АУТОР(И): Petar Šturanović
DOI: 10.46793/zbVU21.221S
САЖЕТАК:
Autor u radu daje svoj osvrt na Ustav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca od 1921. godine, ukazujući na njegov značaj u tom vremenu, ali i nedostatke. Izbor centralističkog, unitarnog državnog uređenja prepoznaje se kao jedna od osnovnih stremljenja ustavotvorca, iz čega proizlazi dominantna pozicija kralja kao integrativnog elementa, što je zakonomjerno činilo nemogućim uspostavljanje (ne)željene ravnoteže između kralja i parlamenta. U institucionalnom pogledu tretiraju se ustavna rješenja orleanskog parlamentarizma kao ustanovljeni sistem organizacije vlasti ali i njegovo funkcionisanje u praksi. Autor je analizirao ustavnu poziciju Narodne skupštine, potencirajući njenu slabost u odnosima sa kraljem, pojašnjavajući instrumente kao što je apsolutni zakonodavni veto putem kojeg je kralj ostvarivao premoć u zakonodavnoj sferi uprkos ustavnoj proklamaciji da zakonodavnu nadležnost vrše zajednički. Neograničeno pravo raspuštanja skupštine uprkos nepodijeljenom mišljenju ustavnopravne teorije o zabrani uzastopnog raspuštanja nadalje je slabilo poziciju Narodne skupštine a kralja etabliralo kao neprikosnovenog arbitra u rješavanju parlamentarnih kriza koji se u krajnjem može konfrontirati i sa narodnom voljom. Ničim ograničeno pravo kralja da raspusti parlament je uzurpiralo budžetsko pravo Narodne skupštine kao jedno od osnovnih postulata parlamentarnog sistema što je nadalje otvaralo mogućnost da izvršna vlast vlada bez budžeta. Sputana ustavnim aranžmanom, nedostatne predstavničke funkcije, opterećena demokratskim deficitom, Narodna skupština se pokazala nejakom da na kvalitetan način artikuliše različite političke interese već je bila poprište partijskih ali i nacionalnih tenzija.
КЉУЧНЕ РЕЧИ:
Vidovdanski ustav, parlamentarizam, Narodna skupština, kralj, vlada.