AUTOR(I): Dragan Dakić
DOI: 10.46793/UVP21.629D
SAŽETAK:
Prihvatajući da je osnovni cilj vladavine prava zaštita pojedinca od nosioca državne vlasti, cilj ovoga rada je da ispita da li samo načelo vladavine prava u sebi ipak sadrži element koji bi mogao da legitimiše državno ograničenje obima usluga u sferi reproduktivne medicine. Konkretno, predmet istraživanja jeste pitanje da li pravo na život, kao materijalni element vladavine prava čija konstrukcija sadrži negativne i pozitivne garancije, može da bude osnov za restriktivno regulisanje budućeg postupka vještačke gestacije (ektogeneze), kao medicinske usluge koja će biti dostupna pojedincima u sistemu zdravstvene zaštite. U širem smislu, istraživano je da li postoje obavezujući regionalni standardi iz oblasti zaštite ljudskih prava u Evropi koji bi mogli da posluže državi kao osnov za definisanje ektogeneze kao bespovratnog (irrevocable) postupka u kojem progenitroi nemaju pravo da zahtjevaju njegovo obustavljanje. Nužno, osim garancija sadržanih u čl. 2 Evropske konvencije analiza obuhvata i garancije sadržane u čl. 8 Evropske konvencije kao drugom međunarodno- pravnom materijalnom elementu vladavine prava.
Istraživanje je provedeno korišćenjem deskriptivne metode kojom je opisan sadržaj prava na život a čiji elementi su sintetisani u moguće tvrdnje – premise, koje bi predstavljale osnov za izgradnju restriktivnog silogizma kao pravnog okvira za državnu intervenciju u ovu sferu. Te tvrdnje se odnose na intenciju, jednakost, nedostatak konfliktnih interesa, i zaštitu viabiliteta. Zaključci ovoga istraživanja su da premisivne tvrdnje ne mogu predstavljati osnov za ekstenziju prava na život na ekto- subjekta (embrion koji se razvija putem ektogeneze) iz dole objašnjenih razloga. Što se tiče garancija sadržanih u čl. 8 Evropske konvencije, prije svih autonomije, uočen je dvostruki efekat na predmet istraživanja. Prvo, autonomija u reproduktivnoj sferi kako je definisana Evropskom konvencijom ne može da posluži kao osnov za prekid ektogeneze na koji bi se mogli pozvati progenitori. Drugo, autonomija čak pruža uslovnu zaštitu života ekto-subjekta. Rad je ograničen na analizu predmetnog pitanja počevši od druge faze ektogeneze tj. od inplantacije in vitro embriona u vještačku matericu. Takođe, istraživanje je provedeno ograničavajući se na ispitivanje predmetnih materijalnih elemenata vladavine prava u odnosu na obim usluge izostavljajući analizu prava progenitora kao korisnika usluga koja proizilaze iz pravila uslužnog prava.
KLJUČNE REČI:
materijalni elementi vladavine prava, Evropska konvencija reproduktivne usluge
LITERATURA:
A, B and C v Ireland, no. 25579/05, 16 December 2010.
Akkoç v Turkey, Application No. 22947/93, Merits, 10 October 2000, par 71; Kiliç v Turkey, Application No. 22492/93, Merits, 28 March 2000, par 62.
Alghrani, A., Regulating the Reproductive Revolution: Ectogenesis – A Regulatory Minefield?’In Michael Freeman (ed.), Law and Bioethics: Current Legal Issues (Oxford Scholarship Online 2009) DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199545520.001.0001.
Andronicou and Constantinou v Cyprus Aplication Nos. 86/1996/705/897, Merits, 9 October 1997.
Anguelova v Bulgaria, Application No. 38361/97, Merits, 13 June 2002.
Boso v Italy, no. 50490/99, 5 September 2002.
Cruz Varas and others v Sweden, Application No. 15576/89, Merits, 20 March 1991, para 99;
Cyprus v Turkey, Application No. 25781/94, Merits, 10 May 2001.
Dakic, D., The Scope of Reproductive Choice and Ectogenesis: A Comparison of European Regional Frameworks and Canadian Constitutional Standards, ELTE LJ 2017/2.
Esmukhambetov and others v Russia, Application No. 23445/03, Merits, 29 March 2011, para 138.
Esmukhambetov and others v Russia, Application No. 23445/03, Merits, 29 March 2011, para 138.
