Muzički Talas 52 (2023) (str. 56-62)
AUTOR(I) / AUTHOR(S): Marta Janković
E-ADRESA / E-MAIL: martamara2000@gmail.com
DOI: 10.46793/MT52.56J
SAŽETAK / ABSTRACT:
Na širem prostoru Raške oblasti i danas se izvodi ples sitno kolo koje predstavlja živi element nematerijalnog kulturnog nasleđa. Pomenuti ples pripada kinetičko-formalnom tipu kola u tri, najrasprostranjenijem i najpostojanijem obrascu u plesnoj tradiciji Srbije. Sitno kolo se praktikuje u formalnom i neformalnom kontekstu, odnosno na različitim privatnim i javnim proslavama (svadba, zavetina, krsna slava, prelo, poselo, igranke, krštenja, itd.). Muzičku pratnju sitnog kola mogu činiti klanet i bubnja, kao i svirala. Osnovni cilj rada je da sagleda specifičnosti izvođenja ovog kola, da utvrdi njegove osnovne karakteristike kao elemente nematerijalnog kulturnog nasleđa, kao i naučno interpretiranje ovog oblika pojavnosti. Pored toga, jedan od ciljeva rada jeste predstavljanje izvođačkog stila Raške oblasti, odnosno, ukazivanje na način plesnog mišljenja na primeru plesa sitno kolo. Za potrebe ovog rada obavljeno je terensko i istoriografsko istraživanje u potrazi za podacima o sitnom kolu. Tom prilikom konsultovana je literatura i rad istraživača različitih profila, etnogra- fa, kao i istraživača amatera koji su oba- vljali istraživanja na ovom prostoru. Rezultati pokazuju da naziv sitno kolo, kao ples koji pripada kinetičko-formalnom tipu kola u tri, ne postoji u literaturi, ali na osnovu intervjua s reprezentativnim nosiocima prakse može se zaključiti da se izvodi na čitavom području Raške oblasti, u podgolijskim, podkopaoničkim i selima podno planine Rogozne. Stručnom eksplikacijom kinezičkog i muzičkog teksta detaljno su opisani faktori koji obezbeđuju prepoznatljiv kinetički impuls sitnog kola. Pored toga, ukazano je na činioce i indikatore koji mogu uticati na to da sitno kolo, koje i dalje živi u aktuelnoj praksi kao važan identitetski marker Raške oblasti, bude okarakterisano kao deo nematerijalnog kulturnog nasleđa.
KLJUČNE REČI / KEYWORDS:
sitno kolo, Raška oblast, kolo u tri, nematerijalno kulturno nasleđe
LITERATURA / REFERENCES:
- Vukičević-Zakić, Mirjana (2008): „Kontekst – konsituacija“, Međunarodni naučni skup Dani Vlade S. Miloševića, Banja Luka, (ur. Dimitrije O. Golemović) Akademija umetnosti, Banja Luka, 219.
- Đukić, Slaviša (2007): „Narodne igre u Raškoj“, Narodne igre Raške, Bujanovca i Vranjskog Polja, Cen- tar za proučavanje narodnih igara Srbije, Beograd, 11
- Kvale, Steinar and Svend Brinkmann (2009): Learninh the Craft of Qualitative Research Intervieving, Sage, Los Angeles, London, New York, 123, 124.
- Milićević, Milan Đ. (1876): Kneževina Srbija, Državna štamparija, Beograd.
- Milićević, Milan Đ. (1884): Kraljevina Srbija, Državna štamparija, Beograd.
- Miljević, Milan (2007): Metodologija naučnog rada, Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Filozofski fakultet, Pale, 71
- Petrović, Ž., & Vlahović, P. (1984): Raška: antropogeografska proučavanja. Etnografski institut Srpske akademije nauka i umetnosti, Beograd, 12, 193.
- Rakočević, Selena i Ranisavljević, Zdravko (2018): „Stručnjaci kao medijatori između države i nosi- laca praksi nematerijalnog kulturnog nasleđa: Nominacijski dosije „’Kolo’, tradicionalna narodna igra“, Folkloristika, časopis Udruženja folklorista Srbije, 4, No. 2, Beograd, 35.
- Rakočević, Selena (2011): „Igre plesnih struktura“, u: Tradicionalna igra i muzika za igru Srba u Banatu u svetlu uzajamnih uticaja, Fakultet muzičke umetnosti, Beograd, 27–34.
- Ranisavljević, Zdravko (2011): „Simboličko značenje žanra kolo u tri u plesnoj praksi Srba“ u: Vlado S. Milošević – etnomuzikolog, kompozitor i pedagog. Tradicija kao inspiracija (zbornik s naučnog skupa), ur. dr Sonja Marinković i mr Sanda Dodik, Akademija umjetnosti Univerziteta u Banjoj Luci i Muzikološko društvo Republike Srbije, Banja Luka, 557–570.
- Ranisavljević, Zdravko (2021): Kolo: tradicionalni ples u Srbiji – formalni i kontekstualni aspek- ti (doktorat, rukopis), Fakultet muzičke umetnosti, Beograd, 87
- Ristivojević, Marija (2014): „Muzika kao nematerijalno kulturno nasleđe“, Antropologija 14, Institut za etno- logiju i antropologiju, Beograd, 3, 135–142.