Energija, ekonomija, ekologija, 3, XXVII (2025) (21-29 стр.)
АУТОР(И) / AUTHOR(S): Branislav PETROVIĆ 
Marija VASILEV Miloš BANJAC
Download Full Pdf 
DOI: 10.46793/EEE25-3.21P
САЖЕТАК / ABSTRACT:
Toplotne pumpe su električni uređaji koji termičku energiju okoline prenose u grejani prostor. Zahvaljujući tome što, u poređenju sa elektrootpornim grejačima, mogu preneti tri do šest puta više termičke energije u grejani prostor, toplotne pumpe po efikasnosti predstavljaju neprikosnoveno rešenje u tehnici grejanja. U slučaju da je izvor termičke energije spoljašnji vazduh, slučaj tzv. toplotnih pumpi tipa vazduh-vazduh, njihova efikasnost direktno zavisi od temperature spoljašnjeg vazduha. Zbog toga se procena ukupne potrošnje energije toplotne pumpe mora zasnivati na metodologiji koja uzima u obzir promenu ove temperature. Za određivanje ukupne potrošnje energije toplotne pumpe Standard EN 15316 utvrđuje dve metode: metodu stepen-dana i metodu temperaturnih segmenata. U domaćoj praksi isključivo se koristi jednostavnija i manje precizna, metoda stepen-dana. Metoda temperaturnih segmenata, iako pouzdanija, verovatno zbog potrebe da se raspolaže časovnim podacima temperature spoljašnjeg vazduha, ostala je gotovo nepoznata.
Kako bi se predstavila i približila inženjerskoj praksi, u radu su opisane teorijske osnove i prikazani osnovni koraci ove metode, a na studiji slučaja upravne zgrade EPS AD u Bajinoj Bašti prikazana njena primena. Grupisanjem stvarnih časovnih podataka o temperaturi spoljašnjeg vazduha u temperaturne segmente i njihovim povezivanjem sa radnim tačkama toplotne pumpe, uz obuhvatanje rada pomoćnih uređaja i rezervnih grejača, određena je ukupna godišnja potrošnja električne energije. Dobijena potrošnja od 56 150 kWh električne energije, pri čemu se 86% ostvaruje u zimskom, a 14 % u letnjem režimu rada, jasno pokazuje dominantan uticaj zimskih sati u ukupnoj potrošnji.
КЉУЧНЕ РЕЧИ / KEYWORDS:
metoda temperaturnih segmenata, metoda proračuna energetske analize, toplotna pumpa, godišnja potrošnja energije
ПРОЈЕКАТ / ACKNOWLEDGEMENT:
ЛИТЕРАТУРА / REFERENCES:
- Ostrovski, N. Toplotne pumpe – mogućnosti i perspektive, Energija, ekonomija, ekologija, 11, No. 3-4, pp. 25-29, 2009.
- Banjac, M., Kulić, F., Genić, S., Stamenić, M., Čantrak, Đ., Ilić, D., Janković, N., Milivojević, A., Otović, M., Zlatanović, I., Gvozdenac Urošević, B., Urošević, D., Adžić, V., Josipović, S., Jošić, P., Galić, R., Vasilev, M., Petrović, B., Kovačević, S. Priručnik za obuku energetskih savetnika, Univerzitet u Beogradu, Mašinski fakultet, Beograd, 2025.
- Guo, J., Yan, D., Zhang, Q. Data-driven heat pump retrofit analysis in residential buildings, Applied Energy, Vol. 370, 123999, 2024. https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2024.123999
- Tang, Y., Li, J., Xu, X. Numerical study on carbon emissions and economics of a heat pump & thermal energy storage system, Energy, Vol. 302, 131862, 2024. https://doi.org/10.1016/j.energy.2024.131862
- Zuberi, M.J.S., Hasanbeigi, A.. Morrow, W. Techno-economic evaluation of industrial heat pump applications in US pulp and paper, textile, and automotive industries, Energy Efficiency Vol. 16, 19, 2023. https://doi.org/10.1007/s12053-023-10089-6
- Josijević, M., Gordić, D., Vukašinović, V., Nikolić, J., Živković, D. Tehno-ekonomska analiza zamene električnog kotla toplotnom pumpom vazduh–voda za zagrevanje stambenog prostora, Energija, ekonomija, ekologija, Vol. 25, No. 4, pp. 42-47, 2023. https://doi.org/10.46793/EEE23-4.42J
- SRPS EN 15316-4-2:2017, Energetske performanse zgrada – Metoda za proračun zahteva energetskog sistema i efikasnosti sistema – Deo 4-2: Sistemi za proizvodnju toplote za grejanje prostora, sistemi toplotnih pumpi, moduli M3-8-2, M8-8-2, Institut za standardizaciju Srbije, 2017. https://iss.rs/sr_Cyrl/project/show/iss:proj:56969 [pristupljeno 26.02.2025]
- Petrović, B., Gojak, M. Analytical Assessment of Cooling Degree-Days for Estimating Energy Consumption in Building Sector During Cooling Season in Belgrade, in Proc. SimTerm 2024, Niš, Serbia, pp. 188-196, 22-25 October, https://doi.org/10.5937/SimTerm24188P
- Dović, D., Horvat, I., Rodić, A., Soldo, V., Švaić, S. Algoritam za određivanje energijskih zahtjeva i učinkovitosti termotehničkih sustava u zgradama; Sustavi grijanja prostora i pripreme potrošne tople vode, Fakultet strojarstva i brodogradnje, Sveučilište u Zagrebu, 2017.
- Naldi, C., Dongellini, M., Morini, G.-L., Zanchini, E. Comparison between hourly simulation and bin-method for the seasonal performance evaluation of electric air-source heat pumps for heating, in Proc. Proceedings of BSA 2015, the Second IBPSA-Italy conference on “Building Simulation Applications”, Bolzano, pp. 252-262, 04-06 February, 2015. https://publications.ibpsa.org/proceedings/bsa/2015/papers/bsa2015_9788860460745_32.pdf [pristupljeno 28.02.2025]
- Photovoltaic Geographical Information System, https://re.jrc.ec.europa.eu/pvg_tools/en/tools.html [pristupljeno 03.03.2025]