Gongadze v Ukraine, Application No. 34056/02, Merits, 9 November 2005. Imakayeva v Russia, Application No. 7615/02, Merits, 09. November 2006, para 139. Ipek v Turkey, Application No. 25760/94, Merits, 17 February 2004, para 163.
Isayeva, Yusopova and Bazayeva v Russia Applications Nos. 57947/00, 57948/00 and 57949/00, Merits, 24 February 2005.
Räsänen, J., Ectogenesis, abortion and a right to the death of the fetus, DOI: 10.1111/bioe.12404.
Dalzell, J., The Impact of Artificial Womb Technology on Abortion Jurisprudence, 25 Wm. & Mary J. Race Gender & Soc. Just. 327 (2019) 331.
Keown, J., The Law and Ethics of Medicine: Essays on the Inviolability of Ljudski život (Oxford University Press 2012), 18.
L.C.B. v The United Kingdom, Application Nos. 14/1997/798/1001, Merits, 9 June 1998, 1403; Association X v The United Kingdom, Application No. 7154/75, Decision of 1979, Decisions and Reports 14, 31.
L.C.B. v The United Kingdom, Merits, 9 June 1998, Reports of Merits, s and Decisions 1998- III, 1403, para 36.
Mahmut Kaya v Turkey, Application No. 22535/93, Merits, 28/03/2000, par 85.
Makaratzis v Greece, Application No. 50385/99, Merits, 20 December 2004, para 56.
McCann and others v The United Kingdom, Application No. 18984/91, Merits, 27 September 1995, para 147.
McCann and others v The United Kingdom, Application No. 18984/91, Merits, 27 September 1995.
Morgan M. L., The Potentiality Principle from Aristotle to Abortion, (2013) 54 Current Anthropology 15-25; Lara D. Francisco, ‘Should we Sacrifice Embryos to Cure People?’ (2012)22 Human Affairs 623–635, Doi: 10.2478/s13374-012-0050-z; Thompson Janna, ‘A Refutation of Environmental Ethics’ (1990)12 (2) Environmental Ethics 147-160, 152.
Nachova v Bulgaria Aplication Nos 43577/98 and 43579/98, Merits, 6 Jul 2005.
OBGYN.net Conference Coverage From the American Society of Reproductive Medicine, Orlando, Florida, October 22–24, 2001; ‘Engineering Endometrial Tissue, Global Medical Director, Hans Van Der Slikke interviews Helen Liu, PhD’. www.obgyn.net/displaytranscript.asp?page=/avtranscripts/asrm2001-liu. Reference retrieved from Alghrani, A. (2018). Regulating Assisted Reproductive Technologies: New Horizons (Cambridge Bioethics and Law). Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/9781316675823.
Oneryildiz v Turkey, Application No. 48939/99, Merits, 30 November 2004, par 89.
Orhan v Turkey, Application No. 25656/94, Merits, 18 June 2002, para 325. Osman v the UK, Application No. 23452/94 Merits, 18 October 1998, par 115. Powell v The United Kingdom Application No. 45305/99, ECHR 2000-V. Pretty v The United Kingdom, Application No. 2346/02, Merits, 20 April 2002.
R.H. v Norway, no. 17004/90, Commission decision of 19 May 1992.
Re A (Children), (Conjoined Blizances: Surgical Separation), [2000] 3 F. C. R. 577 (C. A.). Simson, S. R., What Does the Right to Life Really Entail – A Framework for Depolarizing the
Abortion Debate, 14 Conn. Pub. Int. L.J. 107 (2014).
Sheldon, S., Gender Equality and Reproductive Decision-Making, (2004) 12 Feminist Legal Studies 303-316, 312.
Soering v The United Kingdom, Application No. 14038/88, Merits, 07 July1989. Thomson, J. J., A Defence of Abortion, Philosophy and Public Affairs, (1971): 1(1), 57. Timurtas v Turkey, Application No. 23531/94, Merits, 13. June 2000, para 82-83.
Trocellierv France (dec.), Application No. 75725/01, para 4, ECHR 2006-XIV Velikovav Bulgaria, Application No. 41488/98, Merits, 18 May 2000, para 68. Vov France, no. 17004/90, 8 July 2004, § 12.
Von Holden v Chapman (1982), 87 A.D. 2d. 66, at 68; 450 N.Y.S.2d. 623, at 626.
Wicks, E., The right da Life and Conflicting Rights of the Other, (Oxford: Oxford University Press 2010),.
Wicks, E., Right da refuse medical treatment under the European Convention on Human Rights, Medical Law Review (2001), 9, 18, 21.