eu/policies/digital-economyIdentification and assessment of existing and (europa.eu),
  • Kjeldsen, Busk Madsen and Pedersen v. Denmark, § 52 http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57509
  • Kraschel, K., Regulating Devices that Create Life, In: Cohen, I. G., Minssen, T., Price II, W. N., Robertson, C., Shachar, C., (Eds.), The Future of Medical Device Regulation: Innovation and Protection, Cambridge: Cambridge University Press, 2022.
  • Lehmann L. S., Ethical Challenges of Integrating AI into Healthcare, In: Lidströmer N., Ashrafian H. (eds) Artificial Intelligence in Medicine. Springer, Cham, 2022. https://doi.org/10.1007/978-3-030-64573-1_337
  • Product Liability Directive (85/374/EEC), Council Directive 85/374/EEC of 25 July 1985 on the approximation of the laws, regulations and administrative provisions of the Member States concerning liability for defective products. Directive 1999/34/EC extended the scope of liability to agricultural and fishery products
  • Riel, J., The digitally literate citizen: How digital literacy empowers mass participation in the United States, DOI: 10.13140/RG.2.1.2319.1768,
  • Smuha, Nathalie A., Beyond the Individual: Governing AI’s Societal Harm, Internet Policy Review, 10(3)/2021. https://doi.org/10.14763/2021.3.1574, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3941956
  • The foundations and principles of the confidentiality of the information management system’ ISO/IEC 27001, International Organization for Standardization.
  • The European Parliament Resolution with recommendations to the Commission on a civil liability regime for artificial intelligence (2020/2014(INL) Procedure File: 2020/2014(INL) | Legislative Observatory | European Parliament (europa.eu) (Resolution on liability).
  • Ferretti, A., Schneider, M., Blasimme, A., Machine Learning in Medicine, European Data Protection Law Review, Volume 4, Issue 3, 2018. DOI: https://doi.org/10.21552/edpl/2018/3/10 C-203/99 Veedfald, and C-495/10, Dutrueux
  • Catan and Others v. the Republic of Moldova and Russia [GC], § 143) http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-114082